Komisja Europejska opublikowała tekst Umowy o wolnym handlu między Unią Europejską a Wietnamem. Zgodnie z zapowiedzią, poniżej podsumowujemy jej najważniejsze naszym zdaniem elementy odnoszące się do liberalizacji handlu i ochrony inwestycji.
Handel
Aktualna wolumen handlu pomiędzy UE a Wietnamem wynosi ok 28 mld euro (przy czym Unia odnotowuje tu znaczny deficyt handlowy). Po stronie UE wśród głównych towarów eksportowych można znaleźć różnego rodzaju maszyny, pojazdy oraz produkty medyczne (w tym lekarstwa). Z kolei Wietnam eksportuje do UE produkty elektroniczne, obuwie, tekstylia oraz produkty rolne. W związku z podpisaniem FTA oczekuje się dalszego dynamicznego rozwoju handlu międzynarodowego pomiędzy oboma podmiotami.
FTA pomiędzy UE a Wietnamem zakłada eliminację większości barier celnych w ruchu towarowym (przy czym w przypadku części towarów przewidziano pewne okresy przejściowe). Przewidziano także szereg rozwiązań mających wyeliminować (lub ograniczyć) stosowanie barier techniczne, sanitarnych oraz fitosanitarnych (np. poprzez wprowadzenie systemu wzajemnej uznawalności standardów technicznych). W obszarze usług porozumienie zawiera zobowiązania dotyczące likwidacji ograniczeń w dostępie do rynku. W tym kontekście Wietnam zgodził się miedzy innymi na liberalizację usług finansowych, telekomunikacyjnych, transportowych, pocztowych oraz kurierskich. Umowa wprowadza także lepszą ochronę dla oznaczeń geograficznych stosowanych dla unijnych produktów rolnych (np. Champagne, Rioja). Kolejnym istotnym elementem porozumienia jest rozdział dotyczące zrównoważonego rozwoju (Trade and Suistainable Development Chapter). Przewiduje on szereg rozwiązań mających na celu poprawę ochrony praw pracowniczych w Wietnamie (np. poprzez wprowadzenie wymogu ratyfikacji i wprowadzenia w życie podstawowych konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy) oraz poprawę w zakresie ochrony środowiska naturalnego.
Inwestycje
Rozdział 8.II FTA dotyczy ochrony inwestycji zagranicznych. Zawiera on tradycyjne elementy tego rodzaju umów, tj. definicje, standardy ochrony i sposób ochrony, ale wpisuje się już w tzw. trzecią generacje umów inwestycyjnych. Wyraźnie zabezpieczono prawo państwa przyjmującego do regulowania w interesie publicznym i podkreślono, że zmiana prawa niekorzystnie wpływająca na oczekiwania inwestora zagranicznego w odniesieniu do odnoszonych zysków nie stanowi naruszenia zasad ochrony. (Art. 13bis) Umawiające się strony szczegółowo określiły treść najbardziej kontrowersyjnych standardów ochrony, tj. sprawiedliwego i uczciwego traktowania (Art. 14) oraz wywłaszczenia (Art. 16). Spod zakresu ochrony wyłączono także roszczenia związane z długiem publicznym.
Rozdział 8.II Sekcja 3 reguluje kolejną kontrowersyjną kwestię: rozstrzyganie sporów między inwestorem zagranicznym a państwem przyjmującym. Bardzo rozbudowane przepisy regulują kwestie pojednawczego rozstrzygania sporów, tj. negocjacji, konsultacji i mediacji. W arbitrażu inwestycyjnym Umowa (Rozdział 8.II, Sekcja 3, Podsekcja 4) wprowadza rewolucję, którą UE próbuje również wprowadzić w ramach TTIP (pisaliśmy o tym w tym poście). System rozstrzygania sporów oparty będzie na Stałym Trybunale Inwestycyjnym, składającym się z dziewięciu stałych członków, z którego na potrzeby każdego ewentualnego sporu formowane będą trzyosobowe składy orzekające. Od ich orzeczeń przysługuje apelacja, kierowana do sześcioosobowego stałego Trybunału Apelacyjnego, który rozpatruje ją w trzyosobowym składzie orzekającym. Apelacja może dotyczyć naruszeń prawa, jego interpretacji oraz nieustalenia stanu faktycznego, co jest absolutną nowością w arbitrażu inwestycyjnym (Art. 28 ust. 1). Umowa zawiera wyraźne postanowienie zakazujące inwestorom tzw. forum shopping, tj. próby stworzenia łącznika jurysdykcyjnego w czasie gdy istnieje już spór z państwem przyjmującym (Rozdział 8.II, Sekcja 3, Art. 17).
Wejście Umowy w życie spowoduje wygaśnięcie bilateralnych umów o ochronie i wzajemnym popieraniu inwestycji między poszczególnymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Wietnamem (Art. 20). Polska zawarła taką umowę z Wietnamem w 1994 r.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz