Życzenia noworoczne

Szanowni Czytelnicy,

Drodzy Przyjaciele,

To był rok bardzo niespokojny. W dodatku niewiele da się powiedzieć o tym, który dopiero nadejdzie. Mamy jednak nadzieję, że wciąż potrafimy mówić do siebie z szacunkiem i słuchać się nawzajem bez upokarzania.

Jako redaktorki i redaktorzy bloga postaramy się by w 2017 roku nasz blog był jeszcze lepszy, by nadal był dla Państwa rzetelnym źródłem informacji i inspiracji. 

Wszystkiego najlepszego życzy Redakcja PPM

Stany Zjednoczone uznają 35 rosyjskich dyplomatów za personae non gratae

Kilkanaście dni po pierwszych informacjach o raporcie CIA, wskazującym na ingerowanie służb rosyjskich w ostatnie wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych, administracja odchodzącego prezydenta Baracka Obamy poinformowała, że jednym z środków odwetowych jest uznanie 35 rosyjskich dyplomatów pracujących na terytorium Stanów Zjednoczonych za personae non gratae, co jest równoznaczne z wyproszeniem ich z terytorium tego państwa. W komunikacie wskazano, że powodem takiej decyzji są wspomniane wyżej ustalenia CIA wskazujące na ingerowanie Rosji w wybory prezydenckie oraz powtarzające się nękanie amerykańskich dyplomatów ze strony służb rosyjskich.

Strona rosyjska, jak dotychczas, ogranicza się do ustnej krytyki. Jednak pojawiają się już pierwsze wypowiedzi przedstawicieli Rosji zapowiadające, jak się wydaje nieuniknione, działania odwetowe w postaci uznania podobnej liczby amerykańskich dyplomatów, wykonujących funkcje dyplomatyczne na terytorium Federacji Rosyjskiej, za personae non gratae.

Chiny ustanawiają ograniczenia w przepływach kapitałowych

Rok temu pisaliśmy o decyzji Rady Wykonawczej Międzynarodowego Funduszu Walutowego o włączeniu chińskiego renminbi (RMB) do koszyka walutowego MFW. Było to równoznaczne ze stwierdzeniem, że waluta tego państwa jest swobodnie wymienialna (w rozumieniu MFW o czym wówczas wspominaliśmy). Decyzja weszła w życie 1 października b.r. 2 miesiące od tego wydarzenia chiński rząd zadecydował o ustanowieniu istotnych ograniczeń w przepływie kapitału.

Instytucje UE znów o praworządności w Polsce: debata w Parlamencie Europejskim i nowe zalecenia Komisji (cz. 2)

W nawiązaniu do jednego z naszych poprzednich wpisów, kontynuujemy relację na temat ostatnich działań instytucji unijnych w stosunku do polskich władz w ramach procedury ochrony praworządności. W ubiegłą środę, 21 grudnia, Komisja Europejska zdecydowała o przedstawieniu Polsce nowych zaleceń. Na konferencji prasowej wiceprzewodniczący Komisji Frans Timmermans zauważył, że „problemy, o których informowała w przeszłości KE, nie zostały rozwiązane”, a w naszym państwie „wciąż trwa problem z praworządnością”.

Nowe oferty w naszym dziale ogłoszeń

Przypominamy o naszym dziale ogłoszeń. W grudniu pojawiło się w nim szereg interesujących ofert. Obejmują one call for papers dotyczące konferencji (np. "2017 Conference on WTO Law", "International Law in a Dark Time", "International Investment Law & the Law of Armed Conflict") oraz czasopism naukowych (np. Santander Art and Culture Law Review). W grudniowym zestawieniu znalazło się również kilka ogłoszeń o konkursach stypendialnych (np. Brandon Research Fellowship w LCIL). 

Na szczególną uwagę zasługuje ogłoszenie o przeszłorocznym zjeździe katedr i zakładów prawa międzynarodowego publicznego ("Współczesne prawo międzynarodowe - idee a rzeczywistość"), organizowane przez Katedrę Prawa Międzynarodowego Publicznego WPiA Uniwersytetu Szczecińskiego w Międzyzdrojach.

Guest post: Brak wyłącznej kompetencji Unii Europejskiej do zawarcia umowy o wolnym handlu z Singapurem - nowy kierunek polityki handlowej EU?

Zawarcie umowy o wolnym handlu między Singapurem a Unią Europejską (EUSFTA) należy do kompetencji dzielonych między Unię Europejską a Państwa Członkowskie UE a zatem wymagana jest jej ratyfikacja na poziomie krajowym - stwierdził Rzecznik Generalny. Stanowisko Rzecznika, może mieć wpływ na TTIP, CETA i inne negocjonowane umowy o wolnym handlu np. z Japonią czy też Brazylią. Wymóg ratyfikacji przez parlamenty narodowe z pewnością wpłynie na spowolnienie procesu i odwleczenie w czasie wejścia w życie umowy, jeśli opinia zostanie potwierdzona przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

Retorsje Izraela potępionego przez Radę Bezpieczeństwa ONZ

23 grudnia Rada Bezpieczeństwa ONZ mocą Rezolucji 2334 (2016) potępiła izraelskie osadnictwo na Zachodnim Brzegu. Rada wyraźnie stwierdziła, że działania Izraela na palestyńskich terytoriach, w tym we wschodniej Jerozolimie, okupowanych od 1967 r. "nie mają podstaw prawnych" i stanowią "poważne naruszenie prawa międzynarodowego" tym samym stanowiąc przeszkodę realizacji planu dwóch państw dla dwóch narodów (tzw. two state solution). Dalej, że żadne zmiany terytorialne po 4 czerwca 1967 r., poza wypracowanymi w drodze negocjacji, nie zostaną przez nią zaakceptowane. Podkreślono wreszcie, że wstrzymanie przez Izrael wszelkich działań związanych z osadnictwem jest niezbędne dla odwrócenia aktualnie niekorzystnego trendu dla bliskowschodniego procesu pokojowego.

Izrael kategorycznie odrzucił "haniebną, anty-izraelską rezolucję", zapowiadając zignorowanie jej. Z kolei strona palestyńska, celebrując uchwalenie aktu, już zasygnalizowała, że otwiera to perspektywy zastosowania sankcji wobec Izraela  (FT, US abstains as UN condemns Israeli settlements).

Życzenia od Redakcji PPM

Drodzy Przyjaciele,

życzymy wszystkim spokojnych i radosnych Świąt obfitujących w beztroskie przyjemności w gronie najbliższych!

Redakcja PPM

Instytucje UE znów o praworządności w Polsce: debata w Parlamencie Europejskim i nowe zalecenia Komisji (cz. 1)

Przestrzeganie zasady rządów prawa w Polsce stało się w ostatnich tygodniach ponownie przedmiotem szczególnego zainteresowania instytucji Unii Europejskiej.

14 grudnia odbyła się już czwarta debata w Parlamencie Europejskim poświęcona sytuacji w Polsce. Europosłów niepokoił, z jednej strony, brak jakichkolwiek postępów w rozwiązaniu problemu zagrożenia systemowymi naruszeniami praworządności i reakcji polskich władz na zalecenie Komisji, z drugiej - impulsem do przeprowadzenia debaty stały się plany ograniczenia wolności zgromadzeń i pomysł wypowiedzenia konwencji antyprzemocowej. Debatę rozpoczęło wystąpienie wiceprzewodniczącego KE F. Timmermansa, który przypomniał, jakie działania polskich władz spowodowały podjęcie przez Komisję działań w ramach procedury ochrony praworządności i przedstawił w szczególności wydarzenia, które miały miejsce od 27 lipca, tj. od wydania zalecenia ws. praworządności przez KE. Timmermans wskazał m.in. na trzy nowe ustawy regulujące pracę TK czekające (jeszcze wówczas) na przyjęcie przez polski parlament, a które tylko pogłębiłyby kryzys i jeszcze bardziej zagmatwały stan prawny (jak wiemy - zostały one jednak uchwalone i wcielone w czyn przez władze PiS). Szczegółowa znajomość rozwiązań proponowanych w tych ustawach, jaką zaprezentował wiceprzewodniczący, świadczy o jego (i jego współpracowników) doskonałej orientacji w polskich sprawach. 

Ambasador Federacji Rosyjskiej w Turcji zastrzelony w Ankarze

W ostatni poniedziałek (19 grudnia br.) doszło do zabójstwa ambasadora Federacji Rosyjskiej w Turcji - Andrieja Karłowa. Tragedia miała miejsce podczas otwarcia wystawy fotograficznej „Rosja oczami Turków” w Galerii Sztuki Współczesnej w Ankarze. Sprawcą okazał się być 22-letni turecki policjant, który dostał się do środka, posługując się legitymacją służbową. Bezpośrednio przed oddaniem strzałów sprawca miał wykrzykiwać m.in. słowa „Syria” i „Allepo”. Sprawca został zastrzelony przez turecką policję. Media donoszą, że dotychczas zatrzymano sześć osób w związku z tym zabójstwem. Jest to najbliższa rodzina zamachowca.

Pierwsze komentarze strony rosyjskiej wydają się być dość powściągliwe. W komentarzach pojawia się wskazanie na rzekomy motyw zamachowca (lub zamachowców), jakim miało być ponowne skłócenie obu państw, blisko współpracujących m.in. w Syrii. W podobny sposób do sprawy odniósł się również prezydent Putin, wskazując jedynie na konieczność współpracy władz tureckich ze śledczymi rosyjskim podczas wyjaśniania okoliczności tej tragedii (wtorkowe doniesienia wskazują, że rosyjscy śledczy już są w Turcji) oraz na konieczność zapewnienia gwarancji bezpieczeństwa innych rosyjskich dyplomatów w Turcji. Do poprawy bardzo napiętych stosunków rosyjsko-tureckich doszło zaledwie kilka miesięcy temu, tj. w sierpniu br. Spotkanie prezydentów obu państw, jakie miało wtedy miejsce, zażegnało kryzys w wzajemnych stosunkach rozpoczęty wraz z zestrzeleniem w listopadzie 2015 r. przez Turcję rosyjskiego samolotu wojskowego, który zdaniem władz tureckich naruszył przestrzeń powietrzną tego państwa (o czym pisaliśmy na blogu).

Guest Post: Przeciek o e-prywatności w Internecie - projekt zmian w E-privacy directive

12 grudnia wyciekł projekt propozycji Komisji dotyczący reformy dyrektywy o e-prywatności. Według przewidywań ostateczna wersja pojawić powinna się w okolicach 11 stycznia 2017, chociaż same zapowiedzi dotyczące projektu pojawiały się od dawna. Zważywszy na przyjęcie Ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (dalej: RODO), które wejdzie w życie 25 maja 2018 r. oczywista wydaje się konieczność dostosowania również dyrektywy do najnowszych technologii. 

Chociaż w dostępnym projekcie mogą zajść jeszcze dość duże zmiany, to warto przyjrzeć się jaki kierunek jest obecnie proponowany:

Kanada ratyfikuje Konwencję NZ ws. przejrzystości arbitrażu inwestycyjnego

12 grudnia Kanada ratyfikowała Konwencję NZ dotyczącą jawności w inwestycyjnych postępowaniach arbitrażowych prowadzonych na podstawie traktatów międzynarodowych (Government of Canada, Canada ratifies United Nations convention on transparency in investor-state arbitration). Konwencja rozszerza zakres temporalny stosowania Regulaminu przejrzystości UNCITRAL (o Konwencji z Mauritiusa pisaliśmy tu i tu). 

Kanada stała się tym samym drugim po Mauritiusie państwem, które złożyło dokumenty ratyfikacyjne (17 państw podpisało traktat). Do jego wejścia w życie brakuje jeszcze jednego.

W świetle naszego ostatniego posta nt. kanadyjsko-unijnej inicjatywy powołania światowego sądu arbitrażowego, powyższy krok zdaje się potwierdzać wiarygodność tego państwa w jego działaniach na rzecz odnowienia ISDS.

Złoto okupowanego Krymu zostanie zwrócone Ukrainie?

https://www.theguardian.com 

14 grudnia 2016 r. sąd w Amsterdamie orzekł, że o przyszłości zabytków starożytnych pochodzących z czterech muzeów na Krymie, a przechowywanych obecnie w Muzeum Allarda Piersona w Amsterdamie, powinny zdecydować sądy ukraińskie. Spór dotyczy zabytków archeologicznych wypożyczonych na wystawę czasową do stolicy Holandii w lutym 2014 r., czyli na miesiąc przed aneksją Republiki Krymu w skład Federacji Rosyjskiej (pisaliśmy już na ten temat na blogu tu i tu). W sierpniu 2014 r. Muzeum Allarda Piersona zdecydowało się nie zwracać spornych eksponatów, czekając na rozwój sytuacji w regionie. W listopadzie 2014 r. przedstawiciele czterech muzeów krymskich wnieśli pozew cywilny przeciwko instytucji holenderskiej do sądu w Amsterdamie. Powołując się na postanowienia umów dotyczących wypożyczenia eksponatów, zażądali niezwłocznego ich zwrotu. 

Konsensus genewski: czy powstanie światowy sąd inwestycyjny?

Na międzynarodowej konferencji zwołanej w Genewie przez Kanadę i UE, podjęto rozmowy ws. powołania światowego sądu inwestycyjnego. Realizacja tego zamierzenia oznaczałaby jedną z najpoważniejszych rewizji międzynarodowego porządku gospodarczego od czasu II wojny światowej. Stanowiłoby także koronny argument przeciwko krótkowzroczności atakowania CETA (i TTIP) na naszym słabnącym kontynencie.

Sudan Południowy/ ludobójstwo/sąd hybrydowy a polityki wielkich organizacji

Dzień po dniu dochodzą coraz bardziej niepokojące wieści z Sudanu Południowego dotyczące popełnianych tam zbrodni i eskalacji konfliktu ze względu na początek suszy (pisaliśmy o sytuacji w  tym państwie już kilkakrotnie, między innymi tu). 

Przedstawiciele ONZ biją na alarm wskazując, że należy jak najszybciej wskazać i osądzać winnych popełnianych tam zbrodni, ustanawiając w tym celu sąd hybrydowy. Zobacz informacje ze strony Narodów Zjednoczonych.  

Garri Kasparow znów wygrywa z Rosją w postępowaniu przed ETPCz, a Trybunał oddala skargę nauczyciela zwolnionego w konsekwencji nieudanego zamachu stanu w Turcji latem 2016 r.

Wielkimi krokami zbliżają się Święta Bożego Narodzenia i Trybunał tradycyjnie wydaje interesujące orzeczenia. Tym razem - chyba już tytułem utrwalenia złego wizerunku Rosji w zakresie poszanowania wolności obywatelskich - rozstrzygnął na niekorzyść Rosji skargę Garriego Kasparowa, byłego arcymistrza szachowego, a obecnie aktywisty politycznego. Trybunał stwierdził naruszenie art. 6 i 11 Konwencji w kontekście rozbicia pokojowego zgromadzenia oraz nierzetelności prowadzonego następnie przeciwko skarżącemu postępowania administracyjnego w zakresie zarzutu naruszenia porządku publicznego. Trybunał podkreślił, że jest to niestety kolejna skarga przeciwko Rosji dotycząca tej problematyki. Biorąc pod uwagę, że wydarzenia, które stanowiły tło skargi miały miejsce w 2007 r., a orzecznictwo ETPCz w tego typu sprawach jest utrwalone, wydaje się, że nic nie stało na przeszkodzie ugodowemu zakończeniu postępowania. Tak się nie stało, choć należy raczej wątpić, że z inicjatywy Trybunału. Niestety skarga po raz kolejny pokazuje niewydolność rosyjskiego wymiaru sprawiedliwości i opresyjność władz, a dobrze znane nazwisko skarżącego przyciąga uwagę opinii publicznej.

Aleppo - czego można się dopuścić, gdy przejmuje się kontrolę nad terenem wroga

Media (zobacz tutaj, tutaj, tutaj) donoszą, że w zdobytym przez reżim Assada Aleppo - które jest symbolem i przynajmniej do niedawna było bastionem opozycji w Syrii (warto jednak pamiętać, że według doniesień walki w Aleppo nadal trwają, przesunęła się jedynie linia frontu) - dochodzi do systematycznego mordowania ludności cywilnej. Wśród ofiar mają się znajdować rzekomo kobiety i dzieci. Wojska Assada, według niektórych mediów - co powinniśmy jednak traktować z pewną ostrożnością, gdyż w czasie konfliktu zbrojnego, jeszcze przed jego rozpoczęciem rozwijana jest machina dezinformacji (zobacz tutaj) - chodzą od domu do domu i rozstrzeliwują mieszkańców.

Patrząc chłodno, z prawniczego punktu widzenia, na sytuację w Aleppo, warto zaznaczyć, że:

1. w czasie szturmu siły zbrojne Syrii mają prawo zabijać:

a. wszelkie osoby, które przynależą do niepaństwowej grupy zbrojnej i pełnią stałą funkcję wojskową (continuous combat function - z tym, że celowo używam szerszego terminu wojskowa funkcja a nie bojowa, gdyż wbrew wytycznym Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża, spora część komentatorów twierdzi, że każda funkcja wojskowa w grupie zbrojnej a nie tylko bojowa pozbawia daną osobę ochrony)

b. wszelkie osoby cywilne, które w danym momencie biorą bezpośredni udział w działaniach zbrojnych, a to oznacza, że jeśli cywil nawet wywiesi sobie w oknie transparent "kocham opozycję", "precz z reżimem Assada" to tego typu wsparcie nie stanowi bezpośredniego udziału w działaniach zbrojnych i nie uprawnia do eliminacji takowej osoby; jeśli jednak dany cywil przekazuje broń, informację partyzantom, to bierze bezpośredni udział w działaniach zbrojnych i traci ochronę, czyli może być zabity ale jedynie w czasie brania bezpośredniego udziału w działaniach zbrojnych

c. MPH nie dokonuje rozróżnienia między mężczyznami i kobietami z punktu widzenia możliwości atakowania. Jeśli kobieta jest członkiem grupy zbrojnej i pełni funkcję wojskową czy też bierze bezpośredni udział w działaniach zbrojnych, traci ochronę jak mężczyzna. W przypadku dzieci, jeśli również są członkami grupy zbrojnej czy biorą bezpośredni udział w działaniach zbrojnych (rzucają materiałami wybuchowymi, przekazują informacje, dostarczają broń, wskazują cel) również mogą być przedmiotem ataku, ale! ze względu na to, że są dziećmi, którym przysługuje szczególna ochrona, gdy jest to możliwe należałoby rozważyć inne niż ich zabicie środki.

Holandia stawia ultimatum ws. umowy stowarzyszeniowej UE-Ukraina

Zgodnie z ultimatum przedstawionym przez premiera Holandii Marka Rutte, przyszłość umowy stowarzyszeniowej UE z Ukrainą zależeć będzie od złożenia stosownych oświadczeń w przedmiocie ograniczonego zakresu prawnych konsekwencji ewentualnego wejścia umowy w życie w zakresie bezpieczeństwa i dalszej współpracy (FT, Dutch threaten to sink EU-Ukraine trade andsecurity deal).

Umowa stowarzyszeniowa z Ukrainą została podpisana w czerwcu 2014 r., a po zatwierdzeniu przez PE i parlament ukraiński pewne jej części nabrały tymczasowej mocy prawnej (najpierw niehandlowa, a od 1 stycznia b.r. również cześć handlowa). Ponieważ umowa o utworzeniu pogłębionej strefy wolnego handlu (DCFTA) ma charakter mieszany, związanie się traktatem przez stronę unijną wymaga jego ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie. Uczyniło to 27 państw członkowskich.

Rząd PiS przygotowuje się do wypowiedzenia Konwencji antyprzemocowej

Zgodnie z informacjami potwierdzonymi w "trzech niezależnych, bliskich rządowi źródłach" dziennikarze OKO.press z początkiem miesiąca ostrzegli, że w kierowanych przez Elżbietę Rafalską i Zbigniewa Ziobrę resortach rodziny, pracy i polityki społecznej oraz sprawiedliwości prowadzone są prace nad wypowiedzeniem Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (CAHVIO), tzw. konwencji antyprzemocowej.

O Konwencji pisaliśmy w związku z jej wejściem w życie w sierpniu 2014 oraz przy okazji ratyfikacji przez Polskę w kwietniu 2015 r.

Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu oddala apelację Seppa Blattera

Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu oddalił środek zaskarżenia wniesiony w marcu b.r. przez byłego przewodniczącego FIFA (CAS, JOSEPH S. BLATTER FILES AN APPEAL AT THE COURT OF ARBITRATION FOR SPORT (CAS)) od decyzji Komitetu odwoławczego FIFA z lutego 2016 r. Blatter domagał się zmiany wyroku, uniewinnienia i oczyszczenia ze wszystkich zarzutów ws. naruszenia zasad etycznych. 

W rezultacie w mocy pozostaje decyzja o odsunięciu byłego szefa FIFA na 6 lat od wszelkich działań związanych z piłką nożną (co jest o 2 lata niższą karą w stosunku do opisywanego przez nas rozstrzygnięcia w I instancji) oraz grzywna w wysokości 50'000 CHF (CAS, COURT OF ARBITRATION FOR SPORT (CAS) DISMISSES THE APPEAL OF JOSEPH S. BLATTER).

68. Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka

Dziś już po raz 68 obchodzimy Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka. Upamiętnia on datę przyjęcia przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Na naszym blogu piszemy o prawach człowieka głównie w kontekście ich naruszeń. Jednak na dzisiejszy dzień mottem niech będzie dla nas wszystkich przesłanie Komisarza Praw Człowieka RE:

"Prawa człowieka są kluczowe dla każdego człowieka. Używajmy ich na co dzień jako drogowskazu w poszukiwaniu sprawiedliwości, równości, pokoju i wolności dla każdego."

Przegląd orzecznictwa umów UNCITRAL międzynarodowej sprzedaży towarów Wydanie 2016

Komisja NZ ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL) opublikowała 4. wydanie Przeglądu orzecznictwa sądowego i arbitrażowego w zakresie stosowania Konwencji NZ o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (CISG, Dz.U. 1997 nr 45 poz. 286). Przegląd obejmuje orzecznictwo zgromadzone w ramach Systemu CLOUT (Case Law on UNCITRAL Texts).

Publikacja jest dostępna nieodpłatnie na stronie UNCITRAL; na razie jedynie w języku angielskim, jednak niebawem mają pojawić się jego tłumaczenia. Pierwszy Przegląd opublikowano w 2004 r. 

KE: rozmowy ws. Brexitu potrwają maksymalnie 18 miesięcy

W miniony wtorek, 6. grudnia, Michel Barnier, główny unijny negocjator ws. Brexitu zapowiedział, że rozmowy z brytyjskim rządem powinny potrwać maksymalnie 18 miesięcy, ponieważ później musi je jeszcze zatwierdzić Rada oraz Parlament Europejski. Artykuł 50 TUE przewiduje 2-letni okres wystąpienia z UE

Donald Trump wypowie wojnę centrom offshore?

Kilka dni po tym, jak nieoczekiwane zachowanie prezydenta-elekta Donalda Trumpa zrodziło pytania o jego założenia polityki chińskiej (nasz post tutaj), powszechną uwagę przykuły kolejne zapowiedzi, celem których ma być ochrona krajowych miejsc pracy.

Donald Trump obiecał obniżenie stawki podatku CIT, aktualnie wynoszącej do 35%. Równocześnie - kolejny raz plany prezydencji prezentując za pośrednictwem Twittera - zapowiedział ustanowienie 35% podatku dla wszystkich przedsiębiorstw, które przenoszą swoje miejsca prowadzenia działalności do państw trzecich, zwalniają pracowników lub inwestują w zagraniczne zakłady, a następnie sprzedają produkty w USA. Odpowiednio przedsiębiorcy "zostali ostrzeżeni" przed słuszną "odpłatą" za takie praktyki.

Rada Bezpieczeństwa ONZ jednomyślna ws. KRLD

Na mocy Rezolucji 2321(2016) w środę 30 listopada Rada Bezpieczeństwa ONZ jednomyślnie zadecydowała o zaostrzeniu sankcji wobec Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej. Stanowi to reakcję na przeprowadzony we wrześniu 5. test nuklearny od czasu pierwszych prób jądrowych (i sankcji ONZ) w 2006 r. (BBC, North Korea claims success in fifth nuclear test). 

Kolejne porozumienie w sprawie transferu danych osobowych między UE a USA

W ubiegły czwartek, 1 grudnia, Parlament Europejski wyraził zgodę na zawarcie tzw. „umowy parasolowej” między UE a USA w sprawie ochrony danych osobowych przekazywanych w ramach postępowań karnych. Porozumienie zostało podpisane w czerwcu b.r., ale jego wejście w życie wymagało dodatkowej akceptacji ze strony PE.

Globalny fundusz na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego w niebezpieczeństwie

Źródło: http://www.lemonde.fr/culture/article/2016/12/03/vers-un-fonds-mondial-pour-preserver-le-patrimoine-en-peril_5042866_3246.html

Źródło: http://theartnewspaper.com/news/france-promise-30m-to-global-fund-for-culture-in-danger

W sobotę, 3 grudnia 2016 r., przedstawiciele czterdziestu państw oraz podmiotów nie-państwowych przyjęli w Abu Zabi (Zjednoczone Emiraty Arabskie), deklarację, w której zobowiązali się do utworzenia specjalnego funduszu oraz sieci magazynów (schronów), w celu ochrony dziedzictwa kulturowego zagrożonego konfliktami zbrojnymi i terroryzmem. Początkowo suma zgromadzonych środków ma osiągnąć 100 milionów dolarów. Międzynarodowy fundusz zostanie ustanowiony w Genewie, zgodnie z przepisami prawa szwajcarskiego. W założeniu, będzie on wspierany ze środków publicznych i prywatnych. Będą z niego finansowane operacje przeciwdziałające zniszczeniom dóbr kultury, walka z nielegalnym handlem takimi przedmiotami, a także prace konserwatorskie i restauratorskie. Podpisana deklaracja przewiduje również powstanie in situ ośrodków o charakterze safe haven, w których przechowywane i chronione będą zagrożone dobra kultury. Ewentualne przemieszczanie ich poza terytorium państwa pochodzenia będzie możliwe jedynie na wniosek tego zainteresowanego państwa.

Apel Komisarza Praw Człowieka do polskiego Senatu w sprawie zmian w ustawie o zgromadzeniach

Komisarz Praw Człowieka zaapelował do polskiego Senatu o nieprzyjmowanie zmian uchwalonych przez Sejm do ustawy o zgromadzenia uznając je za zbyt restrykcyjne i ograniczające prawo do wolności zgromadzeń. Komisarz uznał, że nowe przepisy w sposób niepotrzebny i nieproporcjonalny będą ograniczały prawo do wolności zgromadzeń dużej części populacji w sprzeczności z art. 11 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Równocześnie jednak zwrócił się do władz polskich z apelem o spowolnienie tempa zmian przepisów dotyczących korzystania przez obywateli z podstawowych praw człowieka. 

Przepisy przepisami, pozostaje poczekać, jak stosowane będą one w praktyce, ponieważ nie zapominajmy, że ETPCz nie zajmuje się skargami o charakterze actio popularis, a ocenia zachowania władz w relacji do poszczególnych wydarzeń i ich wpływu na możliwość korzystania przez jednostki z przysługujących im praw. 

Prezydent elekt Trump zrywa 30. letnią politykę wobec Chin

Od czasu ogłoszenia wyników wyborów w USA prezydent elekt Donald Trump między innymi zapowiedział wycofanie się USA z podpisanego już pacyficznego traktatu o wolnym handlu TPP (ostatnio o traktacie pisaliśmy choćby tu i tu). Tym samym największe powody do celebracji, obok przeciwników globalizacji, uzyskały Chiny, których regionalna pozycja miała w ten sposób zostać zrównoważona przez blok integracyjny pomniejszych państw (NY Times, China’s Influence Grows in Ashes of Trans-Pacific Trade Pact). 

W tym kontekście ciekawy jest kolejny krok prezydenta elekta antagonizujący stosunki z Chinami. Przyczynkiem do napięć stały się stosunki z Tajwanem.

Niemcy przejmują prezydencję G20

1 grudnia Niemcy przejęły roczną prezydencję G20. Mottem koordynacji w nadchodzącym roku ma być „kształtowanie wzajemnie powiązanego świata” (Shaping an interconnected world). Szczególną nacisk ma zostać połączony na bardziej inkluzywny i zrównoważony wzrost (tj. bardziej egalitarny podział korzyści oraz z większą odpowiedzialnością za przyszłe pokolenia), oraz stabilność gospodarczą. Jak podkreślił minister finansów Wolfgang Schäuble, rozwiązanie światowych problemów będzie możliwe jedynie w drodze współpracy (G20 Germany, Global Solutions Needed for Global Challenges: Wolfgang Schäuble on the Launch of the G20 Presidency).

Spójne orzecznictwo sądu najwyższego warunkiem rzetelnego procesu - wyrok ETPCz p. Rumunii

Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał w mijającym tygodniu interesujący wyrok dotyczący oceny rzetelności postępowania sądowego w kontekście zasadniczych i utrwalonych rozbieżności w orzecznictwie najwyższych sądów, w omawianym przypadku - sądu najwyższego Rumunii. Impulsem do wydania rozstrzygnięcia była skarga Lupeni Greek Catholic Parish i inni p. Rumunii dotycząca postępowania restytucyjnego, w którym stronami sporu były skarżący kościół i kościół prawosławny. 

Postępowanie restytucyjne dotyczyło roszczeń kościoła grekokatolickiego o zwrot nieruchomości, które kościołowi zostały odebrane w 1948 r. po jego rozwiązaniu przez władze komunistyczne i przekazane kościołowi prawosławnemu. Źródłem problemu, który pojawił się w sprawie było to, że sąd najwyższy przez kilka lat wydawał w podobnych jak w przypadku skargi skarżącej parafii okolicznościach faktyczno-prawnych orzeczenia, powołując się na różne podstawy prawne opierające się na różnych przesłankach. Prowadziło to do głębokich i utrwalonych rozbieżności w orzecznictwie tego jednego, choć najwyższego, sądu. Równocześnie mając świadomość rozbieżności orzecznictwa sąd najwyższy nie skorzystał z dostępnych mu mechanizmów prawnych w celu doprowadzenia do jego spójności. Stan, w którym skarżąca parafia nie miała pewności prawnej co do kierunku, w którym będzie zmierzało orzecznictwo sądu, doprowadził Trybunał do konkluzji o naruszeniu art. 6 ust. 1 Konwencji w kontekście naruszenia zasady pewności prawnej immanentnej cechy rzetelnego procesu. Warto zapamiętać to orzeczenie, bo ma ono duże znaczenie praktyczne. Trybunał przypomniał w nim, że choć rozbieżności orzecznictwa są immanentną cechą systemu prawnych i mogą się pojawiać szczególnie w pierwszym okresie po uchwaleniu nowych przepisów, nie mogą mieć one charakteru dogłębnego i utrwalonego, szczególnie gdy chodzi o orzecznictwo najwyższych organów sądowych. Gdy natomiast taki zasadniczy brak spójności nastąpi, najwyższe sądy powinny korzystać z dostępnych im mechanizmów prawnych w celu przeciwdziałania takim zjawiskom.

ETS wspiera dostęp do informacji o środowisku dla organizacji pozarządowych

W ubiegłą środę - 23 listopada - Trybunał Sprawiedliwości wydał dwa orzeczenia w bardzo podobnych sprawach dotyczących dostępu do informacji o środowisku. W pierwszej z nich (C‑442/14) ETS odpowiadał na pytanie prejudycjalne sądu holenderskiego w sprawie Bayer a holenderskim organem wydającym zezwolenie na środki ochrony roślin i produkty biobójcze, zwanym dalej „CTB”. Druga sprawa (C-673/13 P) stanowiła odwołanie Komisji od orzeczenia Sądu w sprawie przeciwko holenderskiemu oddziałowi Greenpeace oraz Pesticide Action Network Europe w Brukseli. W obu przypadkach spór dotyczył zakresu pojęcia informacji o środowisku i możliwości ograniczania takich informacji. Zgodnie z art. 4 Konwencji z Aarhus, której stronami są zarówno państwa członkowskie jak Unia Europejska, muszą one podać "społeczeństwu" informacje dotyczące stanu środowiska, nawet wówczas gdy osoba żądająca takich informacji nie poda żadnego uzasadnienia. W art. 4 Konwencji określono także szereg wyjątków od tego zobowiązania, między innymi informacje, które mogłyby niekorzystnie wpłynąć na tajemnicę handlową lub przemysłową. Jednocześnie jednak nie stanowi to usprawiedliwienia dla nieujawniania informacji dotyczących informacji o zanieczyszczeniach. Ten przepis został bezpośrednio włączony także do wykonującego Konwencję z Aarhus rozporządzenia 1367/2006. 

Początek batalii sądowej Izrael-Palestyna przed Trybunałem Arbitrażowym ds. Sportu

Na łamach PPM wielokrotnie podejmowaliśmy temat szeroko zakrojonej strategii Palestyny przeniesienia sporu z Izraelem na fora międzynarodowe począwszy od konsolidacji międzynarodowego poparcia politycznego (post tutaj), przez tarcia na forum UNESCO (tutaj), przez kroki przygotowujące grunt pod próbę wszczęcia postępowań przed MTK (tutaj), aż po wykorzystanie FIFA jako jednej z płaszczyzn kontestowania izraelskiej obecności na Zachodnim Brzegu (tutaj). To właśnie ten ostatni obszar ma szansę stać się polem pierwszej z planowanych batalii sądowych.

15 Zgromadzenie Państw Stron Statutu MTK dobiegło końca

Tegoroczne zgromadzenie państw stron należy ocenić raczej jako spokojne i rzeczowe. Obyło się bez dyskutowanych szeroko kontrowersji. Odbywało się ono w nieco "przyciszonej" atmosferze, która była rezultatem niedawnych doniesień o wycofaniu się ze Statutu 3 państw afrykańskich (Gambii, Burundi, RPA - wycofanie będzie skuteczne jesienią przyszłego roku) oraz wycofania podpisu przez Rosję (zobacz posta Patrycji Grzebyk), a więc w klimacie, który wręcz prowokuje pytania o przyszłość międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości.  Proszę zwrócić uwagę na ciekawe posty dotykające tej kwestii m.in. Darryla Robinsona i Patryka Labudy na Ejil:Talk! 

Wycofanie przez Rosję podpisu pod statutem Międzynarodowego Trybunału Karnego - konsekwencje prawne

Po fali informacji o zapowiedziach wypowiedzenia statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego przez szereg państw afrykańskich, w tym Gambię, z której pochodzi obecna prokurator MTK Fatou Bensouda, w mediach pojawiła się informacja i komentarze na temat wycofania przez Rosję podpisu pod statutem MTK (zob.dokumenty i oświadczenia tutaj i tutaj, komentarz również tutaj). 

Sprawa nie jest bez znaczenia prawnego, bo choć Rosja była jedynie sygnatariuszem (swój podpis pod statutem złożyła 13.09.2000 r.) i nic nie wskazywało, aby rzeczywiście zamierzała w przyszłości statut ratyfikować, "wycofanie podpisu" oznacza, iż:

1. Rosja nie jest już zobowiązania do nieudaremniania celu i przedmiotu traktatu rzymskiego (zob. art. 18 konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów); co może mieć znaczenie przy ocenie zachowania Rosji w kontekście ewentualnej współpracy (a raczej jej braku) w postępowaniach dotyczących sytuacji przekazanych przez Ukrainę do MTK. Stwierdzenie bowiem, że Rosja nie zamierza być stroną traktatu zwalnia ją z wszelkich obowiązków nałożonych na sygnatariuszy.

2. Biorąc pod uwagę możliwość podjęcia przez Zgromadzenie Państw Stron decyzji o objęciu jurysdykcją MTK zbrodni agresji, stanowcza deklaracja nieprzystępowania do statutu złożona właśnie w tym a nie innym momencie może być dowodem dezaprobaty dla faktycznego rozszerzania jurysdykcji MTK i wyrazem przekonania, że nie ma normy zwyczajowej nakazującej sądzenie winnych agresji.

3. Obywatele rosyjscy mimo powyższego kroku władz rosyjskich nadal na takich samych zasadach jak dotychczas będą podlegać jurysdykcji MTK, a mianowicie w sytuacji, gdy dopuszczą się zbrodni na terytorium państwa strony statutu MTK, lub państwa, które uznało jurysdykcję MTK w drodze specjalnej deklaracji (o możliwości przekazania sytuacji przez Radę Bezpieczeństwa nie mówmy, bo biorąc pod uwagę stałe członkostwo Rosji W Radzie Bezpieczeństwa ONZ jest to czyste science fiction).

Sekretarz Generalny w obronie Ilgara Mammadova i przeciwko niewykonywaniu wyroków ETPCz przez Azerbejdżan

Sekretarz Generalny Rady Europy po raz kolejny zabrał głos w sprawie niewykonania przez władze azerskie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 2014 r. w sprawie Ilgar Mammadov p. Azebejdżanowi. W wyroku tym Trybunał stwierdził, że skarżący znany aktywista azerski został bezpodstawnie aresztowany (naruszenie art. 5 ust 1 i 4 Konwencji), a następnie sądy krajowe złamany zasadę domniemania niewinności (naruszenie art. 6 ust. 2 Konwencji). Zdaniem Trybunału prawdziwą przyczyną aresztowania i osadzenia skarżącego była chęć ukarania go za krytykę rządu. Dało to podstawę Trybunałowi do stwierdzenia naruszenia nie tylko materialnych przepisów Konwencji, ale też art. 18 w zw. z art 5 Konwencji. Warto przypomnieć, iż art. 18 Konwencji wprowadzający zakaz nadużywania przez państwa ograniczeń ustanowionych przez Konwencję, niezwykle rzadko stanowi przedmiot zainteresowania Trybunału, a przesłanką jego zastosowania jest ustalenie, że ograniczenia praw lub wolności zostało zastosowane w celu wykraczającym poza cele, którym miało służyć. Od czasu uprawomocnienia się wyroku ETPCZ jego wykonaniem na każdym posiedzeniu zajmuje się Komitet Ministrów RE wzywający władze azerskie do uwolnienia skarżącego. W tej kwestii wydano już kilka rezolucji tymczasowych oraz decyzji wzywających władze azerskie do podjęcia działań bezpośrednio na korzyść skarżącego. Na czerwcowym posiedzeniu Komitet zdecydował o stałym włączeniu do swojej agendy sprawy wykonania rzeczonego wyroku w zakresie środków indywidualnych dotyczących skarżącego. Impulsem do wydania ostatniego oświadczenia Sekretarza Generalnego był fakt oddalenia w ubiegłym tygodniu przez azerski sąd najwyższy odwołania skarżącego, co wyraźnie pokazało, że władze nie zamierzają wykonać wyroku Trybunału. Sekretarz podkreślił, że niewykonanie wyroku ETPCz stanowi rażące naruszenie Konwencji Europejskiej i podważa całą współpracę Azerbejdżanu z RE. Przypomniał, że kwestia wykonania wyroków ETPCz jest wspólną odpowiedzialnością państwa członkowskich. 

Słowa SG są stanowcze, ale dobrze oddają priorytety RE, a dokonując takich bezpardonowych ocen zachowania państwa członkowskiego Sekretarz przypomina, do obrony jakich wartości organizacja została powołana.

Ograniczenie wieku dla kandydatów do szkoły policyjnej nie jest dyskryminacją ze względu na wiek – wyrok TS UE w sprawie C-258/15 G. Salaberria Sorondo

W dniu 15 listopada br. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-258/15 Gorka Salaberria Sorondo przeciwko Academia Vasca de Policía y Emergencias, w którym uznał, że wymóg, aby kandydaci do szkoły policyjnej autonomicznej wspólnoty Kraju Basków nie mieli skończonych 35 lat, nie jest przejawem dyskryminacji ze względu na wiek w rozumieniu Dyrektywy 2000/78/WE, ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy.

Wyrok został wydany w związku z pytaniem prejudycjalnym sądu najwyższego autonomicznej wspólnoty Kraju Basków, postawionym w ramach zapadłej przed nim sprawy zainicjowanej przez osobę zainteresowaną karierą w policji, która zaskarżyła ogłoszenie o rekrutacji kandydatów, zawierające wspomniany wymóg nieukończenia 35 lat. Sąd odsyłający pytał o interpretację kilku artykułów Dyrektywy 2000/78/WE w świetle okoliczności sprawy krajowej.

Światowy handel i inwestycje: świat bez USA?

Wybór Donalda Trumpa na Prezydenta USA już powoduje ciekawe przetasowania w globalnym układzie sił. Jednym z nich jest przejęcie przez Chiny pałeczki w inicjatywie powołania strefy wolnego handlu obejmującego 16 państw Azji i Pacyfiku, która do tej pory należała do Stanów Zjednoczonych. Chiński RCEP ma szansę zastąpić amerykański TPP. O szczegółach piszemy poniżej.  

Kolejny szczyt klimatyczny za nami

Wczoraj, 18 listopada (tym razem bez przeciągania negocjacji) zakończył się kolejny – 22 szczytklimatyczny, czyli konferencja stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC). W przeciwieństwie do szczytów klimatycznych w ostatnich latach w Warszawie (2013) i Paryżu (2015) czy nawet w Limie (2014) ten w zasadzie odbył się bez emocji i w cieniu sukcesu jakim było szybkie wejście w życie przyjętego w ubiegłym roku Porozumienia Paryskiego. Strony przyjęły jak zwykle deklarację, w której potwierdzają swoje zaangażowanie w walkę ze zmianami klimatu. Państwa rozwinięte ponowiły także deklarację wpłaty 100 mld $ na rzecz tego celu. Strony Protokołu z Kioto wezwały ponadto do ratyfikacji poprawki z Doha. 

Gorąca jesień w Międzynarodowym Trybunale Karnym

Jesień jest zawsze pracowitym okresem w Międzynarodowym Trybunale Karnym i tak też jest w tym roku. W sprawie Bemby rozpoczynają się procedury dotyczące naprawienia szkody wyrządzonej pokrzywdzonym (tu);  zaś w sprawie Lubangi sędziowie zaaprobowali plan symbolicznego grupowego naprawienia szkody przedstawiony przez Fundusz Powierniczy zobacz tu. 

Parę dni temu Prokurator przedstawiła Radzie Bezpieczeństwa 12 już raport na postawie rezolucji 1970 (2011)  dotyczący Libii. Przypomnijmy Trybunał uznał sprawę Al-Senussiego za niedopuszczalną - tym samym to Libia mogła go osądzić, natomiast sprawę Kaddafiego uznał za dopuszczalną, domagając się jego przekazania do Hagi.

TS UE: kostka Rubika nie może być unijnym znakiem towarowym

W miniony czwartek, 10 listopada, Trybunał Sprawiedliwości, rozpatrując odwołanie od orzeczenia Sądu stwierdził nieważność decyzji EUIPO (Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej) w sprawie rejestracji kostki Rubika w charakterze unijnego znaku towarowego.

Rada Bezpieczeństwa NZ znowu o piratach

Pomimo trwającej od kilku już lat "wojny" z piractwem u wybrzeży Somalii i znacznego zmniejszenia się skali ataków w regionie piractwo nadal stanowi poważne zagrożenie na żeglugi. Poprzedzając obrady Rady Bezpieczeństwa NZ dotyczące problemu piractwa u wybrzeży Somalii Niemieckie Stowarzyszenie Armatorów (VDR) nawiązało do ubiegłotygodniowego nieudanego ataku piratów na niemiecki statek handlowy 300 mil morskich od wybrzeży Somalii. Ralf Nagel z VDR stwierdził, że piractwo w Rogu Afryki pozostaje bezpośrednim zagrożeniem dla życia i zdrowia marynarzy i pokojowego handlu morskiego. Międzynarodowa Izba Handlowa podała, że przez 9 miesięcy 2016 roku w wyniku ataków pirackich 110 członków załóg było przetrzymywanych jako zakładnicy, a 49 załóg było uprowadzonych dla okupu (więcej informacji tutaj).

W nawiązaniu do powtarzających się incydentów Rada Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych przyjęła 10.11.2016 roku rezolucję 2316 odnawiającą mandat dla sił międzynarodowych do walki z piractwem u wybrzeży Somalii (Renewing Authorization for International Naval Forces to Combat Piracy off Somali Coast). W działaniach podejmowanych na podstawie mandatu NZ w ramach walki z piratami u wybrzeży Somalii zaangażowane są misje okrętów wojennych różnych państw. Działania te doprowadziły do znacznego spadku ataków od 2011 roku. Rada Bezpieczeństwa w Rezolucji odniosła się także do przypadków nielegalnych połowów (unreported, unregulated fishing) w obszarze wyłącznej strefy ekonomicznej Somalii. Członkowie RB dostrzegają związek pomiędzy nielegalnymi połowami pozbawiającymi Somalię części dochodów z rybołówstwa, a problemami gospodarczymi i społecznymi leżącymi u podstaw problemu piractwa. więcej informacji tutaj.

Donald Trump a handel międzynarodowy - czego możemy się spodziewać?

Szok wywołany zwycięstwem kandydata republikanów Donalda Trump’a jest olbrzymi. Badania opinii publicznej konsekwentnie pokazywały przewagę Hilary Clinton, zaś ujawnione 3 tygodnie temu nagrania rozmów kandydata były tak kompromitujące, że prawie nikt nie dawał mu szans na zwycięstwo (chociaż por. z bardzo interesującym wpisem Micheal’a Moore’a, który przewidział obecny bieg wydarzeń). Ostatecznie jednak to właśnie Trump zostanie przyszłym prezydentem Stanów Zjednoczonych. Przeważyła niechęć do amerykańskiego establishmentu oraz bezbarwność Hilary Clinton (por. z wpisem Roberta Howse'a).

Wśród wielu tematów na które Trump wypowiadał się w trakcie kampanii prezydenckiej był handel międzynarodowy. 

Najważniejszym postulatem Trump’a jest renegocjacja warunków NAFTA (strefy wolnego handlu pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, Kanadą i Meksykiem) lub w przypadku ich niepowodzenia zupełne wycofanie się Stanów z tej umowy. Trump zarzuca, że efektem NAFTA jest likwidacja miejsc pracy w Stanach w związku z przenoszeniem produkcji do Meksyku - kraju w którym koszty prowadzenia działalności, w tym przede wszystkim koszty pracy, są dużo niższe. Nie wiadomo jednak dokładnie czego takie negocjacje miałyby dotyczyć. Być może Trump będzie chciał wyłączenia określonych sektorów gospodarki z zakresu liberalizacji. Biorąc pod uwagę wielkość oby gospodarek oraz znaczenie rynku amerykańskiego dla Meksyku (ok. USA odpowiada za 73% meksykańskiego eksportu)  nie można wykluczyć że to ostatnie państwo będzie musiało się zgodzić na wszystkie propozycje USA. W sytuacji gdyby takie negocjacje zakończyły się niepowodzeniem nie jest natomiast jasne czy USA będą chciały utrzymać, za zasadach bilateralnych, wolny handel z Kanadą (wydaję się to bardzo prawdopodobne). Decyzja o wycofaniu się z NAFTY niewątpliwie będzie miała znaczenie dla amerykańskiego biznesu - obie gospodarki są bowiem bardzo powiązane (por. z grafiką poniżej).

Rosyjski SN: twierdzenia o podziale Europy przez ZSRR i III Rzeszę stanowią obrazę państwa

1 września rosyjski SN utrzymał w mocy wyrok skazujący mieszkańca Permu Władimira Luzgina za pogwałcenie art. 345 K.k. tj. dopuszczenie się przestępstwa rehabilitacji nazizmu. 

Do naruszenia przepisu może dojść poprzez: kwestionowanie ustaleń Międzynarodowego Trybunału Wojskowego, gloryfikację przestępstw o popełnieniu których orzekł MTW, a wreszcie w razie świadomego rozpowszechniania fałszywych informacji dotyczących udziału ZSRR w II WŚ.

Podstawą faktyczną sporu było udostępnienie, przez 38. letniego mechanika samochodowego, linka do artykułu broniącego działania ukraińskich grup paramilitarnych podczas II WŚ. Za bezprawną treść uznano stwierdzenie, że ukraińscy nacjonaliści, w przeciwieństwie do rosyjskich komunistów, przynajmniej czynnie nie współpracowali z Niemcami przy podziale Europy, w ramach realizacji Paktu Ribbentrop-Mołotow. Padło tam także stwierdzenie, że 1 września 1939 r. wojnę rozpoczął wspólny atak Niemiec i Komunistów na Polskę.

Arbitraż inwestycyjny jako instrument ochrony środowiska przed państwem goszczącym

Przedmiotem większości kontrowersji wokół arbitrażu inwestycyjnego są spory wszczynane przez inwestorów, którzy korzystają z tego instrumentu dla ochrony własnych interesów uszczuplonych w wyniku interwencji państwa w ramach realizacji polityk publicznych. Rodzi to wówczas kontrowersje co do odpowiedniego równoważenia partykularnego i zbiorowego interesu prawnego. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na dość szczególne postępowanie, w którym inwestor zagraniczny dowodził, że państwo goszczące nie wywiązało się ze swoich zobowiązań w zakresie ochrony środowiska naturalnego.

Las namorzynowy. Źródło: kolumber.pl.

Polska ignoruje "polityczne rekomendacje" Komitetu Praw Człowieka ONZ

W dniach 17-18 października b.r. Komitet Praw Człowieka NZ badał sprawozdania okresowe państw-stron Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (Dz.U. 1977 nr 38 poz. 167). Zakresem analizy objęto dokumenty przedłożone przez Słowację, Mołdawią, Jamajkę, Kolumbię, Azerbejdżan, Maroko, a także VII sprawozdanie okresowe złożone przez Polskę. 

W dokumencie dotyczącym Polski znalazły się zarówno pochwały jak i uwagi krytyczne. Ze strony Polski w posiedzeniu wzięli udział m.in. przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Zdrowia, Prokuratury Krajowej i Policji (PK, Przedstawiciele Prokuratury Krajowej na posiedzeniu Komitetu Praw Człowieka ONZ w Genewie), jak również RPO (Przestrzeganie praw człowieka w Polsce: przedstawiciele RPO na spotkaniu Komitetu Praw Człowieka ONZ).

Kolejna skarga konstytucyjna przeciwko CETA

Obok powracającego na forum PPM wątku politycznych kontrowersji wokół unijno-kanadyjskiej Kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA) i opóźnienia podpisania traktatu w związku z protestem parlamentu Walonii (nasze posty tu i tu), wskazywaliśmy również na próby wykorzystania instrumentów prawnych celem jego zablokowania. Przeciwnicy CETA posłużyli się w tym celu skargą konstytucyjną do niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego (nasze wpisy tu i tu). 

Wspólnym elementem zarzutów formułowanych wobec traktatu są obawy pozbawienia rynków unijnych mechanizmów obronnych przed wielkim kanadyjskim biznesem, czy to mającym masowo eksportować produkty niebezpieczne, czy też pozywać unijne państwa przed arbitrażem inwestycyjnym. Warto w tym kontekście dostrzec symetrię obaw w tym zakresie po obu stronach Atlantyku. Dobitnym tego przejawem jest złożona w ubiegłym miesiącu do sądu federalnego w Toronto skarga konstytucyjna.

Digital Rights Ireland zaskarża Privacy Shield

Sąd (wchodzący w skład TS UE) potwierdził, że wpłynęła do niego skarga Digital Rights Ireland o stwierdzenie nieważności Privacy Shield, które 1 sierpnia zastąpiło poprzednio obowiązujące porozumienie Safe Harbor. Zdaniem skarżącej organizacji nowy akt prawny w sposób niewystarczający chroni dane osobowe przekazywane do USA.

ETPCz odrzuca skargę Narodowosocjalistycznej Partii Niemiec

ETPCz uznał za niedopuszczalną skargę Narodowosocjalistycznej Partii Niemiec, która na podstawie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w zw. z art. 10 (swoboda wypowiedzi) oraz art. 11 (swoboda stowarzyszania się) Konwencji i art. 3 Protokołu nr 1 do EKPCz (prawo do wolnych wyborów) podnosiła, iż jest stygmatyzowana poprzez wskazywanie przez osoby biorące udział w życiu publicznym, że działa niezgodnie z Konstytucją. W praktyce skutkuje to zdaniem skarżącej partii trudnościami w funkcjonowaniu, które osiągają poziom praktycznego zakazu funkcjonowania, a w prawie krajowym brak jest środków prawnych, którymi można by zaradzić takiej sytuacji. Warto przypomnieć, że tłem do złożenia skargi były nieustające dyskusje i wypowiedzi polityków dwóch głównych partii rządzących (przede wszystkim SPD) w Niemczech co do konieczności delegalizacji skarżącej partii. Głównym powodem skargi było niezadowolenie członków partii z rozstrzygnięć organów administracyjnych, czy sądów krajowych w zakresie poszczególnych wytaczanych sporów, które dotyczyły m.in. zwalania z pracy osób deklarujących przynależność do NPD. Trybunał uznał jednak, że niemiecki system prawny gwarantuje cały szereg środków prawnych, które mogą być wykorzystane przez członków partii, a brak uzyskania zadowalających ich rozstrzygnięć, nie dowodzi jego nieskuteczności. 

Dramatyczne dane dotyczące utonięć migrantów w Morzu Śródziemnym w 2016 r.

Brak informacji na pierwszych stronach gazet/portali internetowych, a także nowych szokujących zdjęć utopionych dzieci nie oznaczają wcale poprawy bezpieczeństwa migrantów podejmujących próby przedostania się do Europy.

Biuro Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców poinformowało właśnie o rekordowo wysokiej liczbie utonięć migrantów próbujących przedostać się do Europy przez Morze Śródziemne. Na dwa miesiące przed końcem 2016 r. liczba osób, która tragicznie zginęła w Morzu Śródziemnym jest bliska liczbie za cały 2015 r. i wynosi 3 740 osób.

Wybór nowego członka Appellate Body WTO: kto będzie unijnym kandydatem?

Unia Europejska zainicjowała właśnie procedurę mającą na celu wyłonienie europejskiego kandydata na członka Organu Odwoławczego WTO (Appellate Body). Unia wskaże swojego kandydata w oparciu o propozycje przedłożone przez państwa członkowskie. Osoby te zostaną najpierw ocenione przez specjalny panel, który przedstawi listę rankingową (w oparciu o doświadczenie zawodowe zgłoszonych osoby oraz rozmowę kwalifikacyjną z wybranymi kandydatami). Lista ta będzie podstawą dla Unii do wskazania swojego kandydata. Oczywiście osoba taka musi spełniać formalne kryteria przewidziane przez Uzgodnienie WTO w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów (DSU), tj. być osobą o uznanym autorytecie zawodowym, posiadać odpowiednie doświadczenie prawnicze (w tym w zakresie prawa WTO) oraz znajomość handlu międzynarodowego. Kandydat nie może być również związany z administracją rządową (por. art. 17.3 DSU). 

(2) Deklaracja interpretacyjna CETA

Przy okazji posta nt. przełamania belgijskiego sprzeciwu wobec podpisania CETA, co zostało potwierdzone przez parlamenty regionalne (Reuters France, Fin du blocage belge, le CETA sera signé dimanche à Bruxelles), wspominaliśmy, że październikowa wspólna deklaracja interpretacyjna do traktatu (CBA News, Joint statement leaks as Canada, EU try to overcome trade deal critics) miała zostać uzupełniona o kolejny dokument.

Według informacji, które wyciekły do mediów, w istocie dokumenty są dwa.

Polska przegrywa spór arbitrażowy w sprawie Baltony

Według informacji GW, Polska została zobowiązana przez Stały Trybunał Arbitrażowy do zapłaty 20 mln euro odszkodowania na rzecz Flemingo Dutyfree, właściciela sklepów Baltona, w związku z pogwałceniem umowy najmu powierzchni komercyjnych w starym gmachu warszawskiego lotniska Okęcie (Wyrok Trybunału Arbitrażowego w Hadze: Polska zapłaci 20 mln euro właścicielowi sklepów Baltona).

Z informacji medialnych wiadomo jedynie, że podstawą wszczętego w 2014 r. postępowania arbitrażowego Flemingo Duty Free Pvt Ltd v. Poland  był BIT między Polską a Indiami. 

W miarę możliwości do sprawy postaramy się jeszcze wrócić.

CETA. Jak widać pogłoski o śmierci okazały się mocno przesadzone

Trzy dni po upływie terminu podwójnego ultimatum (Kanady dla UE oraz UE dla Belgii), a w rezultacie zaledwie kilka godzin po odwołaniu planowanego od miesięcy unijno-kanadyjskiego szczytu celem podpisania Kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA), niespodziewania zniknęła przeszkoda, dla której negocjacje wydawały się zawieszone na dłuższy czas.

O godzinie 12.00 belgijscy negocjatorzy ogłosili osiągnięcie porozumienia, pozwalającego na wycofanie veta Walonii (o którym ostatnio pisaliśmy przy okazji ugodowych prób KE). Publicznie niedostępny tekst kompromisu przesłano do COREPERu.

Unijna solidarność wobec Rosji i kryzysu migracyjnego

O szczycie Rady Europejskiej w dniach 20-21 października wspominaliśmy w kontekście nadziei unijnych przywódców na przekonanie Walonii do podpisania Kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA). Na przebieg szczytu warto jednak zwrócić uwagę również ze względu na narastające trudności w utrzymaniu unijnej solidarności wobec Rosji.

W Konkluzjach ze szczytu Rada Europejska "zdecydowanie potępiła ataki na ludność cywilną w Aleppo prowadzone przez reżim syryjski i jego sojuszników, w szczególności Rosję" (par. 20). Przywódcy wezwali do natychmiastowego przerwania aktów okrucieństwa, umożliwienia dostępu pomocy humanitarnej. Za konieczne uznali pociągnięcie do odpowiedzialności "odpowiedzialnych za naruszenia MPH i prawa międzynarodowego prawa człowieka". Kluczowe dla oceny unijnej reakcji na udział Rosji w działaniach syryjskiego reżimu przeciwko ludności cywilnej jest jednak, to czego w komunikacie brakuje. 

Brytyjski niszczyciel HMS Dragon eskortujący lotniskowej Admirał Kuzniecow przez Kanał La Manche.
Źródło: The Telegraph.

Podczas gdy okręty rosyjskiej floty, z lotniskowcem Admirałem Kuzniecowem transportującym 40 samolotów do bombardowania oblężonego Aleppo, ostentacyjnie przepłynęły przez Kanał La Manche (The Washington Post, Russia sends warships toward Syria via the English Channel — and with them, a message), RE nie zdołała porozumieć się odnośnie do ustanowienia dodatkowych sankcji wobec Rosji.

Australia wstrzymuje negocjacje z Wlk. Brytanią do rozstrzygnięcia Brexitu

Podczas gdy Unia Europejska próbuje się politycznie otrząsnąć z zablokowania przez jeden z belgijskich regionów federalnych podpisania umowy handlowej z Kanadą - CETA (o sprawie ostatnio pisaliśmy w kontekście ISDS i prób KE łagodzenia sytuacji), swoisty sprzeciw wobec dezintegracji Europy wyraziła Australia.

Sędziowie strasburscy versus sztuczna inteligencja - algorytm pozwalający przewidzieć wynik rozstrzygnięcia ETPCz

Zawsze o Trybunale strasburskim piszemy z powagą, ponieważ jest on wyjątkowym organem sądowym, który zapewnia poszanowanie podstawowych praw jednostki w zderzeniu z aparatem władzy - nie są to więc tematy lekkie. Dziś jednak warto odnotować, że media brytyjskie szeroko rozpisują się nad wynikami niedawno przeprowadzonego projektu naukowego autorstwa naukowców z Wlk. Brytanii i USA, którzy stworzyli algorytm pozwalający przewidzieć wynik rozstrzygnięcia strasburskiego. Skuteczność algorytmu w stosunku do spraw już rozstrzygniętych wynosiła 79 %! Badacze określili dokładne dane dotyczące 584 skarg odnoszących się do trzech najczęściej naruszanych artykułów Konwencji: art. 3, art. 6 i art. 8. Aby wyniki były jak najbardziej wiarygodne wybrano po równo sprawy, w których Trybunał stwierdził naruszenie i takie, w których do naruszenia nie doszło. W najbliższej przyszłości naukowcy zamierzają poszerzyć bazę danych o kolejne przypadki, by na tej podstawie możliwe było "prorokowanie" coraz większej liczby kolejnych rozstrzygnięć. Jak podkreślają sami autorzy projektu ich celem nie jest "wyeliminowanie" potrzeby wydawania rozstrzygnięć przez sędziów strasburskich - można bowiem założyć, że podobne algorytmy mogą zostać stworzone w odniesieniu do innych sądów, ale między innymi wyposażenie potencjalnych skarżących w mechanizm, który pozwoli im na weryfikację powodzenia ich skargi. Oczywiście takie wytłumaczenie jest jedynym dopuszczalnym obecnie, ale kto wie, co przyniesie przyszłość ...

Komisja Europejska podejmuje próbę złagodzenia oporu Walonii (w zakresie ISDS)

W związku z belgijskim (a właściwie walońskim) sprzeciwem wobec zawarcia CETA (zob. nasze posty tu i tu), Rada Europejska nie zdołała w miniony piątek upoważnić Komisji Europejskiej do podpisania tekstu umowy na planowanym na 27 października szczycie. Podkreślono jedyne doniosłość zgody na tymczasowe stosowanie traktatu (EC, European Council urges swift decision on CETA).

W związku z wezwaniem kanadyjskiego premiera Justina Trudeaua, aby Europa do poniedziałku potwierdziła lub odwołała czwartkowy szczyt bilateralny, UE wyznaczyła Walonii termin podjęcia przedmiotowej decyzji do poniedziałku (Reuters, EU sets Belgium Monday deadline to back Canada trade deal). Nie zwlekając z odpowiedzią, waloński premier Paul Magnette stwierdził, że naciski czasowe są sprzeczne z zasadą demokratycznego dialogu, a sprawa wymaga dłuższego namysłu. 
Skłoniło to KE do koncyliacyjnych gestów.

Kreowanie nowego standardu warunków osadzenia: 3 czy 4 m kw na osadzonego? - orzeczenie Mursic p. Chorwacji

Trybunał strasburski wydał właśnie oczekiwany wyrok w sprawie Mursic p. Chorwacji. Było to już drugie rozstrzygnięcie w sprawie, ponieważ po raz pierwszy skargę pana Mursica dotyczącą warunków osadzenia - a przede wszystkim nie wywiązania się przez władze chorwackie z obowiązku zapewnienia 3 m. kw. powierzchni na więźnia - oceniała Izba Trybunału, która nie dopatrzyła się braku naruszenia art. 3 Konwencji. Skarżący odwołał się do Wielkiej Izby Trybunału i ta pozornie zwykła sprawa zyskała zainteresowanie składu 17 sędziów. 

Obrona raportu Polski - tym razem Komitet Praw Człowieka

W mijającym tygodniu (17-18.10.2016) delegacja polska prezentowała swój siódmy raport okresowy z wykonania Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Jest to już drugi raport z wykonania umowy dotyczącej ochrony praw człowieka w ramach systemu ONZ w ostatnim czasie (patrz post nt. obrony raportu z wykonania Międzynarodowego Paktu Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych). W trakcie spotkania członkowie Komitetu zwrócili się o przedstawienie informacji m.in. na następujące tematy:

• dostępność aborcji w kontekście utrudnionego dostępu do świadczeń związanych z legalną aborcją,
• kwestie ksenofobii, rasizmu, dyskryminacji - tu członkowie Komitetu poprosili m.in. o przedstawienie przyczyn likwidacji Rady ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i związanej z nimi Nietolerancji, 
• sytuacji mniejszości seksualnych - zakwestionowano zaangażowanie Pełnomocnika ds. Równego Statusu w zakresie działania na rzecz osób LGBT,
• zwrócono uwagę na kwestie związane z więziennictwem (szczególnie w kontekście naruszeń praw człowieka stwierdzonych przez ETPCz) - wskazywano na złe warunki osadzenia i nieefektywność postępowań zmierzających do wyjaśnienia przypadków naruszeń praw osób osadzonych,
• problematykę handlu ludźmi i nieefektywność działań władz przejawiającą się m.in. w nierozpoznaniu skali zjawiska,
• działania ustawodawcze zmierzające do ograniczenia władzy sądowej, a ponadto
• na kwestie konieczności kompleksowanego rozwiązania problemów związanych z restytucją mienia odebranego w czasach Holokaustu oraz w czasach komunistycznych.

Wyrok MTK dotyczący przestępstw przeciwko wymiarowi sprawiedliwości

Wczoraj Międzynarodowy Trybunał Karny wydał wyrok dotyczący przestępstw przeciwko wymiarowi sprawiedliwości (zobacz tu) uznając pięciu oskarżonych za winnych zarzucanych im przestępstw. Są wśród nich Jean-Pierre Bemba Gombo, Aimé Kilolo Musamba, Jean-Jacques Mangenda Kabongo, Fidèle Babala Wandu, Narcisse Arido (więcej zobacz tu). Wszyscy uznani zostali za winnych popełnienia przestępstw przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, choć nie wszystkich stawianych im zarzutów i w tym zakresie zostali oni uniewinnieni. I tak:

Czy to koniec CETA?

Droga do tymczasowej ratyfikacji CETA, zaplanowanej na dziś, tj. 18 października br., napotyka na coraz poważniejsze przeszkody. Oprócz protestów ulicznych i gorących debat w parlamentach Państw Członkowskich, najważniejsze w ostatnich dniach były decyzje niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego (FTK) oraz parlamentu Walonii. Ta ostatnia spowodowała zamrożenie procesu przyjęcia CETA. Obie pokrótce przedstawiamy poniżej:

Pierwszy wewnątrz-unijny spór przed ETPCz (Chorwacja p. Słowenii)

Kiedy w 2013 r. Chorwacja i Słowenia podpisały porozumienie ws. sporu na tle upadłości Ljublanska Banka, usunięta została ostatnia poważna przeszkoda na chorwackiej drodze ku akcesji do UE (Puls Biznesu, Chorwacja i Słowenia podpisały porozumienie ws. sporu bankowego). Wydawało się również, że uzgodniono stabilną drogę do rozwiązania problemu wierzytelności wobec klientów spoza Słowenii, które, w przeciwieństwie do aktywów przeniesionych do Nova Ljublanska Banka, pozostawiono jako składnik majątku starego banku. W tym ostatnim zakresie optymizm okazał się przedwczesny.

Krytyczna opinia Komisji Weneckiej o ustawie o TK z lipca 2016 r.

Komisja Wenecka przyjęła opinię wydaną na wniosek SG RE w kwestii tego, czy ustawa o TK z 7.7.2016 realizuje jej zalecenia sformułowane we wcześniejszej opinii z marca 2016 r. 

Zgodnie z komunikatem opublikowanym na stronie RE (tekst opinii nie jest jeszcze dostępny) Komisja oceniła, że przepisy nowej ustawy nie realizują dwóch podstawowych zasad równowagi władz: niezależności sądownictwa i sądownictwa konstytucyjnego jako ostatecznego arbitra w zakresie kwestii konstytucyjności.

Czy Belgia zawetuje CETA? Czy zwolni to Polskę z zajmowania stanowiska?

Kilka tygodni temu informowaliśmy o wyrażonym m.in. przez Ministerstwo Rozwoju poparciu Polski dla zawarcia CETA. Wydawało się wówczas, że stanowiło to prolog do stanowiska całego rządu. Jak dotąd Rada Ministrów uchyla się jednak od zajęcia stanowiska w sprawie, tłumacząc to brakiem dostatecznych informacji (Polskie Radio, Rząd przekłada dyskusję ws. umowy CETA). Jedynie Sejm przyjął uchwałę, w myśl której ewentualna zgoda na ratyfikację CETA będzie wymagać większości 2/3 głosów (tj. zgodnie z art. 90(2) Konstytucji). Rząd wysłuchał natomiast informacji nt. analizy kosztów i korzyści wejścia w życie traktatu dla UE (wbrew zapowiedziom, że analiza miała być poświęcona konsekwencjom dla Polski, Money.pl, Bochenek: rząd zapoznał się z korzyściami umowy CETA dla UE). Zabrania głosu w sprawie a także zwołania Rady Bezpieczeństwa Narodowego odmówił prezydent Duda (Radio Maryja, RBN nie zbierze się ws. Caracali i CETA).

Czasu na dalsze odwlekanie decyzji ws. przyjęcia traktatu negocjowanego przez 5 lat (negocjacje zakończono we wrześniu 2014 r.) pozostaje coraz mniej, jako że głosowanie w Radzie UE ws. CETA ma odbyć się w najbliższy wtorek, a formalną uroczystość podpisania tekstu zaplanowano w Brukseli na 27.10. Być może sprawa w międzyczasie stanie się jednak bezprzedmiotowa.