Bruksela potępia rosyjskie sankcje

Do długiej listy napięć między Unią Europejską a Rosją, rosnących od początku roku po nieudanej wizycie Przewodniczącego KE Josepa Borrella w Moskwie (Politico, Bested by Sergey Lavrov Josep Borrell Faces Fury in Brussels), dopisano kolejny rozdział. 30 kwietnia Ministerstwo spraw zagranicznych Rosji ogłosiło ustanowienie sankcji zakazu wjazdu wobec 8 europejskich urzędników w tym w-ce Przewodniczącej KE Věry Jourováej oraz przewodniczącego PE Davide Sassoli. 

Władimir Cziżow, Ambasador Rosji przy UE, Al Jazeera

Belgijski rolnik anektuje francuskie terytorium

Do niecodziennego incydentu granicznego doszło w pobliżu miejscowości Bousignies-sur-Roc, na pograniczu belgijsko-francuskim. Belgijski rolnik przesunął kamień wyznaczający granicę niedawno nabytego pola celem powiększenia posiadłości o fragment sąsiedniego francuskiego lasu. Jednocześnie przysunął o 2 metry 20 cm w głąb Francji punkt graniczny z naruszeniem postanowień traktatu z Kortrijk z 1820 r. (Le Monde, En Belgique, il déplace une borne frontière… et repousse la frontière avec la France; La Voix du Nord, Bousignies-sur-Roc : il déplace une borne frontière… et réduit la superficie du village et donc de la France).  

Kamieniem noszącym datę 1819 oraz litery N i F dokonano demarkacji granicy holendersko-francuskiej po klęsce Napoleona pod Waterloo. Sprawa możliwa była do wykrycia dzięki geolokalizacji kamienia przeprowadzonej w 2019 r. Kamienie są również objęte troskliwą opieką lokalnych strażników pamięci. 

Komisja Europejska proponuje regulacje dot. sztucznej inteligencji

Komisja Europejska przedstawiła projekt Rozporządzenia harmonizującego regulacje odnoszące się do sztucznej inteligencji (SI). Tym samym zaktualizowany zostaje Skoordynowany plan z 2018 r., którego celem jest koordynacja wysiłków KE i państwa członkowskich na rzecz uzyskania wiodącej roli w światowych wysiłkach rozwoju odpowiedzialnej SI.

Unijne przepisy mają umożliwić zrealizowanie potencjału rozwoju gospodarczego, korzyści społecznych oraz wzmocnienia innowacyjności i konkurencyjności UE, jednocześnie chroniąc przed zagrożeniami, które AI za sobą niesie (Q&A, New rules for Artificial Intelligence – Questions and Answers). Komisja w szczególności zidentyfikowała ryzyka dla bezpieczeństwa i wolności indywidualnych.

Adresatami nowych przepisów mają być zarówno podmioty publiczne i prywatne. Podstawą regulacji będzie zaś ocena ryzyka zastosowania technologii w czterostopniowej skali: 

Spirala retorsji dyplomatycznych między Rosją a Europą Środkowowschodnią

Nie milkną echa publikacji wyników czeskiego dochodzenia dotyczącego wysadzenia w 2014 r. tamtejszego składu amunicji. W związku z ustaleniami, że atak przeprowadzili agencji rosyjskiego wywiadu, Praga wydaliła 18 rosyjskich dyplomatów, w odpowiedzi na co Moskwa wydaliła 20 czeskich (Al Jazeera, Russia expels 20 Czech diplomats in retaliatory move). 

W kolejnych dniach solidarność z Czechami wyraziły Słowacja, Estonia, Łotwa i Litwa, co wywołało spiralę dyplomatycznych retorsji (DW, Russia expels 7 EU diplomats over 'solidarity' with Czechs). Również Rumunia wydaliła w geście solidarności rosyjskiego ambasadora, co jednak przynajmniej na razie nie spotkało się z reakcją strony rosyjskiej.

Polski MSZ ograniczył się do oświadczenia o poparciu czeskiej decyzji, bowiem "solidarność sojusznicza i szybkiego działanie czynią nas silnymi" (PAP, Polska w pełni popiera decyzję Czech o wydaleniu rosyjskich dyplomatów).

USA uznają ludobójstwo Ormian przez Imperium Osmańskie

Joe Biden, jako pierwszy prezydent USA, formalnie uznał masowe mordy Ormian przez Imperium Osmańskie podczas I wojny światowej za akt ludobójstwa (White House, Statement by President Joe Biden on Armenian Remembrance Day). Za symboliczny początek ludobójstwa 1,5 miliona Ormian uznano aresztowanie ormiańskich intelektualistów w Konstantynopolu 24 kwietnia 1915 r.

Oświadczenie USA zostało bezzwłocznie potępione przez Turcję, która wprawdzie uznała masowe zabójstwa w okresie Imperium, jednak konsekwentnie zaprzecza aby były one przeprowadzone w sposób systematyczny i zaplanowany (Al Jazeera, US President Joe Biden officially recognises ‘Armenian genocide’). Decyzja Bidena nie ułatwi skomplikowanych relacji Turcji z NATO i UE, które nałożyły na swojego partnera sankcje m.in. w związku z zakupami rosyjskiego uzbrojenia czy eksploracją gazu przy wybrzeżach Cypru (zob. nasze posty tu, tu czy tu).

Brexit zakończony. Wielka Brytania ostatecznie opuściła Unię Europejską

Najpierw Parlament Europejski a teraz Rada UE zatwierdziły umowy z Wielką Brytanią o handlu i współpracy oraz umowy o bezpieczeństwie informacji. Tym samym końca dobiegły: 11 miesięczny okres przejściowy (od formalnego wystąpienia w styczniu 2020 r.), 5. letnia saga Brexitowa oraz 47 lat członkostwa Wlk. Brytanii we WE/UE. Wielka Brytania zakończyła formalności ratyfikacyjne już 31 grudnia 2020 r.

Will BREXIT Lead to a Dis-United Kingdom?

Sprawa Grzęda P. Polsce odbędzie się przed ETPCz 19.05.2021

ETPC poinformował dziś, że w dniu 19 maja br. odbędzie się rozprawa (w formie wideokonferencji) przed Wielką Izbą Trybunału w sprawie Grzęda p. Polsce, dotyczącej zarzutu niekonstytucyjnego i niezgodnego z EKPC przerwania kadencji sędziego NSA.

Podając tę informację do publicznej wiadomości Trybunał przypomniał, że zawisłych jest obecnie 27 skarg dotyczących zmian w systemie sądownictwa wprowadzonych w Polsce w latach 2017 – 2018.

https://echr.coe.int/Pages/home.aspx?p=hearings/calendar&c=

Guest Post: W sierpniu 2021 r. wejdzie w życie protokół nr 15 do EKPC

 

W SIERPNIU 2021 R. WEJDZIE W ŻYCIE PROTOKÓŁ NR 15 DO EKPC

 

Kilka dni temu (21 kwietnia) ostatnie państwo-strona EKPC - tj. Włochy, złożyły dokument ratyfikacyjny Protokołu nr 15 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Oznacza to, że Protokół wejdzie w życie w stosunku do wszystkich krajów z dniem 1 sierpnia 2021 r.  Jest to niewątpliwie istotna data zarówno dla samego Trybunału - stanowi bowiem kolejny etap jego długofalowej reformy, jak również dla przyszłych skarżących.

 

Przypomnijmy, że Protokół nr 15 został przyjęty przez KM Rady Europy 16 maja 2013 r., a Prezydent RP podpisał ustawę ratyfikacyjną 27 maja 2015 r. Protokół prowadza do Konwencji szereg istotnych zmian, przede wszystkim skraca termin złożenia skargi do ETPC z sześciu do czterech miesięcy od wydania ostatecznego orzeczenia przez sąd krajowy. Znosi także wymóg „należytego rozpatrzenia sprawy przez sąd krajowy” w przypadku gdy skarżący nie doznał znaczącego uszczerbku, choć nadal Trybunał będzie mógł zdecydować o rozpatrzeniu skargi jeśli uzna, że wymaga tego poszanowanie praw człowieka. Protokół przewiduje również możliwość przekazania skargi przez Izbę do Wielkiej Izby bez możliwości wniesienia sprzeciwu od tej decyzji przez strony postępowania. Poza zmianami strice proceduralnymi, „oficjalne” miejsce w tekście Konwencji (a konkretnie w preambule) znajdzie zasada subsydiarności systemu konwencyjnego oraz doktryna marginesu oceny. Podniesienie rangi drugiej z tych koncepcji może być różnie oceniane, gdyż choć sama doktryna została wypracowana w orzecznictwie ETPC już wiele lat temu, nadal rodzi wiele kontrowersji i jest przedmiotem zainteresowania doktryny.

 

 

dr Julia Kapelańska-Pręgowska

Katedra Praw Człowieka, WPiA UMK

Rekomendacja Komitetu ds. wyboru sędziów ETPCz ws. odrzucenia polskich kandydatów

Przedwczoraj przekazywaliśmy nieoficjalną wówczas informację, jakoby Komitet ds. wyboru sędziów ETPCz rekomendował Zgromadzeniu Parlamentarnemu RE odrzucenia polskich kandydatów na ten urząd. 

Dziś opublikowano oficjalny raport z posiedzenia Komitetu (Doc. 15263 Add. 2). Powodem rekomendacji odrzucenia polskiej listy był przebieg krajowej procedury wyboru kandydatów. Wydaje się zatem, że nasze zastrzeżenia odnośnie do towarzyszącej narracji medialnej były zasadne.

List otwarty środowisk prawniczych w sprawie działań zmierzających do uznania szczepionek przeciwko Covid-19 za dobro wspólne ludzkości

 

Szczepienia przeciwko Covid-19 są od tygodni tematem numer jeden w debacie publicznej. Ten stan rzeczy jest całkowicie zrozumiały, natomiast mniej jasne jest to, czy robi się wystarczająco dużo, aby szczepionki przeciwko Covid były dostępne globalnie.

Cel pozostaje niekwestionowany: doprowadzenie do jak najszybszego końca pandemii przez powszechny, oparty na zasadzie słuszności dostęp do szczepionek na Covid-19. Polityczną deklarację na ten temat podpisało w marcu br. 181 państw, wcześniej tematyka szczepionkowa była obecna m.in. w agendzie Rady Bezpieczeństwa ONZ (zob. streszczenie rezolucji RB ONZ na blogu PPM). Ważne i pogłębione stanowisko  dotyczące powszechnych i dostępnych szczepień jako elementu prawa do zdrowia oraz prawa do czerpania korzyści z postępu naukowego przedstawił także Komitet ONZ ds. praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych.

Czy państwa robią wystarczająco dużo, aby pandemia skończyła się jak najszybciej? Wiele wskazuje na to, że można zrobić więcej niż tylko liczyć na powodzenie COVAX-u (systemu redystrybucji szczepionek zorganizowanym przez WTO i kilka innych podmiotów). W prasie i na forach międzynarodowych trwa intensywna dyskusja o tym, czy istniejący reżim ochrony praw własności intelektualnej nie stanowi zbyt sztywnego gorsetu dla zwiększenia produkcji i dostępności szczepionek w wymiarze globalnym. W komentarzu redakcji tygodnika „Nature” z początku kwietnia br. wyrażono pogląd – podzielany przez inne opiniotwórcze środowiska – że nadszedł czas na tymczasowe zawieszenie niektórych patentów związanych ze szczepionkami, a pandemii nie można traktować jako „zwykłej” okazji do konkurencji rynkowej. Intensywna dyskusja na ten temat toczy się na forum Światowej Organizacji Handlu, a linia sporu przebiega – jak można się domyśleć – pomiędzy państwami bogatej Północy i biedniejszego Południa. Sprawa ma charakter rozwojowy, a obecnie zmianę stanowiska w kwestii ochrony patentów szczepionkowych rozważa administracja USA.

Trudno nie odnieść wrażenia, że problem dostępności szczepionek w wymiarze globalnym – jako warunek zakończenia pandemii – jest w Polsce słabo dostrzegalny. Trzeba jednak odnotować dwie wartościowe inicjatywy: na początku marca Biuro RPO zorganizowało na ten temat webinarium pt. „Patent na zdrowie”; jednocześnie z apelem o działania na rzecz uznania szczepionek przeciwko Covid-19 za dobro wspólne ludzkości wystąpiło polskie środowisko artystyczne („Nie traćmy czasu” – apel podpisało prawie 400 osób).

I tak dochodzimy do konkluzji niniejszego wpisu: warto, aby swój głos na ten temat wyraziło także polskie środowisko prawnicze. Nie jest to inicjatywa związana z żadną instytucją, organizacją ani partią polityczną. W kilkuosobowym gronie prawników zajmujących się prawami człowieka, a także własnością intelektualną i stosunkami międzynarodowymi, sformułowaliśmy na ten temat petycję – list otwarty. Jego głównym celem jest zwrócenie uwagi na konieczność traktowania szczepionek przeciwko Covid-19 jako globalnego dobra ludzkości i zwrócenie się do władz RP o popieranie tego stanowiska na forum międzynarodowym.

Tekst petycji – listu otwartego wraz z formularzem umożliwiającym jego podpisanie znajduje się TUTAJ. 

 

 

dr hab. Michał Balcerzak, prof. UMK