Źródło: http://wierszyki-hani.blogspot.com/2015/04/oriental-institute-museum-muzeum.html
Źródło: http://persepolistablets.blogspot.com
Źródło: http://israelforever.org/interact/blog/israel_a_story_of_survival
W lipcu 2016 r. amerykański Sądu Apelacyjnego dla 7. dystryktu, Illinois, podtrzymał wyrok sądu niższej instancji, zgodnie z którym obywatele USA poszkodowani w ataku terrorystycznym przeprowadzonym przez Hamas w Jerozolimie w 1997 r. nie mogą skutecznie zaspokoić zasądzonego na ich rzecz odszkodowania z majątku kulturowego innego państwa.
Wieloletni proces sądowy dotyczył egzekucji wyroku sądu federalnego dla dystryktu Columbia z 2003 r. nakazującego Islamskiej Republice Iranu, jako podmiotowi wspierającemu politycznie i finansowo terrorystyczną działalność Hamasu, zapłatę odszkodowania w wysokości kilkudziesięciu milionów dolarów na rzecz osób pokrzywdzonych. Ze względu na to, że Iran nie zamierzał wykonać wyroku, poszkodowani rozpoczęli poszukiwania majątku tego państwa, który znajdowałby się na terytorium USA, w celu wyegzekwowania zapłaty zasądzonego odszkodowania. W tym celu zidentyfikowali szereg irańskich kolekcji archeologicznych, przechowywanych przez amerykańskie instytucje naukowe. Najcenniejszymi aktywami okazały się perskie zabytki starożytne w zbiorach wielu amerykańskich instytucji naukowych i muzealnych, w szczególności bezcenny zbiór tabliczek glinianych z Persepolis, przechowywany w University of Chicago. W przedmiotowym wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że kolekcja w posiadaniu uniwersytetu stanowi własność Iranu i jako taka objęta jest ochroną w ramach immunitetu egzekucyjnego obcego państwa na podstawie ustawy Foreign Sovereign Immunities Act (FSIA) z 1976 r.
Ta głośna sprawa (Rubin vs. Iran) rozgrywała się przed amerykańskimi sądami federalnymi w stanach Massachusetts oraz Illinois. Zagrożone były bowiem nie tylko kolekcje perskie w Chicago ale także te znajdujące się w zbiorach Uniwersytetu Harvarda. Zbiory te w większości znajdowały się w depozycie instytucji amerykańskich od kilkudziesięciu lat. Status prawny części z nich nie był do końca jasny ze względu na fakt nieutrzymywania przez Iran i USA stosunków dyplomatycznych. W obronie integralności kolekcji starożytności stanęły, obok Uniwersytetu w Chicago, liczne organizacje międzynarodowe oraz rządy amerykański i irański. Wydarzenia te wywołały falę niepokoju, między innymi wśród przedstawicieli środowiska naukowego i UNESCO. Minister spraw zagranicznych Iranu, Manouchehr Mottaki, oświadczył, że gdyby Stany Zjednoczone zgodziły się na konfiskatę irańskich środków trwałych na ich terenie, Teheran podejmie podobne działania w stosunku do USA, a ponadto będzie się starał odzyskać tabliczki za pośrednictwem UNESCO i innych organizacji międzynarodowych. Niezależnie od ostrzeżeń, Iran zdecydował się wynająć prawników, który reprezentowali go będzie przed sądami amerykańskimi. Tym samym też, po raz pierwszy od czasu rewolucji islamskiej w 1979 r., uznał jurysdykcję amerykańskiego sądu (zob. Polskie Radio, "Bitwa o tabliczki", 10.02.2007).
Sądy federalne odmówiły początkowo Iranowi immunitetu egzekucyjnego, powołując się na krajowe ustawodawstwo antyterrorystyczne, zgodnie z którym majątek państw odpowiedzialnych za wspieranie międzynarodowego terroryzmu, położony na terytorium USA, nie jest objęty taką ochroną. Przepisy te nie przewidują wyjątków w odniesieniu do własności stanowiącej część dziedzictwa kultury obcego państwa. Ze względu na fakt, iż kolekcje zabytków archeologicznych objęte roszczeniami przechowywane są od dziesięcioleci przez amerykańskie muzea, przy braku formalnych umów depozytowych, kwestia egzekucji wyroku stanowiła przedmiot długoletniej batalii sądowej. Wynikało to z faktu, iż nie udało się ustalić, czy sporne dobra kultury stanowią bezsprzecznie własność Republiki Iranu. Takie stanowisko zostało przyjęte przez federalny Sąd Apelacyjny w Massachusetts, który odmówił wykonania egzekucji wyroku w stosunku do przedmiotowych zabytków. Podobne stanowisko przyjął w marcu 2014 r. sąd federalny dla dystryktu Północnego Illinois. Ponadto, sąd ten wskazał, że przedmiotowy majątek kulturalny Iranu nie mógł służyć jego celom handlowym, tym samym objęty jest immunitetem egzekucyjnym. Zgodnie bowiem z reżimem FSIA wyjątki od ochrony od egzekucji oraz środków przymusu w stosunku do majątku państw wspierających terroryzm mogą dotyczyć wyłącznie środków trwałych takich państwa mających przeznaczenie komercyjne. Zbiory glinianych tabliczek służące celom naukowym są zatem chronione. Stanowisko to zostało podtrzymane w lipcowym wyroku Sądu Apelacyjnego dla 7. dystryktu.
Cytowany wyrok mimo negatywnych konsekwencji dla ofiar zamachów terrorystycznych jest pozytywnie odczytywany przez większość komentatorów podkreślających jego znaczenie ochrony dziedzictwa kultury oraz bezpieczeństwa wymiany muzealnej i badań naukowych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz