Raport Komisarza Praw Człowieka RE o Polsce

W środę 15 czerwca br. Komisarz Praw Człowieka RE opublikował swój raport nt. Polski. Materiały do niego, a także opinie podmiotów publicznych, ale też np. organizacji pozarządowych, do bieżących wydarzeń w Polsce Komisarz zbierał m.in. w trakcie swojej wizyty w lutym br. (na blogu pisaliśmy o wizycie tu i tu). Raport jest bardzo obszerny i poza oceną sytuacji ochrony praw człowieka w poszczególnych obszarach zawiera szereg rekomendacji dotyczących zagadnień związanych z prawnymi oraz instytucjonalnymi ramami ochrony i promocji praw człowieka, wymiarem sprawiedliwości, wolnością mediów, prawami kobiet i równością płciową. Warto zaznaczyć, że w raporcie omówione zostały zagadnienia, które były przedmiotem zainteresowania Komisarza w lutym, ale też wydarzenia, które miały miejsce już po wizycie (m.in. kwestie związane z TK, mediami publicznymi, ustawą antyterrorystyczną, czy dopuszczalnością aborcji).

W kontekście ram ochrony praw człowieka Komisarz przyznał, że Polska posiada solidne ramy instytucjonalne w tym zakresie, "jednak ostatnio wprowadzone, daleko idące zmiany prawa budzą istotne obawy dotyczące zarówno dziedziny praw człowieka, jak i pełnego przestrzegania przez ten kraj praworządności i zasad demokracji." Odnosząc się w tym kontekście do problemów związanych z funkcjonowaniem TK, Komisarz wezwał władze polskie do pilnego poszukiwania rozwiązań w tym zakresie z wykorzystaniem opinii Komisji Weneckiej. W kontekście ogólnym przestrzegania praw człowieka, wątpliwości Komisarza budzi także procedura przyjmowania i treść tzw. ustawy antyterrorystycznej. W celu zwiększenia przestrzegania praw człowieka w Polsce Komisarz wezwał władze do ratyfikowania kolejnych traktatów prawnoczłowieczych, w tym m.in. Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej i protokołu dodatkowego do niej.

Oceniając funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości Komisarz dostrzegł wysiłki władz polskich zmierzające do wyeliminowanie problemu przewlekłości postępowań oraz zbyt długotrwałych tymczasowych aresztów. Wyraził jednakże zaniepokojenie szeregiem ostatnich nowelizacji prawa karnego, pod kątem ich zgodności ze strasburskimi standardami rzetelnego procesu, jego wątpliwości wzbudziła także zmiana przepisów dotyczących funkcjonowania prokuratury.

Ustosunkował się także do ostatnich zmian w zakresie funkcjonowania mediów publicznych, oceniając jako zjawiska negatywne natychmiastowe odwołanie członków zarządów i rad nadzorczych oraz wyeliminowanie pluralistycznych kryteriów stosowanych przy powoływaniu składów zarządów i rad.

Znaczna część raportu poświęcona jest prawom kobiet i równości płci. W tym zakresie  Komisarz z zadowoleniem odnotował ratyfikowanie przez Polskę Konwencji Stambulskiej oraz liczne legislacyjne i inne środki przyjęte przez władze w celu zwalczania przemocy domowej. Równocześnie wezwał jednak władze do podjęcia długookresowych działań służących zwalczaniu stereotypów związanych z płcią oraz dyskryminacji ze względu na płeć. Zachęcał do wprowadzania i realizowania różnego rodzaju kampanii oraz programów edukacyjnych. W zakresie zdrowie reprodukcyjnego Komisarz ocenił dostęp do środków antykoncepcyjnych jako utrudniony oraz dostrzegł wiele przeszkód utrudniających kobietom praktyczny dostęp do legalnego przerwania ciąży w sytuacjach przewidzianych przez prawo.

Do raportu dołączone zostało stanowisko władz polskich, w którym odniosły się one zarówno do kwestii ogólnych poruszonych przez Komisarza, a do poszczególnych paragrafów. Pełen tekst stanowiska dostępny jest tu.