Legalność nowej dyrektywy tytoniowej

W zeszłym tygodniu (3 listopada 2014 r.) angielski sąd zdecydował się skierować do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) pytania prejudycjalne dotyczące zgodności niektórych postanowień nowej dyrektywy tytoniowej z przepisami Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Sprawa została zainicjowana przez Philip’a Morris’a (PM) w czerwcu 2014 r. PM kwestionuje nie tyle samą dyrektywę (podmioty prywatne mają bardzo ograniczoną możliwość podejmowania tego typu działań), ale zamiar władz brytyjskich dotyczący implementacji postanowień dyrektywy do brytyjskiego porządku prawnego. TSUE w swoim orzecznictwie dopuszcza taką możliwość (porównaj np. z orzeczeniem w sprawie The Queen and Secretary of State for Health and Other, ex part Imperial Tobacco Ltd and Others). Sama dyrektywa przewiduje dwuletni termin na jej implementacje (do połowy 2016 r.).

Pytania sądu dotyczą następujących kwestii:

• zakresu uprawnienie Komisji Europejskiej – zgodnie z TFUE Komisja jest uprawniona do podejmowania działań zmierzających do poprawy działania jednolitego rynku, zaś jej kompetencje w zakresie ochrony zdrowia mają jedynie pomocnicy charakter; zdaniem PM rzeczywistym celem dyrektywy nie jest funkcjonowanie jednolitego rynku ale właśnie ochrona zdrowia publicznego;
• zakaz umieszczania na opakowaniach pewnych informacji (np. light) skutkujący, zdaniem PM, naruszeniem praw podstawowych konsumentów w zakresie dostępu do informacji o produktach;
• zakres delegowanych uprawnień – zdaniem PM został on określony w dyrektywie zbyt szeroko i w konsekwencji narusza TFEU.

Decyzji TSUE można spodziewać się w ciągu dwóch lat.

W kontekście powyższej informacji warto też przypomnieć, że odrębną skargę na dyrektywę tytoniową złożyła również Polska (o takim zamiarze informowaliśmy tu). Polska w szczególności zarzuca:

• naruszenie art. 114 TFUE: zakaz wprowadzania do obrotu papierosów mentolowych został ustanowiony pomimo braku rozbieżności w ustawodawstwach krajowych, które mogłyby ograniczać przepływ towarów; zakaz ten nie przyczynia się do poprawy funkcjonowania rynku wewnętrznego, lecz przeciwnie, powoduje powstawanie barier, które przed przyjęciem dyrektywy nie istniały;
• naruszenie zasady proporcjonalności: zakaz wprowadzania do obrotu papierosów mentolowych jest nieodpowiedni do zamierzonych celów dyrektywy; zakaz ten narusza również wymóg, by podejmowane środki były konieczne do realizacji zamierzonych celów zaś koszty wprowadzenia tego zakazu w życie znacznie przewyższają możliwe do osiągnięcia korzyści;
• naruszenie zasady pomocniczości: zakaz wprowadzania do obrotu papierosów mentolowych narusza zasadę pomocniczości, ponieważ kwestia konsumpcji papierosów mentolowych zarówno pod względem wpływu na zdrowie publiczne, jak również pod względem ewentualnych kosztów społecznych i gospodarczych zakazu ich sprzedaży – ma charakter lokalny, ograniczony do wąskiej grupy państw członkowskich; kwestia ta zatem powinna być rozwiązywana na poziomie narodowym, wyłącznie w tych państwach, w których konsumpcja i produkcja tych wyrobów jest wysoka.

O obydwu postępowaniach będziemy informować na bieżąco.