Dziś wchodzi w życie Umowa o promocji i wzajemnym popieraniu inwestycji między Kanadą i Chinami (Agreement for the Promotion and Reciprocal Protection of Investments). Poniżej krótkie omówienie jej najważniejszych postanowień.
Umowa jest typem dwustronnego traktatu inwestycyjnego (BIT) tzw. drugiej generacji. Zawiera ona standardowe elementy BIT’u. Pojęcia ‘inwestycji’ i ‘inwestora’ zdefiniowane są szeroko. Ochrona inwestycji i inwestorów opiera się o standardowe zasady: pełnej ochrony i bezpieczeństwa, uczciwego (równego) i sprawiedliwego traktowania, najwyższego uprzywilejowania, narodowego traktowania, niewywłaszczania bez odpowiedniego odszkodowania, odszkodowania za szkódy spowodowane wojną, zamieszkami i podobnymi wydarzeniami, swobody transferowania zysków.
Struktura umowy jest podobna do Rozdziału XI NAFTA dot. Inwestycji. Zawiera też nowe elementy wprowadzone ostatnimi czasy w BITach północnoamerykańskich. Dotyczy to przede wszystkim dwóch kwestii.
Po pierwsze zwęża tzw. minimalny standard traktowania, który obejmuje zasady pełnej ochrony i bezpieczeństwa, uczciwego (równego) i sprawiedliwego traktowania. Standard ten jest zdefiniowany w odniesieniu do zwyczajowego prawa międzynarodowego. W praktyce NAFTA takie sformułowanie spowodowało znaczne zawężenie zakresu ochrony. Trybunały inwestycyjne stosujące zasadę uczciwego (równego) traktowania w BITach które nie są w ten sposób ograniczone są często krytykowane za zbyt szerokie definiowanie standardu ochrony inwestorów lub inwestycji.
Drugim zmodyfikowanym elementem jest postanowienie dotyczące tzw. wywłaszczeń pośrednich. USA wprowadziły w swoim modelowym BITcie formułę wywodzącą się z własnego prawa konstytucyjnego. Kanada adoptowała bardzo podobną formułę w swoich BITach. Znalazła się ona także w umowie z Chinami (Art. 10 i Aneks B.10).
BIT kanadyjsko-chiński zawiera również liczne szczegółowe postanowienia dotyczące arbitrażu inwestycyjnego (ISDS). Zgodnie z obowiązującym standardem inwestor musi notyfikować spór państwu przyjmującemu. Strony są zobowiązane do próby rozwiązania sporu w ciągu sześciu miesięcy. W przypadku niepowodzenia inwestor ma prawo wnieść pozew arbitrażowy. Jego roszczenia traktatowe przedawniają się w terminie trzech lat.
Umowa stawia kandydatom na arbitrów określone wymagania, m.in. dotyczące wiedzy eksperckiej. W odniesieniu do procedury arbitrażowej BIT zawiera szczegółowe uregulowania dotyczące: konsolidacji w przypadku dwóch lub więcej pozwów wynikających z tych samych okoliczności faktycznych, udziału zainteresowanych stron i innych zainteresowanych podmiotów (amici curiae), publicznego dostępu do orzeczeń i do akt sprawy oraz udziału publiczności w rozprawach. Umowa daje arbitrom uprawnienia do zabezpieczenia praw stron.
Umowa zawiera szereg wyjątków, zawartych głównie w Art. 33. Ma ona ograniczone zastosowanie do sektora finansowego i do kwestii podatkowych. Nie stosuje się do ‘przemysłu kulturalnego’ (cultural industries) obejmującego m.in. produkcję, dystrybucję, sprzedaż książek, gazet i periodyków, nagrań muzycznych i wideo oraz transmisje radiowe, TV i kablowe.
Kanada i Chiny wyłączyły z zakresu BITu tzw. regulacje ostrożnościowe (prudential measures) systemu finansowego oraz działania mające na celu ochronę żywotnych interesów bezpieczeństwa danego państwa. BITu nie stosuje się także do regulacji mających na celu m.in. ochronę zdrowia i życia ludzi, zwierząt i roślin, ochronę wyczerpywalnych surowców, pod warunkiem że wprowadzone regulacje nie są arbitralne lub nieuzasadnione.
Powyższe wyłączenia są techniką stosowaną w odpowiedzi na zarzuty, że arbitraż inwestycyjny zbytnio ingeruje w obowiązki regulacyjne suwerennych państw, m.in. w czasie sytuacji kryzysowych.
Umowa zawarta jest na 15 lat. Po tym czasie przedłuża się ona automatycznie i wówczas każda ze stron może ją zakończyć z rocznym terminem wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia umowa pozostaje w mocy przez kolejne 15 lat.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz