poniedziałek, 10 lutego 2014

Precedensowe pytanie prejudycjalne Trybunału w Karlsruhe dot. kompetencji EBC

7 lutego b.r., Trybunał Konstytucyjny Bundesverfassungsgerricht po raz pierwszy zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości (FT, German court refers ECB bond-buying programme to European justice) dotyczącym zgodności z prawem unijnym inicjatywy skupowania przez EBC obligacji skarbowych na rynkach wtórnych  w ramach tzw. Bezwarunkowych transakcji monetarnych (Outright Monetary Transactions, OMT), co zdaniem Banku nie narusza traktatowego zakazu finansowania długu państw w myśl art. 123 TFUE.  

Podstawą badania legalności OMT przez Trybunał w Karlsruhe był m.in. wniosek Budesbanku (zob. komentarz SPN UJ poniżej), natomiast kontekst sprawy stanowił protest obywatelski podpisany przez 37’000 osób. Większość sędziów stwierdziła, że prowadzenie takich operacji wykracza poza mandat EBC „z zastrzeżeniem wykładni Trybunału”, t.j o ile unijni sędziowie nie stwierdzą, że możliwa jest zawężająca wykładnia kompetencji EBC w tym zakresie, zgodnie z prawem pierwotnym. Istotą rozstrzygnięcia Trybunału Sprawiedliwości najpewniej będzie odpowiedź na pytanie, czy kompetencji EBC w obszarze OMT mają charakter bezwarunkowy czy też ograniczony, jak twierdzi sam Bank (zob.: ECB, Bezwarunkowe transakcje monetarne).

Dwójka niemieckich sędziów złożyła zdania odrębne uznając, że Trybunału powinien był odrzucić skargę, jako że sprawa należy do właściwości rządu i parlamentu. 

Z praktycznego punktu widzenia przedłożenie sprawy do rozpatrzenia przez Trybunał Sprawiedliwości oznacza przeciągnięcie o kolejnych kilkanaście miesięcy wątpliwości powstałych w 2012 roku, kiedy projekt ogłoszono, bowiem nawet jeżeli Trybunał Sprawiedliwości uzna legalność OMT, nie przesądzi to jeszcze o udziale Niemiec w finansowaniu OMT, co będzie miało krytyczne znaczenie dla możliwości korzystania z tego środka antykryzysowego. Mimo że już samo ogłoszenie planu podziałało stabilizująco na rynki (GW, EBC gotowy do nielimitowanego skupu obligacji. Ale...), projektu dotąd nie wcielono w życie. 

W sprawie legalności Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji 18 marca zostanie wydany odrębny wyrok.

Zob. także

4 komentarze:

SPN UJ pisze...

Dziękuję za przedstawienie tej niezwykle ciekawej i ważnej decyzji.

W tekście jednakże błędnie podano, że podstawą badania legalności OMT był wniosek Bundesbanku. W rzeczywistości Federalny Trybunał Konstytucyjny rozpatrywał trzy skargi konstytucyjne oraz skargę "międzyorganową" (Organstreitverfahren). Przedmiotem skarg konstytucyjnych było naruszenie przez OMT, czyli akt organu Unii Europejskiej, Art. 38 Ust. 1 Konstytucji RFN, gwarantującego - w wykładni Federalnego TK - podstawowe prawo każdego obywatela do współdecydowania w sprawach przekazywania kompetencji Unii Europejskiej oraz ochrony "jądra tożsamości konstytucyjnej".

Skarżący argumentowali, iż OMT narusza prawo europejskie i może prowadzić do przejęcia nieograniczonych zobowiązań finansowych przez EBC, a co za tym idzie również przez Bundesbank w ramach systemu TARGET2. Ponieważ, w rozumieniu skarżących, niemiecki parlament Europejskiemu Bankowi Centralnemu takich kompetencji nie przekazał, ogłoszenie programu OMT przez EBC było aktem ultra vires.

FTK podzielił tę argumentację i stwierdził nie tylko, że OMT spełnia wszelkie przesłanki aktu ultra vires, ale także, iż przekroczenie uprawnień przez EBC było oczywiste i strukturalne, co wedle wcześniejszego orzecznictwa FTK powodowałoby zakaz stosowania tego aktu, tj. zakaz współpracy z EBC w ramach OMT. Ponieważ stwierdzenie przekroczenia kompetencji przez EBC wymaga interpretacji Traktatów, FTK musiał przedłożyć sprawę ETS przed podjęciem ostatecznej decyzji.

W ramach pytania prejudycjalnego (czy raczej szeregu pytań) FTK dał jednak jednoznacznie do zrozumienia, że uważa program OMT za oczywiste naruszenie TFUE i dopuścił tylko ograniczoną wykładnię prouniją OMT.

O ile więc prawdą jest, iż pytanie prejudycjalne FTK jest precendensowe w tym sensie, że jest to pierwszy taki przypadek, to taką możliwość FTK dopuszczał już w dotychczasowym orzecznictwie. Prawdziwą sensacją jest natomiast tak jednoznaczne postawienie sprawy przez FTK jeszcze przed decyzją ETS, co rodzi (poza szeregiem ciekawych problemów natury procesualnej i materialnej) podstawowe pytanie: jak zareaguje ETS na takie wyzwanie? I czy FTK podtrzyma swoje stanowisko co do oczywistego i strukturalnego charakteru ultra vires programu OMT, jeśli ETS przyjmie inną interpretację niż FTK?

MJM pisze...

Bardzo dziękuję za wyjaśnienie kwestii podstawy badania sprawy przez Trybunał. Nie znam niemieckiego, a w przywoływanych przeze mnie źródłach są w tym względzie rozbieżności (jeden z autorów sugerował, że sprawę wszczęto z "inicjatywy obywatelskiej").

Również kwestia bezprawności OMT "Subject to the interpretation by the Court of Justice of the European Union" była w różny sposób przedstawiana.

SPN UJ pisze...

Tak, niestety wiele mediów, czasami nawet tak szacownych jak FT, przedstawia tę decyzję w sposób niepełny, a czasami wręcz po prostu się myli.

Natomiast mogę polecić streszczenie postanowienia wydane przez biuro prasowe FTK w wersji angielskiej, które przedstawia główne jego punkty. Niestety cały tekst postanowienia dostępny jest na razie tylko w wersji niemieckiej, można znaleźć go tutaj.

MJM pisze...

Odesłanie do powyższych komentarzy już znalazło się w tekście posta:)