poniedziałek, 5 marca 2018

Immunitet egzekucyjny państwa a irańskie dobra kultury przed Sądem Najwyższym USA

 Fot. Associated Press; źródło: https://www.sfgate.com/news/article/U-S-court-battle-over-Persian-relics-future-3250059.php#photo-2398673

Fot. M. Spencer Green, Associated Press; źródło: https://www.sfgate.com/news/article/U-S-court-battle-over-Persian-relics-future-3250059.php#photo-2398672

W dniu 21 lutego Sąd Najwyższy USA wypowiedział się w głośnej sprawie (Rubin vs. Iran). Orzekł, że obywatele USA poszkodowani w ataku terrorystycznym przeprowadzonym przez Hamas w Jerozolimie w 1997 r. nie mogą skutecznie zaspokoić zasądzonego na ich rzecz odszkodowania z majątku kulturowego innego państwa. Wieloletni proces sądowy dotyczył egzekucji wyroku sądu federalnego dla dystryktu Columbia z 2003 r. nakazującego Islamskiej Republice Iranu, jako podmiotowi wspierającemu politycznie i finansowo terrorystyczną działalność Hamasu, zapłatę odszkodowania w wysokości kilkudziesięciu milionów dolarów na rzecz osób pokrzywdzonych. Ze względu na to, że Iran nie zamierzał wykonać wyroku, poszkodowani rozpoczęli poszukiwania majątku tego państwa, który znajdowałby się na terytorium USA, w celu wyegzekwowania zapłaty zasądzonego odszkodowania. Zidentyfikowali szereg irańskich kolekcji archeologicznych znajdujących się w amerykańskich instytucjach naukowych. Najcenniejszymi aktywami okazały się zbiory tabliczek glinianych z Persepolis, przechowywane w University of Chicago, od 1937 r. Sąd Najwyższy, odrzucając żądanie ofiar, pozostawił otwartą kwestię realizacji sądzonych odszkodowań. Zbiory oraz programy naukowe prowadzone na ich podstawie są natomiast bezpieczne.
O sprawie perskich tabliczek i batalii sądowej prowadzonej przed sądami federalnymi w stanach Massachusetts oraz Illinois pisaliśmy już obszernie na blogu (tu). W marcu 2014 r. sąd federalny dla dystryktu Północnego Illinois orzekł, że przedmiotowy majątek kulturalny Iranu nie mógł służyć jego celom handlowym, tym samym objęty jest immunitetem egzekucyjnym. Zgodnie bowiem z reżimem Foreign Sovereign Immunities Act (FSIA) z 1976 r. wyjątki od ochrony od egzekucji oraz środków przymusu w stosunku do majątku państw wspierających terroryzm mogą dotyczyć wyłącznie środków trwałych takich państwa mających przeznaczenie komercyjne. Zbiory starożytnych glinianych tabliczek służące celom naukowym są zatem chronione. W lipcu 2016 r. wyrok ten został podtrzymany przez Sąd Apelacyjny dla 7. dystryktu. Sąd Najwyższy w lutym tego roku przychylił się do orzecznictwa sądów niższej instancji w tej sprawie, nie odnosząc się jednak bezpośrednio do kwestii ochrony dóbr kultury przed egzekucją. Stanowisko Sądu Najwyższego, mimo negatywnych konsekwencji dla ofiar zamachów terrorystycznych, jest pozytywnie komentowane ze względu na jego znaczenie dla ochrony dziedzictwa kultury oraz badań naukowych.

Zob tu i tu.

Brak komentarzy: