Wyciek tekstu CETA. Ile tożsamych rozwiązań znajdziemy w TTIP?

Przed kilkoma dniami niemiecka telewizja ARD opublikowała 521 stronicowy fragment CETA (Comprehensive Economic and Trade Agreement). Dzień później wyciekło pozostałych 1'000 stron załączników i zastrzeżeń do umowy. Oficjalna publikacja ma rzekomo nastąpić po wrześniowym szczycie unijno-kanadyjskim (EU Observer, What the leaked EU-Canada trade paper means for TTIP), jednak to co już poznaliśmy zasługuje na uwagę. Z jednej strony rezultat 5 letnich negocjacji przypuszczalnie nie zmieni się istotne (negocjacje polityczne zakończono 10 miesięcy temu; obecnie trwają prace techniczne nad tekstem), a z drugiej Komisarz Karel de Gucht publicznie stwierdził, że CETA stanowi wzór negocjacyjny dla rozmów ze Stanami Zjednoczonymi na temat TTIP.

Nie dziwi zatem, że sporym zainteresowaniem cieszą się m.in. regulacje w zakresie rozstrzygania sporów inwestycyjnych (ISDS).

Przykładowo, na mocy art. X(9) inwestorom i inwestycjom przyznano równe i sprawiedliwe traktowanie oraz pełną ochronę i bezpieczeństwo. W tym kontekście na uwagę zasługują:

• wskazanie działań stanowiących naruszenie traktowania równego i sprawiedliwego (ust. 2),
• możliwość formułowania przez Komitet ds. usług i inwestycji rekomendacji w zakresie interpretacji równego i sprawiedliwego traktowania na podst. ust. 3 (co jak się wydaje nawiązuje do Uwag ws. wykładni rozdziału 11 NAFTA formułowanych przez Komisję wolnego handlu), a przede wszystkim
• możliwość uznania przez trybunał arbitrażowy, że określone działania strony doprowadziły do powstania uzasadnionych oczekiwań w związku z inwestycją objętą zakresem CETA (ust. 4).

W tym kontekście EU Observer podkreśla, że wśród licznych załączników do CETA brak wyraźnych uzgodnień dotyczących celu lub zakresu ISDS. 

Zważywszy na skalę protestów jakie ISDS budzi oraz że brzmienie CETA de facto nie uległo zmianie, część komentatorów uznała, że prowadzone przez Komisję Europejską konsultację de facto okazały się jedynie zabiegiem PR-owym (EurActiv, EU-Canada trade deal leak ‘ridicules’ TTIP consultation, campaigners say). Z pewnością nie przyczyni się to do rozwiązania wątpliwości, w jaki sposób Komisja uwzględni aż 150'000 głosów nadesłanych w ramach konsultacji dotyczących TTIP.

Sceptycznie nastawiona do CETA Rada Kanadyjczyków ponadto zwraca uwagę na (CETA text leaked prompting numerous concerns about its implications):

• regulacje w zakresie ISDS odzwierciedlające "katastrofalne rozwiązania NAFTA" (jest to o tyle warte uwagi, że choćby EU Observer stwierdza, że arbitraż inwestycyjny w takiej formie w przypadku relacji ze "spokojniejszą Kanadą" nie budzi kontrowersji, w przeciwieństwie do obaw przed "krwiożerczymi" amerykańskimi korporacjami),
• usługi finansowe objęte zakresem ISDS (na życzenie USA wykreślone z TTIP), 
• kwestie liberalizacji dostępu do zamówień publicznych powyżej uzgodnionych pułapów,
• zakres patentów farmaceutycznych.

Zobacz także ogólną analizę tekstu w Le Monde, Ce que révèle la version fuitée de l'accord de libre-échange Europe/Canada.

***

W kontekście transparentności negocjacji handlowych prowadzonych przez UE ze Stanami Zjednoczonymi - wątek przewinął się przede wszystkim w naszym postach dotyczących ISDS w TTIP - warto zwrócić uwagę, że z końcem ubiegłego miesiąca dwa postępowania w sprawie braku przejrzystości działania Rady oraz Komisji Europejskie wszczęła Rzecznik Praw Obywatelskich Emily O'Reilly (sprawa OI/11/2014/MMN). Rzecznik wezwała obie instytucje do opublikowania wytycznych negocjacyjnych (ERPO, Ombudsman asks Council and Commission to publish more TTIP documents), co jak zauważa część obserwatorów musiało stanowić niemiłe zaskoczenie dla Komisji, podkreślającej że negocjacje TTIP są najbardziej transparentnymi ze wszystkich dotychczasowych rozmów (EurActiv, EU Ombudsman demands more TTIP transparency).

Zob. także wygrany, najpierw przed Sądem a następnie przed Trybunałem, spór wszczęty przez holenderską posłankę PE Sophie in’t Veld przeciwko Radzie UE dotyczący udostępnienia opinii służby prawnej Rady na temat przekazywania Departamentowi skarbu USA danych z komunikatów finansowych na potrzeby TTIP (Wyrok z dnia 3 lipca 2014 w sprawie C‑350/12 P). Komentarz do Wyroku tutaj.