ETS wspiera dostęp do informacji o środowisku dla organizacji pozarządowych

W ubiegłą środę - 23 listopada - Trybunał Sprawiedliwości wydał dwa orzeczenia w bardzo podobnych sprawach dotyczących dostępu do informacji o środowisku. W pierwszej z nich (C‑442/14) ETS odpowiadał na pytanie prejudycjalne sądu holenderskiego w sprawie Bayer a holenderskim organem wydającym zezwolenie na środki ochrony roślin i produkty biobójcze, zwanym dalej „CTB”. Druga sprawa (C-673/13 P) stanowiła odwołanie Komisji od orzeczenia Sądu w sprawie przeciwko holenderskiemu oddziałowi Greenpeace oraz Pesticide Action Network Europe w Brukseli. W obu przypadkach spór dotyczył zakresu pojęcia informacji o środowisku i możliwości ograniczania takich informacji. Zgodnie z art. 4 Konwencji z Aarhus, której stronami są zarówno państwa członkowskie jak Unia Europejska, muszą one podać "społeczeństwu" informacje dotyczące stanu środowiska, nawet wówczas gdy osoba żądająca takich informacji nie poda żadnego uzasadnienia. W art. 4 Konwencji określono także szereg wyjątków od tego zobowiązania, między innymi informacje, które mogłyby niekorzystnie wpłynąć na tajemnicę handlową lub przemysłową. Jednocześnie jednak nie stanowi to usprawiedliwienia dla nieujawniania informacji dotyczących informacji o zanieczyszczeniach. Ten przepis został bezpośrednio włączony także do wykonującego Konwencję z Aarhus rozporządzenia 1367/2006. 

Początek batalii sądowej Izrael-Palestyna przed Trybunałem Arbitrażowym ds. Sportu

Na łamach PPM wielokrotnie podejmowaliśmy temat szeroko zakrojonej strategii Palestyny przeniesienia sporu z Izraelem na fora międzynarodowe począwszy od konsolidacji międzynarodowego poparcia politycznego (post tutaj), przez tarcia na forum UNESCO (tutaj), przez kroki przygotowujące grunt pod próbę wszczęcia postępowań przed MTK (tutaj), aż po wykorzystanie FIFA jako jednej z płaszczyzn kontestowania izraelskiej obecności na Zachodnim Brzegu (tutaj). To właśnie ten ostatni obszar ma szansę stać się polem pierwszej z planowanych batalii sądowych.

15 Zgromadzenie Państw Stron Statutu MTK dobiegło końca

Tegoroczne zgromadzenie państw stron należy ocenić raczej jako spokojne i rzeczowe. Obyło się bez dyskutowanych szeroko kontrowersji. Odbywało się ono w nieco "przyciszonej" atmosferze, która była rezultatem niedawnych doniesień o wycofaniu się ze Statutu 3 państw afrykańskich (Gambii, Burundi, RPA - wycofanie będzie skuteczne jesienią przyszłego roku) oraz wycofania podpisu przez Rosję (zobacz posta Patrycji Grzebyk), a więc w klimacie, który wręcz prowokuje pytania o przyszłość międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości.  Proszę zwrócić uwagę na ciekawe posty dotykające tej kwestii m.in. Darryla Robinsona i Patryka Labudy na Ejil:Talk! 

Wycofanie przez Rosję podpisu pod statutem Międzynarodowego Trybunału Karnego - konsekwencje prawne

Po fali informacji o zapowiedziach wypowiedzenia statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego przez szereg państw afrykańskich, w tym Gambię, z której pochodzi obecna prokurator MTK Fatou Bensouda, w mediach pojawiła się informacja i komentarze na temat wycofania przez Rosję podpisu pod statutem MTK (zob.dokumenty i oświadczenia tutaj i tutaj, komentarz również tutaj). 

Sprawa nie jest bez znaczenia prawnego, bo choć Rosja była jedynie sygnatariuszem (swój podpis pod statutem złożyła 13.09.2000 r.) i nic nie wskazywało, aby rzeczywiście zamierzała w przyszłości statut ratyfikować, "wycofanie podpisu" oznacza, iż:

1. Rosja nie jest już zobowiązania do nieudaremniania celu i przedmiotu traktatu rzymskiego (zob. art. 18 konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów); co może mieć znaczenie przy ocenie zachowania Rosji w kontekście ewentualnej współpracy (a raczej jej braku) w postępowaniach dotyczących sytuacji przekazanych przez Ukrainę do MTK. Stwierdzenie bowiem, że Rosja nie zamierza być stroną traktatu zwalnia ją z wszelkich obowiązków nałożonych na sygnatariuszy.

2. Biorąc pod uwagę możliwość podjęcia przez Zgromadzenie Państw Stron decyzji o objęciu jurysdykcją MTK zbrodni agresji, stanowcza deklaracja nieprzystępowania do statutu złożona właśnie w tym a nie innym momencie może być dowodem dezaprobaty dla faktycznego rozszerzania jurysdykcji MTK i wyrazem przekonania, że nie ma normy zwyczajowej nakazującej sądzenie winnych agresji.

3. Obywatele rosyjscy mimo powyższego kroku władz rosyjskich nadal na takich samych zasadach jak dotychczas będą podlegać jurysdykcji MTK, a mianowicie w sytuacji, gdy dopuszczą się zbrodni na terytorium państwa strony statutu MTK, lub państwa, które uznało jurysdykcję MTK w drodze specjalnej deklaracji (o możliwości przekazania sytuacji przez Radę Bezpieczeństwa nie mówmy, bo biorąc pod uwagę stałe członkostwo Rosji W Radzie Bezpieczeństwa ONZ jest to czyste science fiction).

Sekretarz Generalny w obronie Ilgara Mammadova i przeciwko niewykonywaniu wyroków ETPCz przez Azerbejdżan

Sekretarz Generalny Rady Europy po raz kolejny zabrał głos w sprawie niewykonania przez władze azerskie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 2014 r. w sprawie Ilgar Mammadov p. Azebejdżanowi. W wyroku tym Trybunał stwierdził, że skarżący znany aktywista azerski został bezpodstawnie aresztowany (naruszenie art. 5 ust 1 i 4 Konwencji), a następnie sądy krajowe złamany zasadę domniemania niewinności (naruszenie art. 6 ust. 2 Konwencji). Zdaniem Trybunału prawdziwą przyczyną aresztowania i osadzenia skarżącego była chęć ukarania go za krytykę rządu. Dało to podstawę Trybunałowi do stwierdzenia naruszenia nie tylko materialnych przepisów Konwencji, ale też art. 18 w zw. z art 5 Konwencji. Warto przypomnieć, iż art. 18 Konwencji wprowadzający zakaz nadużywania przez państwa ograniczeń ustanowionych przez Konwencję, niezwykle rzadko stanowi przedmiot zainteresowania Trybunału, a przesłanką jego zastosowania jest ustalenie, że ograniczenia praw lub wolności zostało zastosowane w celu wykraczającym poza cele, którym miało służyć. Od czasu uprawomocnienia się wyroku ETPCZ jego wykonaniem na każdym posiedzeniu zajmuje się Komitet Ministrów RE wzywający władze azerskie do uwolnienia skarżącego. W tej kwestii wydano już kilka rezolucji tymczasowych oraz decyzji wzywających władze azerskie do podjęcia działań bezpośrednio na korzyść skarżącego. Na czerwcowym posiedzeniu Komitet zdecydował o stałym włączeniu do swojej agendy sprawy wykonania rzeczonego wyroku w zakresie środków indywidualnych dotyczących skarżącego. Impulsem do wydania ostatniego oświadczenia Sekretarza Generalnego był fakt oddalenia w ubiegłym tygodniu przez azerski sąd najwyższy odwołania skarżącego, co wyraźnie pokazało, że władze nie zamierzają wykonać wyroku Trybunału. Sekretarz podkreślił, że niewykonanie wyroku ETPCz stanowi rażące naruszenie Konwencji Europejskiej i podważa całą współpracę Azerbejdżanu z RE. Przypomniał, że kwestia wykonania wyroków ETPCz jest wspólną odpowiedzialnością państwa członkowskich. 

Słowa SG są stanowcze, ale dobrze oddają priorytety RE, a dokonując takich bezpardonowych ocen zachowania państwa członkowskiego Sekretarz przypomina, do obrony jakich wartości organizacja została powołana.

Ograniczenie wieku dla kandydatów do szkoły policyjnej nie jest dyskryminacją ze względu na wiek – wyrok TS UE w sprawie C-258/15 G. Salaberria Sorondo

W dniu 15 listopada br. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-258/15 Gorka Salaberria Sorondo przeciwko Academia Vasca de Policía y Emergencias, w którym uznał, że wymóg, aby kandydaci do szkoły policyjnej autonomicznej wspólnoty Kraju Basków nie mieli skończonych 35 lat, nie jest przejawem dyskryminacji ze względu na wiek w rozumieniu Dyrektywy 2000/78/WE, ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy.

Wyrok został wydany w związku z pytaniem prejudycjalnym sądu najwyższego autonomicznej wspólnoty Kraju Basków, postawionym w ramach zapadłej przed nim sprawy zainicjowanej przez osobę zainteresowaną karierą w policji, która zaskarżyła ogłoszenie o rekrutacji kandydatów, zawierające wspomniany wymóg nieukończenia 35 lat. Sąd odsyłający pytał o interpretację kilku artykułów Dyrektywy 2000/78/WE w świetle okoliczności sprawy krajowej.

Światowy handel i inwestycje: świat bez USA?

Wybór Donalda Trumpa na Prezydenta USA już powoduje ciekawe przetasowania w globalnym układzie sił. Jednym z nich jest przejęcie przez Chiny pałeczki w inicjatywie powołania strefy wolnego handlu obejmującego 16 państw Azji i Pacyfiku, która do tej pory należała do Stanów Zjednoczonych. Chiński RCEP ma szansę zastąpić amerykański TPP. O szczegółach piszemy poniżej.  

Kolejny szczyt klimatyczny za nami

Wczoraj, 18 listopada (tym razem bez przeciągania negocjacji) zakończył się kolejny – 22 szczytklimatyczny, czyli konferencja stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC). W przeciwieństwie do szczytów klimatycznych w ostatnich latach w Warszawie (2013) i Paryżu (2015) czy nawet w Limie (2014) ten w zasadzie odbył się bez emocji i w cieniu sukcesu jakim było szybkie wejście w życie przyjętego w ubiegłym roku Porozumienia Paryskiego. Strony przyjęły jak zwykle deklarację, w której potwierdzają swoje zaangażowanie w walkę ze zmianami klimatu. Państwa rozwinięte ponowiły także deklarację wpłaty 100 mld $ na rzecz tego celu. Strony Protokołu z Kioto wezwały ponadto do ratyfikacji poprawki z Doha. 

Gorąca jesień w Międzynarodowym Trybunale Karnym

Jesień jest zawsze pracowitym okresem w Międzynarodowym Trybunale Karnym i tak też jest w tym roku. W sprawie Bemby rozpoczynają się procedury dotyczące naprawienia szkody wyrządzonej pokrzywdzonym (tu);  zaś w sprawie Lubangi sędziowie zaaprobowali plan symbolicznego grupowego naprawienia szkody przedstawiony przez Fundusz Powierniczy zobacz tu. 

Parę dni temu Prokurator przedstawiła Radzie Bezpieczeństwa 12 już raport na postawie rezolucji 1970 (2011)  dotyczący Libii. Przypomnijmy Trybunał uznał sprawę Al-Senussiego za niedopuszczalną - tym samym to Libia mogła go osądzić, natomiast sprawę Kaddafiego uznał za dopuszczalną, domagając się jego przekazania do Hagi.

TS UE: kostka Rubika nie może być unijnym znakiem towarowym

W miniony czwartek, 10 listopada, Trybunał Sprawiedliwości, rozpatrując odwołanie od orzeczenia Sądu stwierdził nieważność decyzji EUIPO (Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej) w sprawie rejestracji kostki Rubika w charakterze unijnego znaku towarowego.

Rada Bezpieczeństwa NZ znowu o piratach

Pomimo trwającej od kilku już lat "wojny" z piractwem u wybrzeży Somalii i znacznego zmniejszenia się skali ataków w regionie piractwo nadal stanowi poważne zagrożenie na żeglugi. Poprzedzając obrady Rady Bezpieczeństwa NZ dotyczące problemu piractwa u wybrzeży Somalii Niemieckie Stowarzyszenie Armatorów (VDR) nawiązało do ubiegłotygodniowego nieudanego ataku piratów na niemiecki statek handlowy 300 mil morskich od wybrzeży Somalii. Ralf Nagel z VDR stwierdził, że piractwo w Rogu Afryki pozostaje bezpośrednim zagrożeniem dla życia i zdrowia marynarzy i pokojowego handlu morskiego. Międzynarodowa Izba Handlowa podała, że przez 9 miesięcy 2016 roku w wyniku ataków pirackich 110 członków załóg było przetrzymywanych jako zakładnicy, a 49 załóg było uprowadzonych dla okupu (więcej informacji tutaj).

W nawiązaniu do powtarzających się incydentów Rada Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych przyjęła 10.11.2016 roku rezolucję 2316 odnawiającą mandat dla sił międzynarodowych do walki z piractwem u wybrzeży Somalii (Renewing Authorization for International Naval Forces to Combat Piracy off Somali Coast). W działaniach podejmowanych na podstawie mandatu NZ w ramach walki z piratami u wybrzeży Somalii zaangażowane są misje okrętów wojennych różnych państw. Działania te doprowadziły do znacznego spadku ataków od 2011 roku. Rada Bezpieczeństwa w Rezolucji odniosła się także do przypadków nielegalnych połowów (unreported, unregulated fishing) w obszarze wyłącznej strefy ekonomicznej Somalii. Członkowie RB dostrzegają związek pomiędzy nielegalnymi połowami pozbawiającymi Somalię części dochodów z rybołówstwa, a problemami gospodarczymi i społecznymi leżącymi u podstaw problemu piractwa. więcej informacji tutaj.

Donald Trump a handel międzynarodowy - czego możemy się spodziewać?

Szok wywołany zwycięstwem kandydata republikanów Donalda Trump’a jest olbrzymi. Badania opinii publicznej konsekwentnie pokazywały przewagę Hilary Clinton, zaś ujawnione 3 tygodnie temu nagrania rozmów kandydata były tak kompromitujące, że prawie nikt nie dawał mu szans na zwycięstwo (chociaż por. z bardzo interesującym wpisem Micheal’a Moore’a, który przewidział obecny bieg wydarzeń). Ostatecznie jednak to właśnie Trump zostanie przyszłym prezydentem Stanów Zjednoczonych. Przeważyła niechęć do amerykańskiego establishmentu oraz bezbarwność Hilary Clinton (por. z wpisem Roberta Howse'a).

Wśród wielu tematów na które Trump wypowiadał się w trakcie kampanii prezydenckiej był handel międzynarodowy. 

Najważniejszym postulatem Trump’a jest renegocjacja warunków NAFTA (strefy wolnego handlu pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, Kanadą i Meksykiem) lub w przypadku ich niepowodzenia zupełne wycofanie się Stanów z tej umowy. Trump zarzuca, że efektem NAFTA jest likwidacja miejsc pracy w Stanach w związku z przenoszeniem produkcji do Meksyku - kraju w którym koszty prowadzenia działalności, w tym przede wszystkim koszty pracy, są dużo niższe. Nie wiadomo jednak dokładnie czego takie negocjacje miałyby dotyczyć. Być może Trump będzie chciał wyłączenia określonych sektorów gospodarki z zakresu liberalizacji. Biorąc pod uwagę wielkość oby gospodarek oraz znaczenie rynku amerykańskiego dla Meksyku (ok. USA odpowiada za 73% meksykańskiego eksportu)  nie można wykluczyć że to ostatnie państwo będzie musiało się zgodzić na wszystkie propozycje USA. W sytuacji gdyby takie negocjacje zakończyły się niepowodzeniem nie jest natomiast jasne czy USA będą chciały utrzymać, za zasadach bilateralnych, wolny handel z Kanadą (wydaję się to bardzo prawdopodobne). Decyzja o wycofaniu się z NAFTY niewątpliwie będzie miała znaczenie dla amerykańskiego biznesu - obie gospodarki są bowiem bardzo powiązane (por. z grafiką poniżej).

Rosyjski SN: twierdzenia o podziale Europy przez ZSRR i III Rzeszę stanowią obrazę państwa

1 września rosyjski SN utrzymał w mocy wyrok skazujący mieszkańca Permu Władimira Luzgina za pogwałcenie art. 345 K.k. tj. dopuszczenie się przestępstwa rehabilitacji nazizmu. 

Do naruszenia przepisu może dojść poprzez: kwestionowanie ustaleń Międzynarodowego Trybunału Wojskowego, gloryfikację przestępstw o popełnieniu których orzekł MTW, a wreszcie w razie świadomego rozpowszechniania fałszywych informacji dotyczących udziału ZSRR w II WŚ.

Podstawą faktyczną sporu było udostępnienie, przez 38. letniego mechanika samochodowego, linka do artykułu broniącego działania ukraińskich grup paramilitarnych podczas II WŚ. Za bezprawną treść uznano stwierdzenie, że ukraińscy nacjonaliści, w przeciwieństwie do rosyjskich komunistów, przynajmniej czynnie nie współpracowali z Niemcami przy podziale Europy, w ramach realizacji Paktu Ribbentrop-Mołotow. Padło tam także stwierdzenie, że 1 września 1939 r. wojnę rozpoczął wspólny atak Niemiec i Komunistów na Polskę.

Arbitraż inwestycyjny jako instrument ochrony środowiska przed państwem goszczącym

Przedmiotem większości kontrowersji wokół arbitrażu inwestycyjnego są spory wszczynane przez inwestorów, którzy korzystają z tego instrumentu dla ochrony własnych interesów uszczuplonych w wyniku interwencji państwa w ramach realizacji polityk publicznych. Rodzi to wówczas kontrowersje co do odpowiedniego równoważenia partykularnego i zbiorowego interesu prawnego. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na dość szczególne postępowanie, w którym inwestor zagraniczny dowodził, że państwo goszczące nie wywiązało się ze swoich zobowiązań w zakresie ochrony środowiska naturalnego.

Las namorzynowy. Źródło: kolumber.pl.

Polska ignoruje "polityczne rekomendacje" Komitetu Praw Człowieka ONZ

W dniach 17-18 października b.r. Komitet Praw Człowieka NZ badał sprawozdania okresowe państw-stron Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (Dz.U. 1977 nr 38 poz. 167). Zakresem analizy objęto dokumenty przedłożone przez Słowację, Mołdawią, Jamajkę, Kolumbię, Azerbejdżan, Maroko, a także VII sprawozdanie okresowe złożone przez Polskę. 

W dokumencie dotyczącym Polski znalazły się zarówno pochwały jak i uwagi krytyczne. Ze strony Polski w posiedzeniu wzięli udział m.in. przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Zdrowia, Prokuratury Krajowej i Policji (PK, Przedstawiciele Prokuratury Krajowej na posiedzeniu Komitetu Praw Człowieka ONZ w Genewie), jak również RPO (Przestrzeganie praw człowieka w Polsce: przedstawiciele RPO na spotkaniu Komitetu Praw Człowieka ONZ).

Kolejna skarga konstytucyjna przeciwko CETA

Obok powracającego na forum PPM wątku politycznych kontrowersji wokół unijno-kanadyjskiej Kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA) i opóźnienia podpisania traktatu w związku z protestem parlamentu Walonii (nasze posty tu i tu), wskazywaliśmy również na próby wykorzystania instrumentów prawnych celem jego zablokowania. Przeciwnicy CETA posłużyli się w tym celu skargą konstytucyjną do niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego (nasze wpisy tu i tu). 

Wspólnym elementem zarzutów formułowanych wobec traktatu są obawy pozbawienia rynków unijnych mechanizmów obronnych przed wielkim kanadyjskim biznesem, czy to mającym masowo eksportować produkty niebezpieczne, czy też pozywać unijne państwa przed arbitrażem inwestycyjnym. Warto w tym kontekście dostrzec symetrię obaw w tym zakresie po obu stronach Atlantyku. Dobitnym tego przejawem jest złożona w ubiegłym miesiącu do sądu federalnego w Toronto skarga konstytucyjna.

Digital Rights Ireland zaskarża Privacy Shield

Sąd (wchodzący w skład TS UE) potwierdził, że wpłynęła do niego skarga Digital Rights Ireland o stwierdzenie nieważności Privacy Shield, które 1 sierpnia zastąpiło poprzednio obowiązujące porozumienie Safe Harbor. Zdaniem skarżącej organizacji nowy akt prawny w sposób niewystarczający chroni dane osobowe przekazywane do USA.

ETPCz odrzuca skargę Narodowosocjalistycznej Partii Niemiec

ETPCz uznał za niedopuszczalną skargę Narodowosocjalistycznej Partii Niemiec, która na podstawie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w zw. z art. 10 (swoboda wypowiedzi) oraz art. 11 (swoboda stowarzyszania się) Konwencji i art. 3 Protokołu nr 1 do EKPCz (prawo do wolnych wyborów) podnosiła, iż jest stygmatyzowana poprzez wskazywanie przez osoby biorące udział w życiu publicznym, że działa niezgodnie z Konstytucją. W praktyce skutkuje to zdaniem skarżącej partii trudnościami w funkcjonowaniu, które osiągają poziom praktycznego zakazu funkcjonowania, a w prawie krajowym brak jest środków prawnych, którymi można by zaradzić takiej sytuacji. Warto przypomnieć, że tłem do złożenia skargi były nieustające dyskusje i wypowiedzi polityków dwóch głównych partii rządzących (przede wszystkim SPD) w Niemczech co do konieczności delegalizacji skarżącej partii. Głównym powodem skargi było niezadowolenie członków partii z rozstrzygnięć organów administracyjnych, czy sądów krajowych w zakresie poszczególnych wytaczanych sporów, które dotyczyły m.in. zwalania z pracy osób deklarujących przynależność do NPD. Trybunał uznał jednak, że niemiecki system prawny gwarantuje cały szereg środków prawnych, które mogą być wykorzystane przez członków partii, a brak uzyskania zadowalających ich rozstrzygnięć, nie dowodzi jego nieskuteczności. 

Dramatyczne dane dotyczące utonięć migrantów w Morzu Śródziemnym w 2016 r.

Brak informacji na pierwszych stronach gazet/portali internetowych, a także nowych szokujących zdjęć utopionych dzieci nie oznaczają wcale poprawy bezpieczeństwa migrantów podejmujących próby przedostania się do Europy.

Biuro Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców poinformowało właśnie o rekordowo wysokiej liczbie utonięć migrantów próbujących przedostać się do Europy przez Morze Śródziemne. Na dwa miesiące przed końcem 2016 r. liczba osób, która tragicznie zginęła w Morzu Śródziemnym jest bliska liczbie za cały 2015 r. i wynosi 3 740 osób.

Wybór nowego członka Appellate Body WTO: kto będzie unijnym kandydatem?

Unia Europejska zainicjowała właśnie procedurę mającą na celu wyłonienie europejskiego kandydata na członka Organu Odwoławczego WTO (Appellate Body). Unia wskaże swojego kandydata w oparciu o propozycje przedłożone przez państwa członkowskie. Osoby te zostaną najpierw ocenione przez specjalny panel, który przedstawi listę rankingową (w oparciu o doświadczenie zawodowe zgłoszonych osoby oraz rozmowę kwalifikacyjną z wybranymi kandydatami). Lista ta będzie podstawą dla Unii do wskazania swojego kandydata. Oczywiście osoba taka musi spełniać formalne kryteria przewidziane przez Uzgodnienie WTO w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów (DSU), tj. być osobą o uznanym autorytecie zawodowym, posiadać odpowiednie doświadczenie prawnicze (w tym w zakresie prawa WTO) oraz znajomość handlu międzynarodowego. Kandydat nie może być również związany z administracją rządową (por. art. 17.3 DSU).