Rada Praw Człowieka ONZ, 28 sierpnia 2018 roku, powołała nowy
niezależny mechanizm mający za zadanie zbieranie dowodów popełnienia
najbardziej poważnych zbrodni międzynarodowych. Tym razem sprawa dotyczy
trwającego od szeregu lat konfliktu na terytorium Mjanmy, dawniej Birmy, a w
szczególności
kryzysu dotyczącego ludności Rohindża zamieszkującej zachodnią część
kraju. Rada równocześnie wydłużyła mandat Niezależnej Międzynarodowej Komisji Śledczej w sprawie
Mjanmy, do czasu podjęcia działań przez nowo powołany mechanizm (zobacz tu oraz tu).
Niedawno pisaliśmy na blogu o powołaniu przez Zgromadzenie
Ogólne
ONZ nowego mechanizmu III M -
Międzynarodowego, Bezstronnego, i Niezależnego Mechanizmu mającego
asystować w Śledztwach i Ściganiu Osób Odpowiedzialnych za Najpoważniejsze
Zbrodnie Prawa Międzynarodowego Popełnione w Syryjskiej Republice Arabskiej od
Marca 2011 r. Mechanizm ten powstał po przeszło pięciu latach działalności Komisji
Śledczej do spraw Syrii i ma korzystać z jej dorobku. Jak wspominaliśmy, IIIM ma za zadanie
gromadzenie i analizę dokumentacji zawierającej dowody popełnienia zbrodni
międzynarodowych. Wprawdzie dokumentacja zgromadzona może również
zostać wykorzystana w postępowaniach krajowych, ale większy nacisk w przypadku
Syrii położony jest na komplementarne postępowania międzynarodowe karne. Tu
szerzej.
W przeciwieństwie
do III M powołanego przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, Mechanizm dla
Mjanmy powołała Rada Praw Człowieka ONZ. Decyzję tę poprzedziło, zerwanie współpracy
rządu Mjanmy ze Specjalnym Sprawozdawcą, powołanie w kwietniu br. przez
Sekretarza Generalnego Specjalnego
Wysłannika ONZ dla Mjanmy - Christine Schraner,
wizyta Sprawozdawcy w Bangladeszu na przełomie czerwca i lipca oraz
przedstawienie Radzie Praw Człowieka raportu przez Niezależną Międzynarodową
Komisję Śledczą.
Mechanizm dla
Mjanmy ma mieć charakter komplementarny w stosunku do prac działającej już
Komisji Śledczej ONZ, a w samej decyzji o jego powołaniu nie przesądzono czy
zastąpi ją w przyszłości. Jak na razie nie zostały również przydzielone
środki finansowe, które umożliwiłyby Mechanizmowi rozpoczęcie działalności operacyjnej.
Rada tworząc Mechanizm podkreśliła, że działania na szczeblu międzynarodowym
mają być komplementarne w stosunku do działań krajowych. Odmiennie niż
III M, w przypadku Mjanmy większy nacisk położono na wsparcie działań na
terytorium kraju.
Jednocześnie, w
czerwcu br powstała nowa Mjanmarska Niezależna Komisja Śledcza. Dotychczasowe
prace komisji śledczych powoływanych w Mjanmie nie przyniosły wymiernych
rezultatów. Pojawiały się też zastrzeżenia, co do ich bezstronności.
Wydaje się, że Rada nie pokłada zbyt dużych nadziei w pracach nowo powołanej
Komisji Mjanmarskiej, skoro powołała nowe ciało międzynarodowe w postaci
Mechanizmu.
Na forach międzynarodowych komentowana jest
kwestia standaryzacji i rzetelności prowadzenia dokumentacji śledczej w taki
sposób,
aby ta w przyszłości mogła stanowić podstawę do wszczęcia postępowania i prowadzenia
śledztwa przeciwko konkretnym osobom odpowiedzialnym za popełnienie zbrodni
międzynarodowych. Pojawiają się zarzuty m.in. w odniesieniu do organizacji
pozarządowych, ich nierzetelności i braku odpowiedniego przeszkolenia w
zbieraniu dokumentacji dotyczącej popełnienia zbrodni międzynarodowych (zobacz tu i tu).
W przypadku III M,
Prokurator MTK w kwietniu 2015 roku wydała oświadczenie uzasadniające dlaczego
nie będzie podejmowała próby wstępnego zbadania sprawy Syrii. W
świetle nowej decyzji Izby Przygotowawczej MTK z 6 września 2018 roku,
dotyczącej Mjanmy, rozpatrującej wniosek Prokuratora na podstawie art. 19 par.
3 Statutu w kwestii jurysdykcji i dopuszczalności sprawy uchodźców z
Mjanmy znajdujących się na terenie Bangladeszu, możliwe że Prokurator podda zweryfikowaniu swoje stanowisko w sprawie Syrii. Bangladesz, zarówno jak
Jordania sąsiadujący z Syrią, gdzie przebywa obecnie bardzo duża populacja
uchodźców Syryjskich jest stroną
Statutu Rzymskiego. Izba Przygotowawcza w przedmiotowej decyzji uznała
między innymi, że Trybunał posiada jurysdykcję nad zbrodnią przeciwko ludzkości
polegającą na deportacji ludności Rohindża z państwa nie będącego stroną
Statutu Rzymskiego - Mjanmy, do państwa będącego stroną Statutu - Bangladeszu.
Ponadto, Trybunał uznał, że posiada jurysdykcję nad zbrodnią
prześladowania, o ile jeden z jej elementów został popełniony na
terytorium Bangladeszu, jak również nad zbrodnią - „inne nieludzkie czyny” w myśl artykułu 7 Statutu.
Decyzja pozostawia Prokuratorowi możliwość badania popełnienia innych zbrodni
międzynarodowych, gdyby okazało się, że chociaż jeden z elementów danej
zbrodni został popełniony na terenie Bangladeszu (decyzja tu).
Wprawdzie decyzja o
powołaniu nowego mechanizmu dla Mjanmy spotkała się z bardzo pozytywnym odzewem
w środowisku prawników międzynarodowych, jednak jak
słusznie podniosła International Commission of Jurists, ani powstawanie nowych
mechanizmów zbierania dokumentacji w celu prowadzenia w przyszłości
postępowań karnych, ani innowacyjna decyzja Izby Przygotowawczej w sprawie
Bangladeszu, nie zastąpi przekazania sprawy do MTK przez Radę Bezpieczeństwa
ONZ na podstawie rozdziału VII Karty
Narodów
Zjednoczonych. (zobacz tu).
Autorka : Agata Helena Skóra
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz