Apel o międzynarodową ochronę whistleblowers

Komisja Zagadnień Prawnych i Praw Człowieka ZP RE, pracom której przewodniczy Holender Pieter Omtzigt, przedłożyła Zgromadzeniu Parlamentarnemu Rady Europy projekt Rezolucji i rekomendacji wzywających do ochrony prawnej whistleblowers.

Odpowiednio, państwa członkowskie oraz obserwatorów przy Radzie Europy i UE wzywa się do:

• przyjęcia środków ochrony prawnej sygnalistów, obejmujących pracowników agencji bezpieczeństwa oraz wywiadu, jak również podmiotów prywatnych świadczących usługi w tym zakresie,
• w takim zakresie w jaki to możliwe przyznawania azylu sygnalistom obawiającym się działań odwetowych w państwie macierzystym,
• przyjęcie międzynarodowej konwencji o ochronie sygnalistów zgodnie z Rekomendacją Komitetu Ministrów RE 2014(7), Protection of Whistleblowers z kwietnia 2014.

Komisja sugeruje wreszcie wezwanie Stanów Zjednoczonych do umożliwienia Edwardowi Snowdenowi powrotu do ojczyzny, bez obaw przed wszczęciem wobec niego postępowania karnego bez możliwości skorzystania z obrony działania w interesie publicznym.

Zastanawiając się na ratio legis ewentualnej konwencji, wydaje się, że zakres jej stosowania byłby ograniczony do szczególnych sytuacji - przynajmniej w zakresie współpracy w sprawach bezpieczeństwa - kiedy to państwo udzielające schronienia nie chce wydać takiej osoby, a kraj macierzysty wywiera presję nie pozostawiając państwu goszczącemu wyboru. Pytanie jednak, czy w sprawie tak istotnej z punktu widzenia żywotnych interesów bezpieczeństwa, aby zmusić państwo udzielające schronienia do poszukiwania wymówek prawnych, argument traktatowy okazałby się wystarczający.

Interesujące będzie ewentualne sprawdzenie konstytucyjności wyrażenia zgody na związanie się traktatem, mocą którego państwo na zasadzie do ut des godzi się na ograniczenie własnej zdolności ochrony bezpieczeństwa publicznego, co przecież stanowi wyjątek od licznych traktatów.

Wreszcie ciekawe wydaje się stwierdzenie, że ochrona whistleblowers ma obejmować również kwestie bezpieczeństwa narodowego, bo choćby przeglądając listę sygnalistów w Wikipedii trudno natrafić na inne przypadki ujawnienia informacji przez pracowników administracji publicznej; z kolei w przypadku sygnalistów z sektora prywatnego, ci zazwyczaj są chronienie w krajowych porządkach prawnych.