Rekomendacja Komitetu ds. wyboru sędziów ETPCz ws. odrzucenia polskich kandydatów

Przedwczoraj przekazywaliśmy nieoficjalną wówczas informację, jakoby Komitet ds. wyboru sędziów ETPCz rekomendował Zgromadzeniu Parlamentarnemu RE odrzucenia polskich kandydatów na ten urząd. 

Dziś opublikowano oficjalny raport z posiedzenia Komitetu (Doc. 15263 Add. 2). Powodem rekomendacji odrzucenia polskiej listy był przebieg krajowej procedury wyboru kandydatów. Wydaje się zatem, że nasze zastrzeżenia odnośnie do towarzyszącej narracji medialnej były zasadne.

List otwarty środowisk prawniczych w sprawie działań zmierzających do uznania szczepionek przeciwko Covid-19 za dobro wspólne ludzkości

 

Szczepienia przeciwko Covid-19 są od tygodni tematem numer jeden w debacie publicznej. Ten stan rzeczy jest całkowicie zrozumiały, natomiast mniej jasne jest to, czy robi się wystarczająco dużo, aby szczepionki przeciwko Covid były dostępne globalnie.

Cel pozostaje niekwestionowany: doprowadzenie do jak najszybszego końca pandemii przez powszechny, oparty na zasadzie słuszności dostęp do szczepionek na Covid-19. Polityczną deklarację na ten temat podpisało w marcu br. 181 państw, wcześniej tematyka szczepionkowa była obecna m.in. w agendzie Rady Bezpieczeństwa ONZ (zob. streszczenie rezolucji RB ONZ na blogu PPM). Ważne i pogłębione stanowisko  dotyczące powszechnych i dostępnych szczepień jako elementu prawa do zdrowia oraz prawa do czerpania korzyści z postępu naukowego przedstawił także Komitet ONZ ds. praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych.

Czy państwa robią wystarczająco dużo, aby pandemia skończyła się jak najszybciej? Wiele wskazuje na to, że można zrobić więcej niż tylko liczyć na powodzenie COVAX-u (systemu redystrybucji szczepionek zorganizowanym przez WTO i kilka innych podmiotów). W prasie i na forach międzynarodowych trwa intensywna dyskusja o tym, czy istniejący reżim ochrony praw własności intelektualnej nie stanowi zbyt sztywnego gorsetu dla zwiększenia produkcji i dostępności szczepionek w wymiarze globalnym. W komentarzu redakcji tygodnika „Nature” z początku kwietnia br. wyrażono pogląd – podzielany przez inne opiniotwórcze środowiska – że nadszedł czas na tymczasowe zawieszenie niektórych patentów związanych ze szczepionkami, a pandemii nie można traktować jako „zwykłej” okazji do konkurencji rynkowej. Intensywna dyskusja na ten temat toczy się na forum Światowej Organizacji Handlu, a linia sporu przebiega – jak można się domyśleć – pomiędzy państwami bogatej Północy i biedniejszego Południa. Sprawa ma charakter rozwojowy, a obecnie zmianę stanowiska w kwestii ochrony patentów szczepionkowych rozważa administracja USA.

Trudno nie odnieść wrażenia, że problem dostępności szczepionek w wymiarze globalnym – jako warunek zakończenia pandemii – jest w Polsce słabo dostrzegalny. Trzeba jednak odnotować dwie wartościowe inicjatywy: na początku marca Biuro RPO zorganizowało na ten temat webinarium pt. „Patent na zdrowie”; jednocześnie z apelem o działania na rzecz uznania szczepionek przeciwko Covid-19 za dobro wspólne ludzkości wystąpiło polskie środowisko artystyczne („Nie traćmy czasu” – apel podpisało prawie 400 osób).

I tak dochodzimy do konkluzji niniejszego wpisu: warto, aby swój głos na ten temat wyraziło także polskie środowisko prawnicze. Nie jest to inicjatywa związana z żadną instytucją, organizacją ani partią polityczną. W kilkuosobowym gronie prawników zajmujących się prawami człowieka, a także własnością intelektualną i stosunkami międzynarodowymi, sformułowaliśmy na ten temat petycję – list otwarty. Jego głównym celem jest zwrócenie uwagi na konieczność traktowania szczepionek przeciwko Covid-19 jako globalnego dobra ludzkości i zwrócenie się do władz RP o popieranie tego stanowiska na forum międzynarodowym.

Tekst petycji – listu otwartego wraz z formularzem umożliwiającym jego podpisanie znajduje się TUTAJ. 

 

 

dr hab. Michał Balcerzak, prof. UMK

 

Wszcyscy polscy kandydaci do ETPCz odrzuceni

Według informacji Gazety Wyborczej, Komitet ds. wyboru sędziów Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy odrzucił listę polskich kandydatów na stanowisko sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. 

Rekomendacja odrzucenia list zostanie teraz przekazana Zgromadzeniu do celem zatwierdzenia w ramach Progress Report of the Bureau of the Assembly and the Standing Committee (Resolution 1366 (2004) as modified by Resolutions 1426 (2005), 1627 (2008), 1841 (2011), 2002 (2014) and 2278 (2019), par. 3). Dopiero wówczas decyzja o odrzuceniu stanie się definitywna, a polski rząd będzie proszony o przedstawienie nowych kandydatur.

Gazeta ogranicza się do komentowania kontrowersyjnej postaci prof. UW dr hab. Aleksandra Stępkowskiego, akcentując jego działalność przede wszystkim jako założyciela Ordo Iuris i neosędziego SN. Pominięto natomiast fakt, że równocześnie odrzucono nie budzące podobnych emocji kandydatury prof. UKSW dr hab. Elżbiety Karskiej oraz dr Agnieszki Szklannej.

Członkowie Komitetu odmówili komentarza do decyzji. Warto w tym kontekście skonfrontować narrację GW z formalnymi podstawami do odmowy rozpatrzenia zaproponowanej listy tj.:

i. the areas of competence of the candidates appear to be unduly restricted; 

ii. not all of the candidates fulfil each of the conditions laid down by Article 21, paragraph 1, of the European Convention on Human Rights; 

iii. one of the candidates does not appear to have an active knowledge of one of the official languages of the Council of Europe and a passive knowledge of the other; 

iv. the national selection procedure did not satisfy the minimum requirements of fairness and transparency; 

v. the Advisory Panel was not duly consulted.  

W tej sytuacji wydaje się wątpliwym, żeby to akurat konserwatywne poglądy przesądziły o negatywnym zaopiniowaniu list.

O budzącej spore emocje procedurze wyłaniania kandydatów pisaliśmy tu i tutaj. 

Kadencja sędziego Krzysztofa Wojtyczka upływa 31 października b.r.

Obowiązkowe szczepienia dzieci nie naruszają praw i wolności gwarantowanych Europejską Konwencją Praw Człowieka - Vavřička i inni p. Czechom

Europejski Trybunał Praw Człowieka wypowiedział się w jakże aktualnym temacie szczepień. Orzekając w sprawie Vavřička i inni p. Czechom orzekł, że nałożenie na rodziców grzywny bądź odmowa przyjęcia dziecka do przedszkola w sytuacji niewywiązania się przez rodziców z obowiązkowych szczepień dzieci (przeciwko dziewięciu chorobom) nie stanowi naruszenia praw gwarantowanych w EKPC.

Z orzeczenia wyraźnie wynika, że Trybunał rozważył nie tylko kwestię przyczyny wprowadzenia obowiązku szcepień (ochrona zdrowia w kontekście chorób zakaźnych), proporcjonalności (brak przymusowego wykonania szczepień, kwestia dolegliwości konsekwencji, jakie spotkały skarżących - grzywna i brak możliwości uczęszczania do przedszkola), ale też kwestię przeprowadzenia przez rząd czeski rzetelnej debaty na temat działania i skuteczności szczepionek, która została oparta na merytoryznych argumentach medycznych.

Do postępowania przyłączyły się aż cztery rządy (francuski, niemiecki, polski i słowacki) oraz kilka organizacji pozarządowych. 

Orzeczenie zapadło większością głosów 16 do 1, a zdanie odrębne złożył sędzia Krzysztof Wojtyczek. Warto jednak zwrócić uwagę, iż sędzia nie zakwestionował idei obowiązkowych szczepień, ale brak dokonania przez Trybunał pewnych ustaleń faktycznych oraz zastosowany sposób argumentacji.

Podróżowanie do USA personelu MTK znów bezpieczne

 Na stronie MTK poinformowano właśnie, że administracja Joe Bidena zdecydowała o  uchyleniu zarządzenia wykonawczego nr 13928, kończąc tym samym sankcje wobec prokurator MTK Fatou Bensoudy i starszego członka personelu jej biura, Phakiso Mochochoko, znosząc ograniczenia wizowe dla niektórych pracowników MTK. To dobra informacja dla personelu trybunału, znów mogą bezpiecznie podróżować do Stanów bez zagrożenia wrogimi atakami.

Informacja na stronie:

https://www.icc-cpi.int/Pages/item.aspx?name=pr1585

Potwierdzony wyrok w sprawie Bosco Ntagandy

30 marca 2021 r., Izba Odwoławcza Międzynarodowego Trybunału Karnego  wydała wyrok potwierdzający większością głosów decyzję Izby Orzekającej  z dnia 8 lipca 2019 r., w której uznano że Bosco Ntaganda jest winny 18 zarzutów zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w Ituri w Demokratycznej Republice Konga w latach 2002-2003. 

Ponadto Izba Odwoławcza jednogłośnie potwierdziła decyzję Izby Orzekającej z dnia 7 listopada 2019 r., Na mocy której Pan Ntaganda został skazany łącznie na 30 lat pozbawienia wolności. Wyrok i sentencja są teraz ostateczne.

Uniewinniający wyrok Izby Odwoławczej MTK w sprawie Gbagbo i Blé Goudé

Dwa dni temu Izba Odwoławcza Międzynarodowego Trybunału Karnego potwierdziła wyrok Izby Orzekającej MTK, która w styczniu 2019 roku uniewinniła byłego prezydenta Wybrzeża Kości Słoniowej Laurenta Gbagbo i byłego Ministra Sportu Charlesa Blé Goudé od zarzutów popełnienia zbrodni przeciwko ludzkości, między innymi zabójstw, zgwałceń, innych nieludzkich czynów o podobnym charakterze lub alternatywnie usiłowania popełnienia zabójstw, prześladowań, od grudnia 2010 do kwietnia 2011 - podczas walk powyborczych. 

Nie obyło się bez kontrowersji wyrok Izby Orzekającej wydano ustnie w styczniu 2019. Na wyrok pisemny uniewinnieni czekali 6 miesięcy (pisaliśmy o tym tu i  tu ). Już wcześniej mogli opuścić areszt. 

Wyrok Izby Odwoławczej potwierdza ustalenia Izby Orzekającej odnosząc się między innymi do słabych dowodów zebranych w sprawie. 

Wyrok znajduje się tu.

Raport "La France, le Rwanda et le génocide des Tutsi (1990-1994)"

Zacznijmy od przypomnienia jak doszło do ludobójstwa w Rwandzie. W okresie kolonialnym, Niemcy, a potem Belgia, głosiły ideę, że zamieszkujące Rwandę dwie główne grupy ludności, Tutsi i Hutu znacznie różnią się od siebie. Państwem rządziła wówczas elita Tutsi, a ludność Hutu była wykorzystywana do najcięższych prac. Doprowadziło to do rewolty Hutu i przekazania przez Belgię władzy Hutu w 1959 r.; ok. 300 tys. Tutsi musiało szukać schronienia poza Rwandą. Kiedy w 1961 r. Rwanda stała się niepodległym państwem, Hutu byli główną siłą polityczną.

1 października 1990 r. Rwandyjski Front Patriotyczny (RFP), uformowany przez uchodźców Tutsi w Ugandzie zaatakował Rwandę, rozpoczynając wojnę domową. Jej wybuch pozwolił Hutu przedstawić w oczach społeczeństwa wszystkich Tutsi, niezależnie od tego czy mieli jakieś związki z RFP czy nie, jako zdrajców i wrogów Rwandy. Tutsi pokazywani byli jako obcy, a nie grupa pochodząca z Rwandy, podrzędna w stosunku do Hutu. Po trzech latach wojny, w sierpniu 1993 r., przedstawiciele Rwandyjskiego Frontu Patriotycznego oraz prezydent Rwandy Juvénal Habyarimana podpisali tzw. porozumienia z Aruszy (Arusha Peace Accords), które przewidywały zawieszenie broni, podział władzy, włączenie uchodźców Tutsi do rwandyjskiego społeczeństwa oraz demokratyzację Rwandy.

Szybko jednak okazało się, że spokój w Rwandzie był pozorny i wystarczyła jedna iskra, aby doprowadzić do tragedii. 6 kwietnia 1994 r. został zestrzelony samolot, którym lecieli prezydent Rwandy Habyarimana oraz prezydent Burundi Cyprien Ntaryamira. Obaj prezydenci, pochodzący z plemienia Hutu, zginęli na miejscu. O zamach oskarżono Tutsi, chodź do dzisiaj nie ma jednoznacznych dowodów na to, kto jest odpowiedzialny za zestrzelenie samolotu. Z pewnością jednak to wydarzenie było bezpośrednią przyczyną ludobójstwa, które datuje się, że miało miejsce od 7 kwietnia do 15 lipca 1994 r. W wyniku popełnionych zbrodni zginęło ok. 800 tysięcy Tutsi i wielu Hutu o umiarkowanych poglądach.

Guest post: Czy NATO i UE są „wspólnotą bezpieczeństwa”?

 

W ostatni piątek (27 marca br.) naczelni dowódcy sił zbrojnych Australii, Danii, Grecji, Holandii, Japonii, Kanady, Korei Pd., Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch i USA wystosowali „Wspólne oświadczenie[1]” poniższej treści:

„Jako Szefowie Obrony potępiamy użycie śmiercionośnej siły przeciwko nieuzbrojonym ludziom przez Siły Zbrojne Związku Myanmar i związane z nimi służby bezpieczeństwa.  Profesjonalne wojsko przestrzega międzynarodowych standardów postępowania i jest odpowiedzialne za ochronę - a nie krzywdzenie - ludzi, którym służy.  Wzywamy Siły Zbrojne Myanmaru do zaprzestania przemocy i pracy nad przywróceniem szacunku i wiarygodności wśród mieszkańców Myanmaru, które utraciły w wyniku swoich działań”.

Zamachem stanu i krwawymi represjami przeciwko Birmańczykom kieruje głównodowodzący generał Min Aung Hlang[2].

Pod „Oświadczeniem” podpisali się naczelni dowódcy, tylko, niektórych państw członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego, UE oraz strategicznych sojuszników z regionu Indo-Pacific. Wcześniej z podobnymi oświadczeniami wystąpili najwyżsi dowódcy Indonezji i Singapuru.

Brak podpisów pod Oświadczeniem naczelnych dowódców sił zbrojnych pozostałych państw-członków Sojuszu i UE wskazuje albo na nieprzyjęcie zaproszenia do podpisania, czyli niepodzielanie przez nich oceny czynów – wartości leżących u podstaw Traktatu waszyngtońskiego albo na niezaproszenie (nieznanej) grupy państw do współpracy. Każda, z tych, możliwość dowodzi osłabienia wewnętrznej spójności Sojuszu i UE.

 

 Prof. dr hab. Jerzy Menkes

---

[1] https://www.defense.gov/Newsroom/Releases/Release/Article/2552778/joint-statement-of-chiefs-of-defense-condemning-military-sponsored-violence-in/

[2] https://www.defense.gov/Explore/News/Article/Article/2552774/international-chiefs-of-defense-condemn-use-of-lethal-force-in-burma/

Przegląd brytyjskich polityk stosowania sankcji

W ostatnich dniach Wielka Brytania opublikowała istotne dokumenty wyznaczające kierunki polityki zagranicznej, w tym w zakresie stososowania sankcji.

Po pierwsze, w niec pompatycznym stylu w Integrated Review of security, defence, development and foreign policy zapowiedziano stosowania sankcji dla ochrony praw człowieka (we will act as a force for good in standing up for human rights around the world) oraz dla ochrony bezpieczeństwa narodowego.

Na potrzeby wzmacniania demokracji i praworządności Wlk. Brytania zapowiada przyjęcie specjalnego reżimu sankcji do walki z korupcją.

Po drugie, Departament handlu opublikował wytyczne dot. Eksportu technologii wojskowych i podwójnego zastosowania. Z perspektywy polskiej (unijnej) warto zwrócić na ten dokument uwagę m.in. w kontekście potencjalnego stosowania sankcji ekstraterytorialnych.