Z przykrością zawiadamiamy, że
pod koniec zeszłego miesiąca zmarł prof. Krzysztof Swinarski.
Za zgodą redakcji i autora
zamieszczamy poniżej notę biograficzną oraz wspomnienie, autorstwa prof.
Michała Balcerzaka, które zostaną opublikowane w najnowszym numerze rocznika „Problemy
Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego”.
Propter Memoriam
Profesor Krzysztof Swinarski
(21.XII.1940 – 21.VIII.2018)
Profesor
Krzysztof Swinarski (Krzysztof Bogusław Swinarski z Wybranowa h. Poraj) urodził
się w Warszawie, 21 grudnia 1940 roku, a wychował w Poznaniu, w którym
uczęszczał do „Marcinka” (Liceum Ogólnokształcącego im. Karola Marcinkowskiego).
W trakcie studiów prawniczych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu
Adama Mickiewicza współtworzył ogólnopolskie struktury Studenckiego
Stowarzyszenia Przyjaciół ONZ (SSPONZ). Po uzyskaniu magisterium z prawa (praca
magisterska pod kierunkiem Prof. Krzysztofa Skubiszewskiego), a także ekonomii
na poznańskiej Akademii Ekonomicznej, wyjechał na stypendium Fundacji
Rockefellera do Genewy. Tam ukończył studia doktoranckie w Uniwersyteckim Instytucie
Wyższych Studiów Międzynarodowych (L'Institut
universitaire de hautes études internationales) pod opieką naukową Prof.
Michela Virally’ego, a także podjął obowiązki dydaktyczne na Wydziale Prawa
Uniwersytetu w Genewie (1963-1980). W
1980 r. rozpoczął pracę jako doradca prawny w Międzynarodowym Komitecie
Czerwonego Krzyża. W latach 1986-1991 pełnił funkcję szefa Delegacji
regionalnej MKCK w Buenos Aires (obejmującej jurysdykcją Argentynę, Boliwię,
Brazylię, Paragwaj i Urugwaj oraz – od 1990 r. – Chile). W latach 1991-1998
przewodniczył Delegacji regionalnej MKCK: najpierw w Hong Kongu (dla Chin,
Korei Południowej i Północnej, Hong Kongu, Japonii, Makao, Mongolii, Tajwanu),
a następnie w Bangkoku (dla Laosu, Tajlandii i Wietnamu).
Profesor
Swinarski wykładał na uniwersytetach, akademiach dyplomatycznych i wojskowych
całego świata. Wielokrotnie zapraszano Go do prowadzenia zajęć na seminarium
Komisji Prawa Międzynarodowego w Genewie, w Międzynarodowym Instytucie Praw
Człowieka w Strasburgu, Międzyamerykańskim Instytucie Praw Człowieka w San José i Uniwersytecie Narodów
Zjednoczonych w Tokio. Po zakończeniu pracy w MKCK kontynuował działalność
naukową i dydaktyczną jako profesor wizytujący m.in. na wydziałach prawa w
Argentynie, Brazylii i Kolumbii, a także w Polsce, w tym na Uniwersytecie
Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Uniwersytecie Mikołaja
Kopernika w Toruniu. Dorobek naukowy Profesora obejmuje kilkadziesiąt
publikacji w języku francuskim, angielskim, hiszpańskim, portugalskim i
polskim, przede wszystkim z dziedziny międzynarodowego prawa humanitarnego oraz
międzynarodowej ochrony praw człowieka. W 2012 r. Profesor Swinarski wygłosił
wykład w Haskiej Akademii Prawa Międzynarodowego pt. «Effets pour l’individu des régimes de protection de droit international»
(Collected Courses of the Hague Academy
of International Law, t. 391).
Zgodnie z wolą Profesora, Jego
biblioteka prawnicza została przekazana Wydziałowi Prawa i Administracji
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
* * *
Powiedzieć o
Profesorze Krzysztofie Swinarskim, że był postacią nietuzinkową, to tak, jakby
nic nie powiedzieć. Dla wielu z nas – którzy mieli zaszczyt Go znać,
współpracować naukowo bądź dydaktycznie – stanowił niekwestionowany autorytet
nie tylko w kwestiach prawniczych (a prawnikiem-internacjonalistą był
doskonałym) czy uniwersyteckich, ale często także życiowych.
Obdarzony niebywałą
erudycją, pamięcią i przenikliwym umysłem, chętnie dzielił się swoją wiedzą i
doświadczeniami – na salach wykładowych i poza nimi. Dla Profesora każda okazja
była odpowiednia dla poruszania frapujących tematów, a żadna kolacja czy
koktajl z Jego udziałem nie mogły odbyć się bez anegdot i wspomnień, które mógł
przytaczać długo i w wielu językach (gdyby to czytał, zapewne dodałby: “na
szczęście nie we wszystkich jednocześnie”).
Rozmowy z Nim przypominały
seminaria naukowe, z licznymi przerywnikami na tematy mniej uczone, ale równie
ważne, takie jak sposoby rozumienia szczęścia, celowość odwiedzenia Wysp
Zielonego Przylądka przynajmniej raz w życiu, dobór właściwego wina do fois gras
czy też wstydliwe fakty z życia Tadeusza Kościuszki. Historia polityczna, dzieje
ziemiaństwa polskiego, geografia i literatura należały do przykładów dziedzin,
w których Profesor Swinarski czuł się naprawdę swobodnie. Były nimi również logika
i lingwistyka; pasją Profesora można nazwać poddawanie tekstów naukowych (i nie
tylko) surowym “próbom wytrzymałości” z perspektywy logicznej i językowej. Jego
ostatnią lekturą tuż przed śmiercią był “Powrót do Lwowa. O genezie ludobójstwa
i zbrodni przeciwko ludzkości” (Warszawa 2018) – polski przekład książki
Philippa Sandsa z 2016 r. Akurat o tej lekturze Profesor zdążył wyrazić się z
dużym uznaniem.
Często rozmawialiśmy o
nauczaniu prawa międzynarodowego na uniwersytetach i jego stosowaniu w sądach
międzynarodowych. Nie sposób streścić w tym miejscu wszystkich poglądów
Profesora; dobrze się stało natomiast, że Jego wizja prawa międzynarodowego,
zwłaszcza w dziedzinie oddziaływania systemów ochrony międzynarodowej na status
i prawa jednostki, znalazła swój wyraz w wykładzie haskim. Profesor zdążył
nanieść ostatnią korektę na wydruk z wydawnictwa Brill; niestety zabrakło kilku
tygodni, aby ujrzał zielone okładki tomu nr 391 “Collected Courses”…
W Polsce często hołduje
się przekonaniu, że to habilitacja “czyni profesora”. Tymczasem żadna, nawet
wybitna habilitacja nie zastąpi gruntownej, wszechstronnej wiedzy,
doświadczenia, obycia w świecie i savoir-vivre’u. To być może najważniejsza
lekcja, jaką odebraliśmy od Profesora Swinarskiego.
Profesor zmarł 21
sierpnia 2018 r. w Genewie. Trzy dni wcześniej w Bernie odszedł Kofi Annan. Nie
dowiemy się, czy ten zbieg okoliczności skutkował ich spotkaniem w zaświatach,
ale jeśli tak, to mają naprawdę wiele do omówienia… A na szczęście Kofi Annan
słynął z tego, że był cierpliwym słuchaczem…
Michał
Balcerzak
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz