Sankcje USA wobec Rosji w reakcji na zastosowanie broni chemicznej

Departament Stanu USA uznał, że rząd Rosji ponosi odpowiedzialność za atak przeprowadzony na byłego agenta rosyjskich służb Siergieja Skripala i jego córkę Julię w Salisburgy (UK) w marcu 2018 roku. Do ataku zastosowano środek chemiczny Novichok. Tym samym Rosję uznano winną pogwałcenia Konwencji o zakazie broni chemicznej CWC (DoS, U.S. Sanctions and Other Measures Imposed on Russia in Response to Russia’s Use of Chemical Weapons). 

Odpowiednio, Directorate of Defence Trade Controls (działający w ramach Departamentu) wydał oświadczenie o nałożeniu na Rosję sankcji handlowych w zakresie eksportu broni. Ponadto, zgodnie z oświadczeniem DoS, wstrzymane mogą zostać m.in. pomoc udzielana Rosji (za wyjątkiem pilnej pomocy humanitarnej oraz w zakesie żywności i rolnictwa) czy finansowanie sprzedaży broni. Jednak napojtężniejszym środkiem zasugerowanym przez DoS może być odcięcie Rosji od dostępu do kredytów, gwarancji kredytowych oraz wszelkiej innej pomocy finansowej ze stron amerykańskich agencji rządowych. W rezultacie inwestorzy prewencyjnie zaczęli wyprzedawać rosyjskie obligacje (Bloomberg, Russian Bonds Slump as ‘Nuclear Option’ of Debt Sanctions Raised). Bezpośrednią konsekwencją amerykańskich zapowiedzi był wzrost kosztów długu o przeszło 6,6%.

Straszak w postaci zakazu inwestycji w rosyjskie obligacje jest tym skuteczniejszy, że w 2019 r. USA zastosowały już podobne sankcje, wówczas wobec rosyjskich euroobligacji ttzn. obligacji nie denominowanych w Rublach (US DoT, Treasury Announces Sanctions under the Chemical and Biological Weapons Control and Warfare Elimination Act). 

Trybunał w Strasburgu odrzuca wniosek SN Słowacji o wydanie opinii doradczej na podstawie Protokołu nr 16

ETPC po raz pierwszy w ponad dwuletnim okresie obowiązywania Protokołu nr 16 zdecydował się na odrzucenie złożonego do niego wniosku o opinię doradczą (o Protokole czytaj tu, opinia dostępna jest tu). Słowacki SN, który złożył wniosek był trzecim sądem po sądzie francuskim i armeńskim (na blogu tu), który zdecydował się zwrócić o opinię Trybunału. Na rozstrzygnięcie czeka jeszcze wniosek sądu litewskiego.

Postępowanie, w ramach którego złożono wniosek, dotyczyło pobicia przez policjanta i jego odpowiedzialności za ten czyn. Sprawa była rozstrzygana w dwóch instancjach przez Służbę Dochodzeniową (Inspection Service), organ umocowany przy Ministrze Spraw Wewnętrznych. SN, do którego została złożona przez policyjna skarga kasacyjna, zwrócił się do Trybunału o wydanie opinii co do tego, czy Służba Dochodzeniowa, która badała sprawę, spełnia kryteria wynikające z art. 2, 3 i 6 Konwencji w odniesieniu do badania przestępstw popełnionych przez policjantów, w szczególności kryterium niezależności i bezstronności.

Rozstrzygając o nieprzyjęciu wniosku ETPC podkreślił dwie istotne okoliczności. Po pierwsze, pytania SN dotyczyły problematyki rzetelności postępowania, a więc kwestii na gruncie jedynie art. 6 Konwencji (w tym konkretnym przypadku), a nie jak wskazano we wniosku art. 2 i 3 Konwencji. Po drugie, Trybunał odwołał się do orzecznictwa samego SN słowackiego, uznając, że sąd de facto sam już wcześniej udzielił sobie odpowiedzi na zadane pytanie. W uchwale z 2015 r. SN stwierdził bowiem, że gwarancje niezależności nie są zachowane, o ile meritum sprawy (a więc także kwestia ustalenia faktów, a nie jedynie kwestie natury formalnej) nie zostanie rozpatrzone przez organ o charakterze sądowym. 

W konsekwencji ETPC stwierdził, że pytania podniesione w opinii nie dotyczyły kwestii, w których sąd pytający potrzebowałby wytycznych Trybunału w celu zapewnienia poszanowania praw gwarantowanych w Konwencji. Dlatego też Trybunał uznał, że wniosek nie spełniał wymogów wynikających z Protokołu nr 1.

Trzeba podkreślić, że choć odrzucenie wniosku wydaje się jak najbardziej słuszne, dość szybko zmaterializowała się obawa wielu komentatorów, formułowana przy okazji opracowywania Protokołu nr 16, odrzucania przez Trybunał złożonych wniosków. Podkreślano, że nieprzyjmowanie wniosków będzie stanowiło element, który może zniechęcać sądy krajowe do tej formy wymiany poglądów z Trybunałem. I te obawy się realizują, choć w dość niefortunnej sprawie.

Fatou Bensouda rozpoczyna postępowanie przygotowawcze odnośnie sytuacji Palestyny

 Informowaliśmy niedawno o decyzji wydanej przez Międzynarodowy Trybunał Karny 5 lutego 2021 roku, w której Izba zdecydowała, że trybunał może objąć jurysdykcją karną zbrodnie popełnione  na terytorium Palestyny włączając w to Gazę, Zachodni Brzeg i wschodnią Jerozolimę. 

Wczoraj Prokurator Bensouda poinformowała o rozpoczęciu postępowania odnośnie sytuacji Palestyny.

Dochodzenie obejmie przestępstwa podlegające jurysdykcji Trybunału, które rzekomo zostały popełnione w od 13 czerwca 2014 r., decyzja o wszczęciu dochodzenia jest następstwem trwającego prawie 5 lat  badania wstępnego podjętego przez Biuro Prokurator Bensoudy.

Wczorajsza decyzja już spotkała się z wielką krytyką. Nie może oczywiście dziwić krytyczne podejście do tej decyzji Netanjahu, który nazywa decyzję szczytem antysemityzmu i hipokryzji (zobacz np. tu ), ale już do stanowiska Stanów Zjednoczonych trzeba podejść bardzo krytycznie. To nie jest nawet ciche wsparcie dla Izraela, ale potwierdzenie słuszności inicjatyw podjętych przez Trumpa i jego administrację! Tony Blinken, po którym oczekiwano powrotu Stanów Zjednoczonych na ścieżkę praw człowieka i szacunku dla międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości oznajmił wczoraj, że Stany Zjednoczone są krytyczne wobec postępowania trybunału odnośnie sytuacji Palestyny i w  związku z tym potwierdził silne zaangażowanie w te kwestie (zobacz tu ). Może to oznaczać, że nadal zostaną utrzymane sankcje nałożone na personel MTK. 

Co prawda nie na długo. Już 16 czerwca stanowisko obejmie nowy Prokurator i wtedy konieczne będzie i tak przyjrzenie się sankcjom i podjęcie decyzji czy nałożyć je także na nowego prokuratora MTK. 

Tymczasem wczorajsza reakcja Blinkena może być uznana za prężenie muskułów, aby wesprzeć Izrael, bo Trybunału administracja USA już bardziej zrazić chyba nie może. 

Z drugiej strony USA i Izrael nie działają w próżni - świat nie przygląda się bezczynnie tej krótkowzrocznej polityce obu państw, i krytycznie podchodzi do kwestii sankcji nałożonych na personel MTK, ma to między innymi odzwierciedlenie w apelu, będącym także  jasnym sprzeciwem wobec amerykańskiej polityki, przyjętym przez kilkadziesiąt międzynarodowych organizacji (a który umieszczono na stronie Human Rights Watch). 

Unijne sankcje w odpowiedzi na aresztowanie Aleksieja Nawalnego - dobrze przemyślane czy nieadekwatne?

 Aleksiej Nawalny został aresztowany 18 stycznia, zaraz po powrocie do Rosji z leczenia w Niemczech. Wiele państw i organizacji międzynarodowych skrytykowało posunięcie rosyjskich władz, w tym Stany Zjednoczone, Unia Europejska, jak również państwa zrzeszone w Grupie G7 (a więc oprócz wspomnianych jeszcze Kanada, Japonia i Wielka Brytania).

Jeśli chodzi o Unię Europejską, oczekiwania co do stanowczej reakcji były podwójnie duże. Z jednej strony, po szeroko skrytykowanej, również wewnątrz samej Unii, wizycie Wysokiego Przedstawiciela  Josepa Borrella w Moskwie, można było oczekiwać, że Unia będzie chciała pokazać Rosji, że jest graczem, z którym należy się liczyć, mimo lekceważącego tonu Siergieja Ławrowa podczas wspólnej konferencji prasowej. Po drugie, sam Josep Borrell mówił podczas przemówienia w Parlamencie Europejskim, że możliwe jest uchwalenie nowych sankcji przeciwko Rosji.

"Restytucja" zbroi Zygmunta Augusta z Budapesztu do Krakowa: sukces czy wpadka polskiej dyplomacji kulturalnej?

 

Źródło: https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-02-17/zbroja-zygmunta-ii-augusta-przekazana-polsce

 

17 lutego 2021 r. na Zamku Królewskim na Wawelu w ramach obchodów jubileuszu 30-lecia Grupy Wyszehradzkiej (Grupa V4) odbyła się uroczystość przekazania do zbiorów polskich cennego eksponatu: dziecięcej zbroi paradnej Zygmunta II Augusta. Eksponat należący do grudnia 2020 r. do najcenniejszych skarbów Muzeum Narodowego w Budapeszcie został oficjalnie podarowany w imieniu państwa węgierskiego przez premiera Viktora Orbána, który stwierdził, iż "Oddaliśmy wam to, co zawsze było wasze" (zob. tu i tu). W uroczystości wzięli również udział premier RP Mateusz Morawiecki oraz wicepremier Piotr Gliński. W oficjalnych komunikatach rządów polskiego i węgierskiego, Zamku Królewskiego na Wawelu oraz w prasie polskiej wskazuje się na znaczenie tego daru dla współpracy międzynarodowej i regionalnej, podkreśla się walory artystyczne oraz wartość rynkową zbroi. W polskich mediach panuje atmosfera sukcesu i radości z faktu, iż zbroja polskiego króla powróciła do Ojczyzny. Mniej entuzjastycznie sprawa oceniana jest na Węgrzech. Czy węgierski dar to zatem powód do radości? Czy wpłynie on pozytywnie na stosunki kulturalne między tymi krajami i narodami? Czy jest to sukces polskiej dyplomacji, czy raczej możliwy powód przyszłych problemów?

Rada Bezpieczeństwa ONZ znowu nie może dojść do porozumienia w sprawie Syrii

Międzynarodowa opinia publiczna została w ostatnim czasie poinformowana przez Radę Bezpieczeństwa ONZ o posiedzeniu tego organu z 4 lutego dotyczącym syryjskiej broni chemicznej, ale niewiele uwagi poświęcono zamkniętemu spotkaniu Rady w sprawie Syrii, które odbyło się 9 lutego.

Nowym Prokuratorem MTK został Brytyjczyk Karim Khan

O wyborach prokuratora MTK pisaliśmy ostatnio tutaj, wskazując na czterech "gorących" kandydatów, którymi byli Fergal Gaynor z Irlandii, Karim Khan (z Wielkiej Brytanii), Carlos Castresana Fernandez (z Hiszpanii) oraz Francesco La Voi (z Włoch). 

W 1 turze głosowania oddano 123 głosy ważne i poszczególni kandydaci mieli następujące wyniki: Carlos otrzymał 12 głosów, La Voi 5, Khan 59 i Gaynor 47. W drugiej turze oddano 122 ważne głosy. Głosami 5 dla Castresany, 42 dla Gaynora, 3 dla La Voi i 72 dla Khana wybrano nowego Prokuratora MTK. 

Ostatecznie (ubiegłej nocy) wygrał Karim Khan, który dla wielu od samego początku był pewniakiem, z silnym międzynarodowym poparciem, zobacz między innymi tu. Niestety wiążą się z nim obawy, że nie będzie chciał kontynuować podjętych przez Bensoudę postępowań dotyczących sytuacji Afganistanu czy Palestyny. A czy tak będzie - zobaczymy.

Ngozi Okonjo-Iweala bliska objęcia sterów Światowej Organizacji Handlu

Była minister finansów Nigerii, Ngozi Okonjo-Iweala, jest już nieomal pewna nominacji na stanowisko Dyrektor Generalnej Światowej Organizacji Handlu (WTO). Stało się tak w związku z wycofaniem z wyścigu drugiej finalistki, koreańskiej minister handlu, Yoo Myung-hee (NYT, Ngozi Okonjo-Iweala Set to Become W.T.O.’s First Female Leader).

Ponieważ DG WTO wybierany jest w drodze konsensusu, szczególnie istotne było poparcie ze strony nowej administracji USA. Normalnie nie byłoby to zaskakujące zważywszy na fakt, że Okonjo-Iweala posiada również obywatelstwo USA. Jak jednak pisaliśmy w listopadzie ubiegłego roku, to właśnie głosy USA i Korei - w opozycji do pozostałych członków Organizacji - wstrzymały wybór następczyni Roberta Azevêdo. Ten ostatni podał się do dymisji ze względów osobistych w maju ub.r.

Tym samym stanowisko Dyrektor Generalnej WTO pierwszy raz przypadnie Afrykance. Będzie to również pierwsza kobieta piastująca ten urząd, co zbiega się w czasie z kadencjami kobiet na czele innych najważniejszych międzynarodowych organizacji gospodarczych:  Kristalina Georgieva jest Prezesem Międzynarodowego Funduszu Walutowego a Christine Lagarde kieruje Europejskim Bankiem Centralnym (a także Ursula von der Leyen będąca przewodniczącą Komisji Europejskiej).

Immunitet jurysdykcyjny państwa a nazistowskie grabieże sztuki

 

 Średniowieczny krucyfiks stanowiący część tzw. Skarbu Welfów, Muzeum im. Bodego, Berlin
Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Guelph_Treasure#/media/File:Welfenkreuz_Vorderseite_detail_1_KGM.jpg

W środę, 3 lutego, Sąd Najwyższy USA orzekł w sprawie Niemcy przeciwko Philipp. Dotyczy ona kwestii jurysdykcji sądów amerykańskich w sprawach majątkowych wnoszonych przez osoby prywatne przeciwko obcym państwom na podstawie federalnych przepisów o immunitecie jurysdykcyjnym państwa Foreign Sovereign Immunities Act (FSIA) z 1976 r. Chodzi tu mianowicie o wyjątek od generalnej ochrony immunitetowej przyznanej przez FSIA obcym państwom na terytorium USA, tj. o pozwy, których przedmiotem jest wywłaszczenie lub odebranie mienia dokonane z naruszeniem prawa międzynarodowego (zob. 28U.S.C. § 1605 (a)(3)). W omawianej sprawie przedmiotem sporu są roszczenia trzech spadkobierców żydowskich antykwariuszy z Frankfurtu, którzy w 1935 r. zostali zmuszeni przez nazistów do sprzedaży na rzecz państwa pruskiego 42 niezwykle cennych dzieł sztuki, stanowiących część słynnego Skarbu Welfów (zbiorów średniowiecznej sztuki kościelnej, która pierwotnie znajdowała się w katedrze w Brunszwiku). Część antykwariuszy wyemigrowało z Trzeciej Rzeszy, część zginęła podczas II wojny światowej. Zbiory zakupione za 1/3 wartości znajdują się obecnie w Muzeum im. Bodego w Berlinie i są wyceniane na 250 milionów dolarów. Powodowie, z których dwaj to obywatele USA, podejmowali w RFN bezskuteczne próby unieważnienia sprzedaży z 1935 r. i odzyskania własności spornych dzieł sztuki. Zwrócili się zatem do sądów amerykańskich, wnosząc pozew przeciwko RFN, w którym żądali wypłaty odszkodowania w wysokości 250 milionów dolarów, w zamian za ich zgodę na pozostawienie dzieł w zbiorach publicznych. Powoływali się przy tym na cytowane przepisy FSIA, odmawiające immunitetu jurysdykcyjnego obcemu państwu w sprawach dotyczących wywłaszczenia dokonanego z pogwałceniem prawa międzynarodowego, za które uznaje się akty ludobójstwa dokonane przez partię nazistowską podczas II wojny światowej. W zeszłą środę, Sąd Najwyższy uznał jednak, iż przepisy te nie odnoszą się do aktów wywłaszczenia dokonywanych przez obce państwo wobec mienia należącego do jego własnych obywateli. Tym samym, ocena takich działań obcych państw nie leży w kognicji sądów amerykańskich.

Sędziowie Joan E. Donoghue i Kirill Gevorgian na czele Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

Zgromadzenie sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości wybrało pochodzącą z USA Joan E. Donoghue na prezesa Trybunału. Nowym w-ce prezesm MTSu został Rosjanin Kirill Gevorgian. 

Po wyborze w listopadzie 2020 r. 5 sędziów, aktualny skład MTS wygląda następująco:

• President Joan E. Donoghue (United States of America) 
• Vice-President Kirill Gevorgian (Russian Federation) 
• Peter Tomka (Slovakia) 
• Ronny Abraham (France) 
• Mohamed Bennouna (Morocco) 
• Antônio Augusto Cançado Trindade (Brazil) 
• Abdulqawi Ahmed Yusuf (Somalia) 
• Xue Hanqin (China) 
• Julia Sebutinde (Uganda) 
• Dalveer Bhandari (India) 
• Patrick Lipton Robinson (Jamaica) 
• James Richard Crawford (Australia) 
• Nawaf Salam (Lebanon) 
• Iwasawa Yuji (Japan) 
• Georg Nolte (Germany)