W wydanej 16 maja
2017 r. Opinii nr 2/15 Trybunał
Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) stwierdził, że uregulowania
umowy o wolnym handlu między Unią Europejską a Singapurem (EUSEFTA) dotyczące
inwestycji pośrednich oraz mechanizmu rozstrzygania sporów między inwestorami zagranicznymi
a państwami (arbitrażu inwestycyjnego, ISDS) nie należą do wyłącznej
kompetencji UE. Może to zniechęcić UE i jej partnerów handlowych do włączania
zapisów o ochronie inwestycji do umów o wolnym handlu. Co więcej, opinia TSUE
zapewne oznacza koniec aktywnej polityki UE w kwestii ISDS, w tym prób jego
zreformowania.
W opinii TSUE
stwierdził, że Traktat o funkcjonowaniu UE nie włącza w zakres wyłącznej
kompetencji UE w dziedzinie wspólnej polityki handlowej inwestycji innych niż bezpośrednie
inwestycje zagraniczne. Te ostatnie to m.in. inwestycje portfelowe, gdzie np.
akcje spółki stanowią lokatę kapitału i nie są nabywane w celu zarządzania
przedsiębiorstwem, czy niektóre inwestycje w nieruchomości. Z punktu widzenia
prawa UE stanowią one przepływy kapitałowe. Inwestycje pośrednie wchodzą w
zakres kompetencji dzielonych między UE i państwa członkowskie, gdyż ich
uregulowanie może być niezbędne do osiągnięcia jednego z celów traktatowych UE,
a więc UE nie może samodzielnie zatwierdzić części traktatu dotyczącego
inwestycji pośrednich.
TSUE stwierdził
także, że regulacja EUSEFTA dotycząca ISDS wymaga zgody państwa członkowskiego.
EUSEFTA pozwala inwestorom singapurskim na pozywanie nie tylko UE, ale również poszczególnych
państw członkowskich. Jeżeli inwestor pozywa jedno z państw członkowskich, może
on wybrać, czy chce wnieść spór przed sąd krajowy czy do arbitrażu
międzynarodowego. Zgoda państwa członkowskiego na poddanie sporu pod arbitraż
inwestycyjny nie musi być udzielana każdorazowo w przypadku indywidualnego
sporu, ale wynika wprost z EUSEFTA. Na udzielenie takiej zgody państwo
członkowskie musi się zgodzić w drodze ratyfikacji.
Opinia TSUE częściowo
potwierdza opinię Rzecznik Generalnej Eleanor Sharpston z grudnia 2016 r., o
której pisaliśmy tu.
TSUE nie podzielił jednak
stanowiska Rzecznik Sharpston, iż do kompetencji dzielonych należą także niektóre
aspekty postanowień dotyczących handlu usługami transportu, zamówień
publicznych, własności intelektualnej.
Stwierdzenie TSUE
dotyczy kompetencji UE w ogólności, a więc ma zastosowanie do wszelkich umów o
wolnym handlu zawieranych przez UE, w których znajdują się zapisy dotyczące
ochrony inwestycji pośrednich oraz ISDS. Opinia TSUE oznacza więc, że nie tylko
EUSFTA, ale wszelkie umowy o wolnym handlu zawierające zapisy o inwestycjach
pośrednich i ISDS podlegają ratyfikacji przez parlamenty państw członkowskich,
w tym parlamenty regionalne.
Opinia TSUE oznacza,
że negocjacje umów o wolnym handlu zawierających zapisy inwestycyjne będą bardziej
problematyczne niż negocjacje umów handlowych bez takich zapisów. UE będzie
znacznie bardziej narażona na naciski poszczególnych parlamentów, co dobrze
pokazał zeszłoroczny kryzys z ratyfikacją umowy o wolnym handlu z Kanadą,
spowodowany przez odmowę jego ratyfikacji przez parlament Walonii, o czym
pisaliśmy m.in. tu i tu.
Wydłuży to i tak
wieloletnie zazwyczaj negocjacje i spowoduje, że ich wynik będzie bardzo
niepewny. To może zniechęcić UE i jej partnerów handlowych do zawierania
zapisów o ochronie inwestycji w umowach handlowych. Tak skomplikowany system
ratyfikacji jest poważnym obniżeniem konkurencyjności UE. W świetle opinii TSUE
UE może wprawdzie samodzielnie zawierać umowy z postanowieniami dotyczącymi
ochrony inwestycji bezpośrednich, jednak zapisy te tracą znaczenie, gdy nie
towarzyszy im mechanizm umożliwiający egzekwowanie tej ochrony, jakim jest
ISDS.
Opinia TSUE stanowi
również istotną przeszkodę na drodze UE do reformy ISDS i powołania światowego
sądu inwestycyjnego (zob. m.in. tu), co od kilku lat było przedmiotem
wytężonych działań Komisarz UE ds. Handlu Cecilii Malmström.
Wszelkie wiążące uzgodnienia
UE dotyczące reformy mechanizmu ISDS wymagać będą ratyfikacji przez parlamenty
krajowe.
O skutkach opinii
TSUE dla istniejących traktatów dwustronnych o ochronie i wzajemnym popieraniu
inwestycji (tzw. BITów) napiszemy w następnym poście.
1 komentarz:
Bardzo ciekawe artykuły znajdują się tutaj na blogu widać że autor ich posiada dużą wiedzę.
Prześlij komentarz