10 stycznia b.r. Cour
de Cassation uwzględnił kasację Republiki Konga przeciwko wykonaniu
wyroku trybunału arbitrażowego przy Międzynarodowej Izby Handlowej z 2000 roku na
korzyść spółki Commissions Import Export (Commisimpex) (Arrêt n° 3 du 10janvier 2018 (16-22.494)). Libański inwestor Mohsenem
Hojeij chciał w ten sposób przeprowadzić postępowanie egzekucyjne przeciwko RK na rachunkach bankowych ambasady w Paryżu oraz misji przy UNESCO.
Podstawą do uchylenia przeszkody procesowej immunitetu egzekucyjnego
miało być oświadczenie kongijskiego ministra finansów i budżetu z 1993 r., w
którym stwierdził, że państwo to zrzeka się korzystania z immunitetu
egzekucyjnego względem Commisimpex względem wszystkich dóbr, w innym przypadku
objętych jego zakresem, niezależnie od tego czy są one wykorzystywane dla realizacji funkcji dyplomatycznych czy nie. W ten sposób, zdaniem Sądu, zostałby bowiem zniesiony jeden z dwóch warunków zrzeczenie się immunitetu egzekucyjnego –
oświadczenia wyraźnego i szczegółowego.
Początek sporu sięga lat 1983-1986, kiedy to Mohsenem Hojeij, ówczesny bliski współpracownik prezydenta Denisa Sassou-Nguesso, zdobył kilka znacznych kontraktów budowlanych. W związku z załamaniem koniunktury gospodarczej Kongo było jednak w stanie spełnić zaledwie część swoich zobowiązań finansowych względem przedsiębiorcy. Od tego czasu Hojeij nie ustawał w próbach odzyskania wierzytelność, której wartość obecnie szacuje na przeszło miliard euro (Le Monde, La Cour de cassation invalide la saisie en France d’avoirs du Congo-Brazzaville).
Po uzyskaniu korzystnego wyroku przed paryskim trybunałem arbitrażowym, pan Hojeij podjął starania o wykonanie wyroku. Wprawdzie w 2012 r. sąd apelacyjny w Wersalu przyznał rację Kongo, ze względu na brak spełnienia dwóch przesłanek przeprowadzenie postępowania
egzekucyjnego, jednak w maju 2015 r. wyrok został uchylony a sprawa zwrócona do
ponownego rozpatrzenia przez Sąd Najwyższy (Cour de cassation,
civile, Chambre civile 1, 13 mai 2015, 13-17.751).
Sąd w Wersalu oparł się wprawdzie na precedensowym orzeczeniu SN z 2011 r., w którym Cour de cassation uznał
obowiązywanie dwóch warunków skutecznego zrzeczenia się immunitetu
egzekucyjnego, jednak w orzekając w sprawie Commisimpex w 2015 r. Sąd Najwyższy uznał, że skoro
oświadczenie ministra Republiki Kongo miało miejsce w 1993 r., a tym samym było
wcześniejsze wobec jego wyroku z 2011 r., zatem owe wymogi prawne nie mają zastosowania
w sporze.
W listopadzie 2016 r. parlament francuski mocą Ustawy z 2016
r. o przejrzystości, walce z korupcją i modernizacji (tzw. ustawa Sapin 2)
wprowadził do Kodeksu cywilnego postępowania wykonawczego artykuły L. 111-1-2 i L.111-1-3, potwierdzające podwójny wymóg aktu zrzeczenia się immunitetu
egzekucyjnego w odniesieniu do mienia o przeznaczeniu niehandlowym.
Jak zauważył
SN w omawianym wyroku, dyspozycje ustawy Sapin 2 potwierdziły tym samym normy
obowiązujące mocą art. 22 i 25 Konwencji wiedeńskiej o stosunkach
dyplomatycznych oraz międzynarodowego prawa zwyczajowego. W tym kontekście pewne zdziwienie może budzić (niezależnie od skąpych podstaw prawnych samego podwójnego skuteczności zrzeczenia się) wskazanie postanowień o nietykalności pomieszczeń misji dyplomatycznej jako podstawy prawnej korzystania z immunitetu egzekucyjnego.
Wprawdzie postanowienia ustawy z 2016 r., nie stosują
się do rozstrzygnięcia przedmiotowego sporu, jednak „zważywszy na konieczność
ochrony suwerenności państw i traktowania podobnych sytuacji w taki sam sposób,
wymóg spójności i bezpieczeństwa prawnego zmusił Sąd do powrotu do wcześniejszego orzecznictwa
zgodnego z aktualnie obowiązującym prawem” („…que certes, elles [dwa wspomniane powyżej artykuły Sapin 2] concernent
les seules mesures d’exécution mises en oeuvre après l’entrée en vigueur de la
loi et, dès lors, ne s’appliquent pas au présent litige ; que, toutefois,
compte tenu de l’impérieuse nécessité, dans un domaine touchant à la souveraineté
des Etats et à la préservation de leurs représentations diplomatiques, de
traiter de manière identique des situations similaires, l’objectif de cohérence
et de sécurité juridique impose de revenir à la jurisprudence confortée par la
loi nouvelle”).
Tym samym omawiany wyrok Cour de cassation powrócił do
wykładni tego sądu z wyroków z 2011 (1re Civ., 28 septembre 2011, pourvoi n°
09-72.057, Bull. 2011, I, n° 153 ; 1re Civ.) i 2013 r. (28 mars 2013, pourvois
n° 10-25.938 et n° 11-10.450, Bull. 2013, I, n° 62 et 63).
2 komentarze:
Chyba chodzi tu o Republike Konga, a nie Republike Demokratyczna Konga. Tzn. Congo-Brazaville, zamiast Congo-Kinshasa.
Tak, oczywiście. Bardzo dziękuję za zwrócenie uwagi!
Już poprawiłem.
Prześlij komentarz