Sprawa Al-Senussiego niedopuszczalna

Już parę dni temu Izba Apelacyjna Międzynarodowego Trybunału Karnego wydała wyrok potwierdzający wcześniejszy wyrok Izby Przygotowawczej (tu) w sprawie dopuszczalności przed trybunałem sprawy Abdullaha Al-Senussiego. Uznała tym samym, że sprawa jest niedopuszczalna do rozpatrzenia przed Trybunałem, a Libia jest zdolna i chętna aby osądzić Al-Senussiego i że w jego sprawie toczy się w Libii postępowanie prowadzone przez kompetentne organy.

Wyrok znajduje się tu. 

W kontekście nasilających się w Trypolisie i Bengazi naruszeń dotykających ludność cywilną (na ten temat Prokurator MTK tu) decyzja MTK wydaje się nader zaskakująca. Nie wiadomo bowiem, czy proces Al-Senussiego będzie wypełniał międzynarodowe standardy, jeśli w kraju trwają zamieszki, a sytuacja polityczna jest niestabilna.

Selektywne bankructwo Argentyny

Minioną dobę większość mediów z zapartym tchem śledziła niekończące się ostatnie godziny negocjacji między Argentyną a wierzycielami, którzy nie przystąpili do porozumień restrukturyzujących dług, którego obsługę przerwano w 2001 roku. Niepowodzenie miało oznaczać kolejny default.

Ostatnia runda negocjacji rozpoczęła się 24 lipca, kiedy sędzia Griesa odmówił zwieszenia wykonania wyroku (nasz posty tu  i tu) zobowiązującego Argentynę do równoczesnej spłaty wszystkich wierzycieli. Jak tłumaczyliśmy tutaj, ślepe zaułki stanowił zarówno pomysł spłaty jedynie wierzycieli współpracujących, jak i oczekiwanie do momentu wygaśnięcia klauzuli RUFO (Rights Upon Future Offer) w zrestrukturyzowanych obligacjach, a także - rzekomo finansowo niemożliwa - równoczesna spłata wszystkich wierzycieli. Sytuacja patowa, aczkolwiek sama Argentyna prewencyjnie podjęła działania przeciwko m.in. Mellon Bank NY, które w przypadku defaultu miałyby otworzyć drogą do sądowego obarczenia odpowiedzialnością za zaistniałą sytuację pośrednika finansowego (Bloomberg, Argentina Says BNY Mellon Violating Contract).

Komentarzy w sprawie ciągnących się w nieskończoność "ostatnich godzin" negocjacji odmawiały obie strony (The Guardian, Argentina in last-ditch effort to avert second debt default in 13 years), aczkolwiek zdaniem analityków wahania kursu argentyńskich obligacji mogły wskazywać na to, że "ktoś wiedział, że do porozumienia dojdzie" (Reuters, WRAPUP 2-Argentine debt talks down to the wire to avert default). 

Rosyjskie embargo na polskie owoce i warzywa

Rosyjska Federalna Służba Nadzoru Weterynaryjnego i Fitosanitarnego (Rossielchoznadzor) ogłosiła dzisiaj, że od 1 sierpnia 2014 r. wprowadza czasowy zakaz importu niektórych polskich owoców i warzyw (m.in. jabłek, wiśni, gruszek oraz wszystkich rodzajów kapusty). Wśród przyczyn, które podano jako uzasadnienie decyzji znalazły się nieprawidłowości w dokumentacji (w zakresie tzw. świadectw fitosanitarnych) oraz stwierdzenie przypadków występowania szkodników w eksportowanych owocach (np. muszki owocówki). Wcześniej również wskazywano na naruszenia dopuszczalnych maksymalnych poziomów zawartości pestycydów oraz obecności azotanów (nie jest jednak jasne, czy te powody także stanowiły formalną przyczynę embarga). W chwili obecnej nie wiadomo, czy zakaz będzie dotyczył jedynie polskich produktów czy też zostanie rozszerzony na inne kraje Unii Europejskiej (UE). Różne źródła wspominają bowiem, że zakazem mogą być również objęte  w przyszłości produkty rolne z Holandii i Belgii. 

Przyspieszenie procesu zawierania EPA

22 lipca Komisja Europejska ogłosiła zakończenie negocjacji kolejnej (po umowie z państwami Afryki zachodniej, o której pisaliśmy tu) Umowy o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agreement – EPA), tym razem z grupą państw z Afryki południowej - SADC (Southern African Development Community): Botswaną, Lesotho, Mozambikiem, Namibią, RPA oraz Swazilandem. Tekst EPA ma zostać parafowany do końca lipca. 

Należy się spodziewać, że porozumienie będzie podobne do pozostałych EPA (czyli  pomiędzy UE i CARIFORUM). Przede wszystkim bowiem ma to być pełne EPA, a zatem będzie obejmowało nie tylko utworzenie strefy wolnego handlu, ale także liberalizację usług. Jeśli chodzi o liberalizację handlu towarami najwięcej kontrowersji i problemów przy negocjacjach strony miały z oznaczeniami geograficznymi produktów. W tym zakresie udało się osiągnąć porozumienie i objąć umową 251 produktów, których nazwy unijne będą chronione na rynku przede wszystkim RPA oraz 105 produktów z RPA, których nazwy będą chronione w UE. 

Zwycięstwo inwestorów Jukosu w 3 sporach arbitrażowych z Rosją

18 lipca zakończyły się trzy postępowania arbitrażowe przeciwko Rosji wszczęte w 2005 roku przez zarejestrowane na Wyspie Man i na Cyprze: Hulley Enterprises Limited (wyrok), Yukos Universal Limited (wyrok) oraz Veteran Petroleum Limited (wyrok). Mocą porozumienia między powodami w trzech połączonych sprawach orzekał równocześnie ten sam skład arbitrażowy, tj. L. Yves Fortier (Przewodniczący składu), Charles Poncet oraz Stephen M. Schwebel. 

Wsparcie w postępowaniu zapewnił Stały Trybunał Arbitrażowy zgodnie z Regulaminem arbitrażowym UNCITRAL z 1976 r. i Traktatem Karty Energetycznej (TKE).

Mocą jednomyślnej decyzji arbitrów uznano, że kroki podjęte przez Federację Rosyjską od roku 2003 - m.in. groźby sankcji karnych wobec pracowników Jukosu i ich rodzin, nękanie współpracowników Jukosu (m.in. audytorów z PwC i prawników), oskarżenia o przestępstwa podatkowe i reewaluacja wysokości wymierzonych podatków,  a przede wszystkim przymusowy wykup najważniejszych aktywów Jukosu, co w rezultacie doprowadziło do upadłości spółki w 2006 roku - miały skutek równoważny z wywłaszczeniem inwestycji.

Rozwinięcie ataku przez inwestorów poszkodowanych w cypryjskim kryzysie finansowym

14 lipca kancelaria Grant & Eisenhofer poinformowała, że reprezentując grupę niemal 100 greckich inwestorów - wśród których znajduje się m.in. Laiki Bank oraz Bank of Cyprus - których fundusze zostały przejęte przez rząd cypryjski w związku ze staraniami o pozyskanie 10 mld Ero bailout'u, wszczęła procedurę rozstrzygania sporów przeciwko Cyprowi. Powodowie domagają odszkodowania za poniesione straty w wysokości przeszło 50 mln Euro.

W razie braku porozumienia w drodze negocjacji w ciągu najbliższych 6 miesięcy sprawa zostanie przekazana do rozstrzygnięcia przez trybunał ICSID, a zatem mogłoby to nastąpić w połowie stycznie przyszłego roku.

Jak podkreśliła kancelaria, będzie to pierwszy przypadek wniesienia pozwu zbiorowego na podstawie BITu przez inwestorów, którzy ponieśli straty w trakcie operacji ratowania Cypru i Grecji.

Rosja również poza G20?

Podczas dopiero co zakończonego w Sydney drugiego szczytu handlowego państw G20 tamtejszy Premier zagroził, że w razie braku współpracy ze strony Rosji w śledztwie prowadzonym w sprawie zestrzelenia malezyjskiego samolotu MH17 uniemożliwi on udział Prezydenta Władimira Putina w listopadowym szczycie G20 (FT, Australia threatens Russian president Vladimir Putin with G20 summit ban). Wśród 298 ofiar katastrofy zamachu - którego ocenę prawną przedstawiliśmy  tutaj - znalazło się 28 Australijczyków, co miało skłonić to państwo do wystąpienia do Rady Bezpieczeństwa o przyjęcie Rezolucji żądającej przeprowadzenia pełnego i niezależnego dochodzenia w sprawie (nt. Rezolucji RB zobacz nasz post tutaj).

Jeżeli by to tego doszło - mogłoby to bowiem wymagać kompromisu wszystkich członków G20 - oznaczać to będzie wykluczenie Rosji z obu podstawowych forum międzynarodowego governance, po marcowym wyłączeniu Rosji z prac G8, w reakcji na bezprawną aneksję Krymu (zobacz nasze posty tu i tu).

W kontekście samego szczytu warto natomiast odnotować, że według konkluzji Prezydencji uczestnicy zgodzili się co do doniosłości WTO jako podstawy handlu międzynarodowego, a także zobowiązali się do wykazania inicjatywy w działaniach na rzecz pełnej implementacji kompromisu z Bali, w tym Porozumienia o ułatwieniach w handlu (nasz post tu). Zważywszy na członkostwo w G20 Indii, które dopiero co uzależniły przyjęcie Pakietu Bali od spełnienia własnych roszczeń (nasz post tutaj), takie podsumowanie wydaje się zaskakujące. 

Drugi Protokół Fakultatywny do MPPOiP znoszący karę śmierci wchodzi w życie w stosunku do Polski

Dziś wchodzi w życie w stosunku do Polski II Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci. O problemach z ratyfikacją tej umowy pisaliśmy na naszym blogu tu i tu . Pozostaje stwierdzić: nareszcie!

Powołanie paneli WTO w sporach pomiędzy UE a Rosją

22 lipca 2014 r. podczas posiedzenia Organu ds. Rozstrzygania Sporów (DSB) doszło w końcu do powołania paneli, których zadaniem będzie rozstrzygnięcie dwóch sporów handlowych pomiędzy Unią Europejską (UE) a Rosją. 

W pierwszej sprawie (o której informowaliśmy tu i tu), UE kwestionuje rosyjskie embargo na wieprzowinę oraz produkty pochodne, które ustanowiono po wykryciu kilku przypadków afrykańskiego pomoru świń wśród dzików na przygranicznych terenach Polski oraz Litwy. UE w szczególności zarzuca nieproporcjonalność embarga (obejmuje ono całe terytorium UE) oraz brak konsekwencji w stosowaniu zakazu (pomimo stwierdzenia ognisk choroby zarówno na Białorusi jak i na Ukrainie, w stosunku do tych państw nie zastosowano analogicznych obostrzeń). Zdaniem Unii narusza to postanowienia Umowy WTO o Stosowaniu Środków Sanitarnych i Fitosanitarnych oraz Układu Ogólnego w sprawie Ceł i Handlu. Sytuację Unii na pewno komplikuje fakt, że tego samego dnia ogłoszono wykrycie pierwszego przypadku ogniska choroby nie wśród dzikich zwierzą ale wśród trzody chlewnej.

Polska winna tortur i nieludzkiego traktowania więźniów CIA w Polsce

W sprawach Al Nashiri (Application no. 28761/11) i Abu Zubajda (Application no. 7511/13) Europejski Trybunał Praw Człowieka jednomyślnie uznał Polskę winną naruszenia:

- art. 38 (obowiązek współpracy z Trybunałem) - stwierdzenie, że przedmiot postępowania miał znaczenie dla bezpieczeństwa narodowego, nie oznacza bowiem nieograniczonej swobody decyzyjnej państwa w zakresie odmowy dostępu do dokumentów ofiarom oraz opinii publicznej (Al Nashri par. 494, Abu Zubajda par. 488),

- art. 3 (zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania) - w aspekcie proceduralnym poprzez niedopełnienie obowiązku przeprowadzenia skutecznego postępowania ws. zarzutów obu skarżących w przedmiocie naruszenia norm materialnych, a naruszenie materialnego poprzez współudział w programie CIA "szczególnie ważnych więźniów" (High-Value Detainees Programme) poprzez umożliwienie Agencji poddania skarżących torturom i nieludzkiemu traktowaniu na własnym terytorium, jak również poprzez udzielenie zgody na ich dalszy transport, mimo poważnego ryzyka dalszych praktyk naruszających art. 3 EKPCz,

Argentyńskie negocjacje ostatniej szansy

Zgodnie z naszymi przewidywaniami z ubiegłego tygodnia nowojorski sędzia Thomas Griesa oddalił argentyński wniosek o zawieszenie wykonania wyroku nakazującego Argentynie równoczesną spłatę zobowiązań z tytułu obligacji zrestrukturyzowanych oraz wierzycieli niewspółpracujących, reprezentowanych przez wszystkim przez NML Capital (Il Sole 24 Ore, Argentina, il giudice Griesa: trattativa a oltranza. Otto giorni al default. Spread oltre quota mille). 

Żródło: NYT, Battle Between Argentina and Hedge Funds Continues in New York.

Sędzia nakazał stronom sporu zasiąść do stołu negocjacyjnego i rozmawiać do skutku "twarzą w twarz, całą dobą jeżeli będzie to konieczne", zalecając zarazem złagodzenie tonu i unikanie retoryki prowadzącej do eskalacji napięć, jak choćby publikowanie reklam godzących w reputację drugiej strony (zdjęcie powyżej). Konieczność wypracowania kompromisu w ciągu ośmiu dni momentalnie odbiła się na wzroście spread'u między obligacjami Argentyny i USA. 

Zarządzanie odpowiedzialnością finansową w sporach z inwestorami spoza UE

Rada UE przyjęła dzisiaj rozporządzenie  Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające ramy zarządzania odpowiedzialnością finansową związaną z trybunałami do spraw rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem, utworzonymi na mocy umów międzynarodowych, których Unia jest stroną (PE-CONS 92/14 + 11731/14 + ADD 1+ ADD 2). Kompromis został przez Radę i Parlament osiągnięty już w kwietniu, o czym pisaliśmy tu.

Parlament Europejski przyjął projekt Rezolucji ustawodawczej w tej sprawie (P7_TA-PROV(2014)0419) już 16 kwietnia, jeszcze w poprzedniej kadencji.  

Mocą Rozporządzenia (ISDS) dokonano wyraźnego podział odpowiedzialności finansowej między UE a jej Państwa członkowskie w związku z postępowaniem wszczętym przeciwko Unii lub państwu-członkowskiemu przez inwestora z państwa trzeciego. Konieczność przedmiotowej regulacji stanowi konsekwencję wejścia w życie Traktatu lizbońskiego, a w rezultacie objęcia ochrony inwestycji zagranicznych zakresem Wspólnej polityki handlowej UE.

Turystyka adwokacka w UE zgodna z prawem unijnym

W kwietniu prezentowaliśmy analizę Rzecznika Generalnego Nilsa Wahla, zdaniem którego "turystyka adwokacka" w poszukiwaniu bardziej liberalnych zasad dopuszczenia do wykonywania zawodu nie stanowi nadużycia prawa unijnego. 

Teraz Trybunał Sprawiedliwości orzekający w sprawie obywateli Włoch - Angelo Alberto Torresi i Pierfrancesco Torresi - przychylił się do konkluzji Rzecznika (Komunikat Prasowy, sprawy C-58/13 i 59/13). W wyroku podkreślił, że Dyrektywa w sprawie wykonywania zawodu prawnika ma na celu właśnie ułatwienie stałego wykonywania profesji w innym państwie niż to, w którym uprawnienia uzyskano.

W odpowiedzi na argumenty włoskiej administracji, Consiglio Nazionale Forense (par. 14), wedle której:

- działanie powodów miało na celu jedynie obejście regulacji krajowych, a zatem wniosek o wpis na krajową listę adwokacką powinien zostać oddalony ze względu na nadużycie prawa, o ile decyzja odmowna zostaje wydana z poszanowaniem zasad proporcjonalności i niedyskryminacji, a także z zachowaniem prawa do kontroli sądowej, 

- wymóg złożenia egzaminu państwowego stanowi realizację konstytucyjnej zasady ochrony konsumentów usług świadczonych w ramach działalności zawodowej i prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości,

Rada Bezpieczeństwa na temat katastrofy malezyjskiego samolotu MH17 (plus przypomnienie, jak to ze smoleńską katastrofą w RB było)

Kilka dni temu (18 lipca 2014 r.) w oświadczeniu prasowym SC/11480 Rada Bezpieczeństwa wyraziła kondolencje wobec rodzin ofiar samolotu malezyjskiego (o sprawie pisaliśmy tutaj) oraz wezwała do przeprowadzenia niezależnego międzynarodowego śledztwa i dopuszczenia śledczych do miejsca wypadku (RB użyła słowa "crash" oraz "incident").

Wczoraj (21 lipca 2014 r.) Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję 2166, lecz ważniejsze od tego, co w Rezolucji jest (i czego można było się spodziewać, jak potępienie incydentu, apel o międzynarodowe śledztwo oraz ukaranie winnych) wydaje się być to, czego nie ma. A mianowicie zabrakło stwierdzenia przyczyny katastrofy choćby bez podania winnego (na prośbę Rosji słowa "shooting down" zastąpiono terminem "downing", zobacz więcej tutaj), w większym też stopniu podkreślono rolę ICAO (a nie Ukrainy) co do starań o przeprowadzenie międzynarodowego śledztwa. 

Rosja nakłada kolejne sankcje gospodarcze na Mołdawię

Po wprowadzeniu zakazu importu mołdawskiego mięsa (pisaliśmy o tym tu), Rosja zdecydowała się w zeszły piątek na wprowadzenie dalszych sankcji handlowych. Tym razem dotyczą one świeżych owoców oraz przetworzonych produktów warzywnych. Formalnie zakaz uzasadniono względami fitosanitarnymi (owoce) oraz nieprawidłowościami w oznaczeniach produktów (warzywa). Zakaz wszedł w życie w dniu wczorajszym i ma na razie charakter czasowy. Wielu komentatorów (w tym również i autor niniejszego posta) uważa jednak, że rzeczywistym powodem wprowadzenia restrykcji jest chęć ukarania Mołdawii za jej integrację z Unią Europejską (w tym wypadku bezpośrednim powodem było ratyfikowanie umowy stowarzyszeniowej z Unią). Taktyka ta była już wcześniej stosowana wobec wielu krajów, które prowadzą politykę zagraniczną niezgodną z oczekiwaniami Moskwy. 

Wejście w życie Protokołu z Nagoi

14 lipca Sekretariat Konwencji o bioróżnorodności poinformował o uzyskaniu przez Protokół w Nagoi wymaganej liczby 51 ratyfikacji. W ostatnich tygodniach Protokół został ratyfikowany przez 12 państw.  Jako 51. strona dokumenty ratyfikacyjne złożył Urugwaj, dzięki czemu Protokół wejdzie w życie 12 listopada 2014 r. (lista ratyfikacji). Dzień później rozpoczyna się Konferencja stron Konwencji o bioróżnorodności. Oznacza to, że dokładnie w tym samym terminie będzie mogło się odbyć pierwsze spotkanie stron Protokołu z Nagoi. 

Do liczby ratyfikacji potrzebnych do wejścia w życie Protokołu nie jest wliczana Unia Europejska, która będzie stroną konwencji, gdyż zatwierdziła przystąpienie 16 maja 2014 r. 

Protokół z Nagoi do Konwencji o różnorodności biologicznej o dostępie do zasobów genetycznych oraz sprawiedliwym i równym podziale korzyści wynikających z wykorzystania tych zasobów to jedna z najnowszych konwencji środowiskowych. Został przyjęty podczas Konferencji Stron Konwencji o bioróżnorodności w 2011 w Nagoi. Zakłada sprawiedliwy podział korzyści między tzw. „dawcami” i „biorcami” zasobów genetycznych. Jest szczególnie korzystny dla państw rozwijających się, gdyż gwarantuje im dostęp do wynagrodzenia za udostępnianie zasobów, co dotychczas nie było standardem. To właśnie państwa udostępniające swoje zasoby stanowią obecnie większość wśród tych, które ratyfikowały Protokół.

Przejście Północno-Wschodnie coraz bardziej ruchliwe. Co ze środowiskiem?

Wraz z coraz większą dostępnością wód okalających Arktykę pojawiają się kolejne propozycje ich wykorzystania. 

W kontekście protestów Greenpeace wspominaliśmy już o ekspansji Rosji w zakresie eksploatacji zasobów naturalnych (tutaj). 

Kolejnym obszarem może być transport morski. Japońskie linie Mitsui OSK Lines ogłosiły, że od 2018 roku będą transportować skroplony gaz LNG przez Ocean Arktyczny przy użyciu lodołamaczy-gazowców. Gaz odbierany będzie z Półwyspu Jamalskiego, dokąd sięgnie budowana właśnie gazociąg, za pośrednictwem którego zrealizowany zostanie kontrakt na dostawy gazu do Chin. Czyżby była to alternatywa wobec wątpliwego losu Southstream?

Więcej informacji tutaj.

Trybunał w Strasburgu w wyroku pilotażowym orzeka o ochronie oszczędności walutowych zgromadzonych w bankach Jugosławii przed 1990 r.

W wyroku w sprawie Alisic i inni p. Bośni i Hercegowinie, Chorwacji, Serbii, Słowenii i byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii Trybunał uznał, że obecne władze serbskie i słoweńskie są odpowiedzialne za niewypłacenie skarżącym oszczędności walutowych zgromadzonych przez nich w bankach jugosłowiańskich, które następnie po upadku Jugosławii zostały przejęte przez banki w Serbii i Słowenii.

W wyroku poruszonych zostało wiele interesujących wątków dotyczących sukcesji państw i czasowego zakresu ochrony mienia na gruncie art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji. Trybunał musiał się też ustosunkować do argumentu przedstawionego zasadniczo przez każde z pozwanych państw, iż skarżący nie znajdują się w ich jurysdykcji. W tym względzie Wielka Izba Trybunału przypomniała wnioski Izby, iż skarżący niewątpliwie znajdowali się w jurysdykcji pozwanych państw zważywszy na fakt, iż w trakcie negocjacji dotyczących sukcesji po Jugosławii wszystkie zaakceptowały okoliczność, iż „stare” oszczędności walutowe stanowiły część koniecznych do podziału finansowych zobowiązań Jugosławii. A zgodnie z prawem międzynarodowym obowiązkiem państw sukcesorów jest rozwiązanie wszystkich aspektów sukcesji w drodze zawarcia porozumienia. Władzom państw powstałych po rozpadzie Jugosławii udało się osiągnąć porozumienie co do wypłaty części oszczędności zgromadzonych w czasach przed 1990 r., które przejęte zostały przez banki nowopowstałych państw, jednakże skarżący do tych szczęśliwców nie należeli.

Na nic zdały się też argumenty państw stanowiące, iż roszczenia zgłaszane przez skarżących nie są mieniem chronionym na podstawie Protokołu nr 1. Trybunał uznał, że nie ma wątpliwości, iż zgłaszane przez skarżących roszczenia stanowią mienie w rozumieniu Konwencji, które „istnieje” mimo rozpadu Jugosławii. Jednym z kluczowych argumentów w tym względzie było to, że władze wielokrotnie demonstrowały bezwarunkowe poparcie dla zwrotu – w jakiejś formie - w przyszłości zgromadzonych oszczędności.

W Trybunale zawisłych jest 1500 spraw dotyczących tej samej problematyki złożonych przez ok. 8 tys. skarżących. Ponadto wiele osób w państwach b. Jugosławii znajduje się w podobnej sytuacji, choć skarg do ETPCz nie złożyło. Dlatego tez Trybunał zdecydował się na wydanie wyroku pilotażowego i zawiesił na 12 miesięcy rozpatrywanie złożonych skarg. Daje to władzom czas na przygotowanie odpowiednich rozwiązań legislacyjnych mających na celu uregulowanie sytuacji skarżących i osób w podobnej sytuacji.

ETPCz poświęcił w ostatnich latach wiele uwagi sprawom „jugosłowiańskim”. Warto przypomnieć chociażby ostatni wyrok w sprawie Kuric i inni p. Słowenii (na blogu pisaliśmy o nim tu). Zaniedbania w uregulowaniu po rozpadzie Jugosławii szeregu kwestii prawnych mszczą się teraz na władzach państw bałkańskich poprzez kolejne wyroki ETPCz. A z pewnością nie jest to koniec rozstrzygnięć ETPCz w stosunku do tego regionu, bo warto pamiętać, że np. Serbia znajduje się w pierwszej „10” państw, które mają najwięcej spraw zawisłych przed ETPCz.

Argentyńskie pożyczki: wątpliwości na tle eksterytorialności wyroku nowojorskiego sądu

W połowie czerwca pisaliśmy tutaj o orzeczeniu amerykańskiego Sądu Najwyższego w sprawie NML Capital p. Argentynie, który uznał że zarówno wierzyciele z obligacji zrestrukturyzowanych jak i podmioty, które w negocjacjach nie uczestniczyły zasługują na równą ochronę prawną. W rezultacie od 1 lipca Argentyna znajduje się w stanie niewypłacalności technicznej (post tu). Obecnie toczą się nerwowe negocjacje z wierzycielami niewspółpracującymi, w związku z którymi optymistyczne doniesienia (FT, Creditors offer Argentina breathing room in debt restructuring dispute, 7 lipca; Reuters, Argentina to meet again with debt mediator, bonds rise, 8 lipca) przeplatają się z pesymistycznymi (Reuters, Argentina not negotiating multimillion debt, say holdout creditors). W razie braku porozumienia do 30 lipca z sępimi funduszami, lub decyzji sądu pozostawiającej państwu więcej czasu na rozwiązanie sytuacji, konieczność równoczesnej spłaty całości długu doprowadzi Argentynę do stanu niewypłacalności.

Na razie Argentyna wystąpiła do sądu o zgodę na tymczasowe zaspokojenie wierzycieli współpracujących, jako warunku negocjacji z NML Capital (FT, Argentina bond investors challenge long arm of US law). Zważywszy na dotychczasową irytację sędziego Griesa'y postawą argentyńską oraz fakt, że w związku z urlopem sędziego kolejną rozprawę wyznaczono na 22 lipca, tj. zaledwie 8 dni przed przejściem ze stanu technicznej niewypłacalności do konieczności zawieszenia obsługi zadłużenia zagranicznego, pomysł wydaje się co najmniej oryginalny.

Mimo że w głównym postępowaniu wyczerpano wszelkie instancje, trudno oczekiwać rychłego zakończenia choćby batalii sądowych. Od 1 do 18 lipca 25 pism procesowych dotyczących różnych aspektów postępowania wnieśli Bank of New York Mellon, Euroclear, wierzyciele z euroobligacji, Clearstream i Citibank. 

Na szczególną uwagą zasługują obecnie kontrowersje dotyczące zakresu jurysdykcji nowojorskiego sądu (którego orzeczenie stanowiło przedmiot postępowania przed U.S. Supreme Court).

ETPCz o fińskiej procedurze zmiany płci

Przed sierpniową przerwą wakacyjną Trybunał w Strasburgu sypnął interesującymi wyrokami.

W sprawie Hamalainen przeciwko Finlandii orzekł, że sytuacja, w której skarżącej będącej transseksualną kobietą odmówiono oficjalnego potwierdzenia zmian płci do czasu przeprowadzenia przez nią rozwodu bądź przekształcenia związku małżeńskiego, w którym pozostawała, w związek partnerski, nie stanowi naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Wielka Izba poświęciła w wyroku wiele miejsca rozważaniom co do zakresu pozytywnych obowiązków państwa w zakresie stworzenia skutecznej procedury umożliwiającej prawne uznanie dokonanej faktycznie zmiany płci dla osób pozostających w związkach małżeńskich.

Trybunał przypomniał, że nie nakłada na państwa obowiązku uznawania małżeństw osób tej samej płci, ani że od ostatnich jego orzeczeń dotyczących tej problematyki na arenie europejskiej nie doszło do zasadniczych zmian w postawach społecznych. Szczegółowe procedury dotyczące zmiany płci istnieją jedynie w 7 krajach, 24 państwa nie mają jasnych przepisów prawnych dotyczących prawnego uznania płci bądź przepisów regulujących status osób, które przeszły zmianę płci i pozostają w związkach małżeńskich. Jedynie Austria, Niemcy i Szwajcaria zezwalają na potwierdzenie zmiany płci bez konieczności uprzedniego rozwiązania związku małżeńskiego. Dlatego też w zakresie sposobu uregulowania kwestii prawnych leżących u podstawy niniejszej skargi państwa korzystają z szerokiego marginesu uznania.

Trybunał uznał, że w okolicznościach niniejszej skargi prawo fińskie oferowało skarżącej wiele możliwości, łącznie z przekształceniem związku małżeńskiego w związek partnerski. Skarżąca z tych opcji nie skorzystała, jednak jej argumenty co do tego, że oferowane przez prawo możliwości są dla niej mniej korzystne niż pozostawanie w związku małżeńskim, nie przekonały Trybunału.

Trybunał nie przychylił się do stanowiska skarżącej, że obowiązujące rozwiązania prawne de facto zmuszały ją do rozwodu, ani że zarejestrowanie związku partnerskiego będzie miało wpływ na sposób sprawowania pieczy nad córką skarżącej. Sytuacja, w której znalazła się skarżąca nie stanowiła więc naruszenia art. 8 Konwencji.

Zdaniem Trybunału działania władz zachęcające skarżącą do przekształcenia związku małżeńskiego w związek partnerski nie stanowiły działań nieproporcjonalnych. Niewielkie różnice, jakie istniały pomiędzy prawami płynącymi z faktu pozostawania w związku małżeńskim a w związku partnerskim nie mogą zostać uznane za sytuację, w której państwo naruszyło swoje obowiązki pozytywne.

W związku z powyższym wyrokiem pojawia się od razu pytanie. A jak Trybunał oceni sytuację odmowy oficjalnego potwierdzenia zmiany płci w państwach, które nie posiadają regulacji analogicznych do tych fińskich, zezwalających na przekształcenie związku małżeńskiego w związek partnerski? Czy uzależnienie uznania zmiany płci od przeprowadzenia rozwodu również zostanie przez Trybunał potraktowane jako brak naruszenia Konwencji. Czas pokaże …

Katastrofa malezyjskiego samolotu w świetle prawa międzynarodowego

Katastrofa Boeinga 777 Malezyjskich Linii Lotniczych, z 298 pasażerami na pokładzie, z których większość stanowili Holendrzy budzi ogromne emocje i pytania, także z punktu widzenia prawa międzynarodowego. 

Jaka jest sytuacja we wschodniej Ukrainie w świetle prawa międzynarodowego?

We wschodniej Ukrainie mamy do czynienia z niemiędzynarodowym konfliktem zbrojnym w związku z którym doszło najprawdopodobniej do zestrzelenia statku. Incydent więc można rozpatrywać z punktu widzenia międzynarodowego prawa humanitarnego oraz ewentualnej odpowiedzialności za jego naruszenie.

Czy doszło do zbrodni wojennej?

Skoro zginęły osoby cywilne, a więc osoby chronione MPH, można zastanawiać się, czy nie doszło do zbrodni wojennej. Ocenę prawną utrudnia fakt, iż wszelkie strony zaangażowane w konflikt (Ukraina, Rosja oraz separatyści) przedstawiają różne wersje wydarzeń.

Krok BRICS w stronę "własnego" banku rozwojowego

W marcu ubiegłego roku informowaliśmy o deklaracji przywódców państw BRICS ws. powołania banku rozwojowego, który miałby stanowić alternatywę dla zachodnich inwestycji infrastrukturalnych w państwach rozwijających się (zobacz post tutaj). Nie przedstawiono wówczas żadnych szczegółów, a temat w kolejnych miesiącach przycichł.

Teraz jednak, zgromadzeni na 6. szczycie w brazylijskiej Fortalezie, przywódcy BRICS zapowiedzieli otworzenie instytucji o kapitale zakładowym w wysokości 100 mld $, tj. dwukrotnie wyższym od kwot o których początkowo wspominano. Jak podkreślił Guido Manteda, minister finansów Brazylii, w przeciwieństwie do najważniejszego obecnie banku rozwojowego jakim jest MBOiR, nowa instytucja ma realizować zasadę pełnego równouprawnienia członków, czego przejawem ma być rotacyjna, 5-letnia prezydencja (FT, Emerging economies: Taking a stand). Prezes banku ma mieć 4 zastępców z pozostałych państw BRICS i odpowiadać przed Radą Dyrektorów, w skład której wejdą specjaliści z państw członkowskich. Pierwsi przewodniczący Rady Dyrektorów i Gubernatorów (a zatem układ instytucjonalny nawiązuje do architektury MBOiR/MFW) będą pochodzić odpowiednio z Brazylii i z Rosji. Siedzibą Banku ma być Szanghaj. 

Kolejne skargi do ETPCz przeciwko Rosji związane z konfliktem na Ukrainie

Dramatyczne wydarzenia na Ukrainie wschodniej są przedmiotem kolejnych skarg do ETPCz przeciwko Rosji (na blogu pisaliśmy o tym tu).

Wśród dwóch nowych skarg znajduje się skarga Mustafy Dżamilewa, byłego przewodniczącego Parlamentu Tatarów Krymskich, któremu od kwietnia br. władze rosyjskie zabraniają wjazdu na obszar Krymu. 

Drugą skargę złożyła Nadiya Savchenko, oficer wojsk ukraińskich, pojmana w niejasnych okolicznościach przez separatystów ukraińskich i przetrzymywana obecnie przez władze rosyjskie. Informację o złożeniu skargi przekazała jej adwokat. Z zamieszczonych przez nią na Facebooku informacji wynika, że Trybunał zwrócił się już do władz rosyjskich zadając pytania o podstawy prawne pozbawienia wolności. 

Pozostaje mieś nadzieję, że Trybunał przystąpi do rozpatrzenia skarg bez zbędnej zwłoki nadając im charakter priorytetowy.

Polska zaskarży dyrektywę tytoniową

Przed nami kolejna batalia dotycząca regulacji wyrobów tytoniowych. Rząd polski podjął w tym tygodniu decyzję o zaskarżeniu niektórych postanowień Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylającej dyrektywę 2001/37/WE ("Dyrektywa tytoniowa") do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Techniczne prace nad skargą toczą się jednak już od jakiegoś czasu.

Odpowiedzialność Holandii za masakrę w Srebrenicy, cd.

Właśnie mija 19 rocznica jednej z najpotworniejszych zbrodni, które miały miejsce po II Wojnie Światowej - masakry w Srebrenicy.

Rada Bezpieczeństwa w swojej rezolucji 819 nazwała Srebrenicę i okolice strefą bezpieczeństwa, chronił jej batalion holenderski (Dutchbut), który jednak nie zapobiegł upadkowi strefy i wymordowaniu mężczyzn i chłopców w liczbie ok. 8000. Masakry dokonali Serbowie (wielokrotnie wspominaliśmy już o tym przywołując choćby sprawę Krsticia np. tu) i jest to jedyna zbrodnia, która miała miejsce podczas wojny w byłej Jugosławii, co do której nie było wątpliwości, że stanowi ona zbrodnię ludobójstwa (potwierdził to zarówno trybunał jugosłowiański jak i Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości).

Pisaliśmy już także o tym, że Najwyższy Sąd Holandii potwierdził odpowiedzialność Holandii za zbrodnię w Srebrenicy (zobacz tu).

Banda przed MTK

Przedwczoraj Międzynarodowy Trybunał Karny wyznaczył datę rozpoczęcia procesu Abdullaha Banda Abakaer Nourain na 18 listopada 2014 r. Banda jest oskarżany o popełnienie zbrodni wojennych w związku z konfliktem w Darfurze.

Banda był głównodowodzącym Ruchu Sprawiedliwości i Równości, któremu przypisuje się odpowiedzialność za zaatakowanie sił pokojowych Unii Afrykańskiej w Sudanie (AMIS) i zabójstwo jej przedstawicieli podczas najazdów w miejscowości Haskanita w 2007 roku. 

Komentarze po wyroku ETPCz w sprawie S.A.S p. Francji

Wszyscy już chyba mieli okazję zapoznać się z wyrokiem ETPCz w sprawie S.A.S p. Francji. Dla przypomnienia dodajmy, że Trybunał stwierdził w nim brak naruszenia przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w zw. z wprowadzeniem blankietowego zakazu zakrywania twarzy w miejscach publicznych, który to zakaz obejmuje również kobiety noszące burki. 

Wyrok różni się od wcześniejszych orzeczeń ETPCz dotyczących praw kobiet muzułmańskich do manifestowania swojej religii poprzez ubieranie się w stroje religijne, ponieważ prawo francuskie wprowadziło zakaz o charakterze ogólnym, który rozciąga się na wszystkie aspekty życia społecznego. Poprzednie orzeczenia dotyczyły zakazów w poszczególnych sferach życia. Komentatorzy wyroku podkreślają, że orzeczenie jest wyważone, choć Trybunał poruszył w nim kilka wątków, które zasługują na uwagę.

Wśród tych wątków zainteresowanie wielu osób zwróciło stwierdzenie zawarte w par. 121 wyroku, gdzie Trybunał uznał, iż poszanowanie minimalnych wymogów życia w społeczeństwie bądź „wspólnego życia” (living together) może być legitymowanym celem zmierzającym do ochrony praw i wolności innych osób, uzasadniającym ograniczenia praw gwarantowanych w art. 8 czy 9 Konwencji. Właśnie owa koncepcja „wspólnego życia społecznego” jako wartości uzasadniającej ograniczenia praw i wolności innych osób spotkała się z żywymi reakcjami. Pojawia się bowiem pytanie: czy zakaz, który jest skierowany w sposób oczywisty szczególnie do muzułmańskich kobiet nie prowadzi do wzmocnienie identyfikacji z kulturą muzułmańską i do polaryzacji społeczeństwa? Czy taki zakaz nie wzmacnia postaw radykalnych i fundamentalistycznych, nie wzmacnia segregacji i nie zagraża bezpieczeństwu publicznemu - zamiast być narzędziem koniecznym do wspierania "wspólnego życia".

Polecamy wyjątkowo interesujące komentarze na temat wyroku:

EJIL Talk, S.A.S. v France: Living Together or Increased Social Division?,
EJIL Talk, SAS v France: Does Anything Remain of the Right to Manifest Religion?,

Open Society Foundations, SAS v. France.

Indie nie chcą przyjąć Porozumienia o ułatwieniach w handlu

Grudniowy szczyt WTO na Bali został okrzyknięty wielkim sukcesem przede wszystkim dlatego, że po raz pierwszy od 1995 udało się na nim wypracować przyjęcie nowego porozumienia WTO - Porozumienia o ułatwieniach w handlu (Trade Facilitation Agreement - TFA) (nasz post). Porozumienie zostało przyjęte przez konsensus i miałoby obowiązywać wszystkich 160. członków WTO. Zakładano, że do 31 lipca br. zostanie opracowany i przyjęty Protokół w sprawie zmiany Porozumienia ustanawiającego WTO, tak aby TFA mogło zostać włączone do Aneksu 1A (zawierającego inne Porozumienia dotyczące handlu towarami). Wówczas członkowie WTO mieliby czas do 31 lipca 2015 r. na ratyfikację Protokołu.

Jednak na początku lipca zaczęły się pojawiać głosy, że Indie nie przyjmą Protokołu. Powodem jest brak porozumienia na Bali w sprawie bezpieczeństwa żywnościowego. Przedstawiciele Indii twierdzą, że TFA jest częścią pakietu, którego nie udało się uzgodnić na Bali i dopóki nie uda się znaleźć trwałego rozwiązania w sprawie bezpieczeństwa żywnościowego Indie nie poprą TFA.

Rozporządzenie kończące prace nad powołaniem SRM

Na początku maja b.r. pisaliśmy o przyjęciu Dyrektywy ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych. Dopełnieniem prac nad powołaniem tego filara (SRM) Unii Bankowej - obok funkcjonującego od listopada jednolitego mechanizmu nadzorczego (SSM) - jest przyjęte właśnie Rozporządzenie ustanawiające jednolite zasady i jednolitą procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i niektórych firm inwestycyjnych w ramach jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010.

Mocą Rozporządzenia powołana zostanie Jednolita Rada ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (Jednolita Rada) - art. 42 i n. Rada osiągnie pełną gotowość do działania 1 stycznia przyszłego roku.

Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji będzie wspierany jednolitym funduszem restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji („fundusz”) - art. 67 i n.

Zakresem stosowania SRM objęte zostaną wszystkie banki strefy Euro oraz z innych państw UE, które postanowią nawiązać taką współpracę.

Państwa Afryki Zachodniej coraz bliżej podpisania EPA

Państwa Afryki Zachodniej poparły podpisanie Umowy o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agreement – EPA) z Unią Europejską. Decyzję taką podjęli przywódcy ECOWAS podczas szczytu w Ghanie, w czwartek 10 lipca. W oświadczeniu wydanym po szczycie podkreślono wagę zakończonych negocjacji, a także szczególne znaczenie Programu Rozwoju EPA – instrumentu mającego na celu systemowe wsparcie handlu międzynarodowego państw ECOWAS. Program ma z jednej strony pomóc państwom ECOWAS dostosować się do EPA, a z drugiej był warunkiem zawarcia przez te państwa umowy z Unią Europejską.

Coraz większe zaniepokojenie Narodów Zjednoczonych sytuacją w Gazie

Przedstawiciele ONZ wykazują coraz większe zaniepokojenie sytuacją w Gazie, gdzie w ostatnich dniach doszło do eskalacji konfliktu palestyńsko- izraelskiego (na skutek zamordowania trzech izraelskich nastolatków, których uprowadzono w czerwcu – pisaliśmy o tym tu - i zabójstwa, prawdopodobnie w odwecie, palestyńskiego chłopca). W Gazie każdego dnia przybywa cywilnych ofiar konfliktu.

Do powstrzymania się od użycia siły przez Izrael i przywódców palestyńskich wzywa nie tylko Sekretarz Generalny Ban Ki-moon (zobacz tu), czy Wysoki Komisarz NZ do spraw Praw Człowieka Navi Pillay (zobacz tu), ale także przedstawiciele państw z Władimirem Putinem na czele (zobacz  tu).

Rozstrzygnięcie Stałego Trybunału Arbitrażowego ws. delimitacji wód Zatoki Bengalskiej

7 lipca Stały Trybunał Arbitrażowy w Hadze powołany na mocy aneksu VII Konwencji i Prawie Morza zakończył postępowanie arbitrażowe między Indiami i Bangladeszem dotyczące delimitacji wód Zatoki Bengalskiej. Wody te, skrywające pod swoim dnem zasoby surowców energetycznych, są przedmiotem sporów pomiędzy państwami regionu od wielu lat. Wystarczy wspomnieć chociażby spór pomiędzy Bangladeszem i Birmą zakończony Rozstrzygnięciem Międzynarodowego Trybunału Prawa Morza z 2012 roku. Trybunał Arbitrażowy dokonał podziału wód w oparciu o zasadę ekwidystansu z uwzględnieniem niewielkich poprawek na korzyść Bangladeszu w związku z historycznymi problemami z wyznaczaniem linii brzegowej. Więcej informacji tutaj

Wytyczne ESMA ws. egzekwowania informacji

Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych opublikował końcową wersję Wytycznych ws. egzekwowania informacji.  

Celem dokumenty jest wzmocnienie konwergencji nadzorczej wdrażania standardów rachunkowości. Wspólne cele i specyfikacja działań nadzorczych mają się przyczynić do zbliżenia poglądów organów nadzoru przed ewentualnym zastosowaniem środków przymusu na poziomie krajowy.  Wytyczne będą się stosować do instytucji objętych zakresem Dyrektywy o transparentności 2004/109/WE.

Od czasu przetłumaczenia na języki narodowe, instytucje właściwe ds. rynku kapitałowego będą miały 2 miesiące na stwierdzenie, czy stosują się lub czy zamierzają się do nich zastosować. 

Rewizja bazylejskich wymogów ujawniania informacji w III filarze - początek konsultacji

Komitet Bazylejski ds. Nadzoru Bankowego (BCBS) opublikował dokument konsultacyjny  Rewizja Wymogów dotyczących ujawniania informacji w ramach filaru III (dyscyplina rynkowa). Proponowane zasady mają przyczynić się do podniesienia transparentności w skali międzynarodowej poprzez zwiększenie porównywalności sprawozdań banków. Stanowi to odpowiedź na zarzuty, że regulacje obowiązujące w ramach Nowej Umowy Kapitałowej nie pozwoliły na wczesną identyfikację zagrożeń, ani faktyczną oceną adekwatności kapitałowej.

W pierwszym z dwóch etapów rewizji Wymogów BCBS oczekuje na reakcje na propozycje dotyczące ujawniania informacji nt. aktywów ważonych ryzykiem. Komentarze i propozycje można nadsyłać tutaj do 26 września 2014.

Gruzja v. Rosja 1:0

Europejski Trybunał Praw Człowieka rozstrzygnął wreszcie pierwszą ze skarg międzypaństwowych wniesionych przez Gruzję przeciwko Rosji. W wyroku z 3 lipca br. uznał, że wydarzenia, które dotknęły obywateli gruzińskich na terenie Federacji Rosyjskiej w okresie od września 2006 r. do stycznia 2007 r. mają cechy praktyki administracyjnej polegającej na powtarzających się działaniach sprzecznych z Konwencją Europejską, która to praktyka spotkała się z przyzwoleniem państwa rosyjskiego. Na ową praktykę składały się okólniki i instrukcje, celem wydania których było podejmowanie masowych działań zmierzających do identyfikacji obywateli gruzińskich przebywających na terenie Rosji w celu umieszczenia ich w ośrodkach odosobnienia i deportacji do Gruzji, masowych zatrzymaniach, umieszczeniach w miejscach odosobnienia w urągających warunkach, a następnie wydalaniu do Tibilisi, czy wysyłaniu listów do szkół w celu zidentyfikowania gruzińskich uczniów. Stwierdzenie powyższych okoliczności doprowadziło Trybunał do uznania, że w sprawie doszło do naruszenia szeregu przepisów EKPCz: art. 3 (przetrzymywanie deportowanych osób w nieludzkich warunkach), art. 5 (bezprawne pozbawienia wolności), art. 13 Konwencji (brak środków odwoławczych), art. 38 (brak współpracy władz rosyjskich z Trybunałem w wyniku niedostarczenia wspomnianych okólników, do których odwoływały się władze gruzińskie) oraz art. 4 Protokołu nr 4 do Konwencji (zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców). 

Non-refoulement w wydaniu holendersko-MTKowskim

Holandia zdecydowała o wydaleniu trzech obywateli Demokratycznej Republiki Konga, którzy zeznawali przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym w sprawie zbrodni popełnionych na terenie tego państwa. Chodzi o Floriberta Ndjabu, Pierre'a Célestin Mbodina oraz Mandę Charif, którzy złożyli obciążające zeznania przeciwko m.in. obecnemu prezydentowi DRK - Josephowi Kabila.

Priorytety polityki UE na najbliższe 5 lat w konkluzjach czerwcowej Rady Europejskiej

Najgłośniejszym i najszerzej komentowanym owocem obrad Rady Europejskiej z 26-27 czerwca 2014 r. jest przyjęcie przez przywódców państw członkowskich UE kandydatury J.-C. Junckera na stanowisko Przewodniczącego Komisji (zob. m.in. komentarze na EUobserver tu i tu). Równie atrakcyjne medialnie było podpisanie, przy okazji spotkania RE, układów stowarzyszeniowych z Gruzją, Mołdawią (zob. nasze wcześniejsze posty tu, tu i tu)  i Ukrainą (w przypadku tej ostatniej - części gospodarczej układu, polityczna została podpisana jeszcze w marcu - o czym informowaliśmy tutaj). 

Jednak RE, w kontekście konstytuowania się Parlamentu Europejskiego nowej kadencji i nominacji Junckera, uzgodniła także program strategicznych priorytetów polityki  na najbliższe pięć lat, zachęcając instytucje UE i państwa członkowskie do pracy nad ich pełnym wdrożeniem. RE przyjęła również szczegółowe strategiczne wytyczne dotyczące planowania ustawodawczego i operacyjnego na nadchodzące lata w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Ponadto podsumowała "semestr europejski" 2014 i zapoznała się ze stanem prac przygotowawczych do przyjęcia nowych ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku, zwłaszcza w odniesieniu do zapewniania bezpieczeństwa energetycznego UE. Z tych względów warto przyjrzeć się bliżej przynajmniej części konkluzji Rady Europejskiej z 26-27 czerwca.

Środki tymczasowe nakładane przez ETPCz w sprawach przeciwko Francji

Przełom czerwca i lipca był dla Trybunału okresem wyjątkowo wytężonej pracy. Do najważniejszych decyzji niewątpliwie należy decyzja o zastosowaniu środków tymczasowych w stosunku do władz francuskich polegających na obowiązku wstrzymania wykonania wyroku Conseil d’Etat zezwalającego na zaprzestanie sztucznego odżywiania i nawadniania pana Vincenta Lamberta. Pan Lambert uległ poważnemu wypadkowi drogowemu w 2008 r. i od tego czasu jest tetraplektykiem, całkowicie zależnym od sztucznego odżywiania i nawadniania.

11 stycznia br. opiekujący się nim lekarz podjął decyzję o zaprzestaniu podtrzymywania funkcji życiowych. Krewni pana Lamberta zaskarżyli tę decyzję, jednakże została ona ostatecznie podtrzymana wyrokiem Conseil d’Etat z 24.06.2014 r. Jeszcze przed wydaniem tego orzeczenia, 23 czerwca br. krewni zwrócili się do ETPCz na podstawie art. 39 Regulaminu Trybunału o zastosowanie w stosunku do Francji środków tymczasowych w postaci wstrzymania wykonania orzeczenia, które zapaść miało następnego dnia, jeżeli zmierzałoby ono do zaprzestania odżywiania, a także do zapobieżenia ewentualnemu transportowi pana Lamberta poza granice Francji.

24 czerwca Trybunał mając na względzie wyrok Conseil d’Etat zwrócił się do władz francuskich o wstrzymanie wykonania wyroku do czasu zakończenia postępowania przed ETPCz. Trybunał sprecyzował też, że w rezultacie nałożenia interim measures pan Lambert nie powinien być także przetransportowany w inne miejsce, w którym nie kontynuowano by jego odżywiania i nawadniania. Trybunał podjął decyzję o priorytetowym rozpatrzeniu sprawy.

Niniejsza sprawa pokazuje, że decyzje ETPCz nakładające środki tymczasowe mogą być stosowane do bardzo szerokiego zakresu spraw. Dotychczas Trybunał wydawał je głównie w sprawach uchodźczych, czy imigracyjnych wstrzymując deportacje, ale w ostatnich latach rozszerzył tę praktykę także np. na sprawy rodzinne.

Warto zwrócić uwagę, że kilka dni po tej decyzji Trybunał odmówił z kolei założenia środków tymczasowych w zakresie wstrzymania operacji likwidacji obozowiska w Calais, miejsca dystrybucji żywności, które okupowane było od początków maja przez setki migrantów.

Rozpoczęcie negocjacji nowego porozumienia wielostronnego WTO

W styczniu br. pisaliśmy o inicjatywie wznowienia negocjacji w sprawie liberalizacji handlu towarami prośrodowiskowymi. W związku z ta inicjatywą, zostały dzisiaj rozpoczęte negocjacje nowego porozumienia wielostronnego WTO - Environmental Goods Agreement (EGA). Celem porozumienia ma być w pierwszej kolejności zniesienie ceł i barier taryfowych na towary prośrodowiskowe. Dopiero  drugim etapie ma być dokonana liberalizacja usług prośrodowiskowych i zniesienie barier pozataryfowych. Na razie w negocjacjach bierze udział 14 członków WTO - Unia Europejska, Australia, Kanada, Chiny, Kostaryka, Tajwan, Hong Kong, Japonia, Korea, Nowa Zelandia, Norwegia, Szwajcaria, Singapur oraz Stany Zjednoczone.

Afrykańskie głowy państw bronią się przed odpowiedzialnością za masowe naruszenia praw człowieka

Wielokrotnie wspominaliśmy na blogu o problemach Międzynarodowego Trybunału Karnego w osądzeniu urzędujących głów państw. Obecnie kwestia dotyczy przede wszystkim Al-Baszira (prezydenta Sudanu, zobacz przykładowo nasz post tutaj) oraz Kenyatty (prezydenta Kenii, np. post tutaj). 

Okazuje się, że te dwie osobistości są kluczowymi graczami w ramach Unii Afrykańskiej, gdyż nie tylko doprowadziły do wojny pomiędzy UA a MTK (zobacz nasze posty tutaj i tutaj), ale również do przyjęcia zasady ochrony afrykańskich głów państw oraz wyższych urzędników przed prowadzeniem postępowania przeciwko nim w Afrykańskim Sądzie Sprawiedliwości oraz Praw Człowieka (jest to sąd powołany na podstawie protokołu o połączeniu Sądu Sprawiedliwości Unii Afrykańskiej oraz Afrykańskiego Sądu Praw Człowieka i Ludów z 2008 r, zobacz tekst protokołu). Decyzja ta wywołała szereg gorzkich komentarzy na temat promowania kultury bezkarności w Afryce (zobacz tu i tu).

Wejście w życie unijnych przepisów w sprawie nadużyć na rynku finansowym

2 lipca weszły w życie Rozporządzenie 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (Rozporządzenie MAR) oraz Dyrektywa 2014/57/UE w sprawie sankcji karnych za nadużycia na rynku (Dyrektywa MAD II); z pewnymi wyjątkami przepisy MAR stosuje się od 3 lipca. Państwa mają czas do 3 lipca 2016 r. na wdrożenie Dyrektywy.

Celem MAR jest dostosowanie regulacji w zakresie wykorzystywania informacji poufnych, bezprawnego ujawniania informacji poufnych i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku), a także środki mające zapobiegać nadużyciom na rynku do rozwoju, głównie technologicznego, na rynkach finansowych m.in. stosowania coraz to nowych instrumentów (np. OTC), nowych platform handlu, czy handlu wysokich częstotliwości (HFT). Explicite zakazano m.in. manipulacji benchmarkami, co stanowi pokłosie skandalu ze stawkami LIBOR (nasze posty tutaj), rozszerzono kompetencje administracyjne i śledcze regulatorów rynków, zmniejszając gdzie było to możliwe obciążenia finansowe dla MŚP. MAR reguluje również zasady ochrony osób zgłaszających naruszenia (tzw. whistleblower; art. 32 i n.)

Uzupełnieniem Rozporządzenia jest MAD, mocą którego dojdzie do harmonizacji przepisów w penalizujących praktyki insider trading oraz nadużycia rynkowe. Ustanowiono także minimalne pułapy górnego zagrożenia karą za najpoważniejsze przestępstwa gospodarcze (4 i 2 lata pozbawienia wolności).

Równocześnie ESMA opublikowała żądanie Komisji Europejskiej pomocy w przygotowaniu aktów implementujących MAR.

Również 2 lipca w życie weszły:

- Rozporządzenie nr 600/2014 w sprawie rynków instrumentów finansowych, 

- Dyrektywa 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych,

- Dyrektywa 2014/49/UE w sprawie systemów gwarancji depozytów,

- Dyrektywa 2014/59/UE ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych.

Porozumienie Watykan-USA ws. wymiany informacji AML/CFT

Watykański Urząd ds. informacji finansowej (AIF) podpisał porozumienie z amerykańskim Office of the Comptroller of the Currency (OCC) ws. dzielenia się i wymiany informacji celem walki z procederem prania brudnych pieniędzy i finansowania terroryzmu (AML/CFT). Porozumienie stanowi kolejny w ostatnich miesiącach przejaw poprawy współpracy Watykanu z państwami trzecimi, podobnie jak choćby MoU podpisane między tymi samymi państwami w maju ubiegłego roku (zobacz na post tutaj).

Jest to pierwsze bilateralne porozumienie podpisane przez AIF od czasu objęcia kompetencji w zakresie regulacji i nadzoru finansowego dla Watykanu i Stolicy Apostolskiej, po ostatniej reformie instytucjonalne (o czym pisaliśmy w październiku).  AIF planuje popisanie podobnych porozumień z nadzorcami również z innych jurysdykcji (News.VA, Vatican's Financial Intelligence Authority signs agreement with USA).

Compliance z Wytycznymi ESMA dla nadzorców alternatywnych funduszy inwestycyjnych

Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) opublikował wyniki badania wdrożenia lub planów wdrożenia Wytycznych zawierających modelowe MoU dla światowej współpracy nadzorców w zakresie Dyrektywy dotyczącej zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (AIFMD). Z przedstawionego dokumentu wynika, że za wyjątkiem Słowenii współpracę podjęli lub zamierzają to zrobić nadzorcy ze wszystkich jurysdykcji. 

Trudno jednak uznać, aby tego rodzaju publikacja przyczyniała się istotnie do wzmocnienia siły oddziaływania aktu, bo z deklaracji o zamiarze wdrożenia soft law niewiele jeszcze wynika.

Zob. także nasz post z ubiegłego roku nt. MoU między nadzorcami unijnymi a organami z państw trzecich.

Wniosek UE o powołanie panelu WTO w sprawie rosyjskiego embarga na wieprzowinę

W zeszłym tygodniu UE złożyła wniosek o powołanie panelu WTO w sprawie rosyjskiego embarga nałożonego na wieprzowinę oraz produkty pochodne z Unii. Jest to kolejny krok (po oficjalnych konsultacjach, które miały miejsce pod koniec kwietnia tego roku) zmierzający do formalnego rozstrzygnięcia sporu handlowego pomiędzy tymi członkami organizacji (o wcześniejszych działaniach UE informowaliśmy tu). 

Rosyjskie sankcje na mołdawskie mięso

Zaakceptowanie 2 lipca 2014 r. przez mołdawski parlament umowy stowarzyszeniowej tego kraju z Unią Europejską (UE), zbiegło się w czasie z wprowadzeniem przez Rosję zakazu importu mołdawskiego mięsa. Co prawda Rosja uzasadniła swoją decyzję względami sanitarnymi (ochrona rynku rosyjskiego przed zagrożeniem wynikającym z afrykańskiego pomoru świń), to jednak zakaz ten postrzegany jest zarówno w UE jak i samej Mołdawii jako „kara” za decyzję tego kraju o zacieśnieniu współpracy z UE. Zakaz wchodzi w życie 5 lipca 2014 r.

To nie pierwsze rosyjskie restrykcje handlowe, który nałożono na towary pochodzące z Mołdawii. W październiku 2013 r. podobny zakaz został wprowadzany w stosunku do mołdawskich win oraz innych wyrobów alkoholowych, wcześniej zaś przedmiotem sankcji były różne produkty rolne i spożywcze. Zarówno Ukraina jak i Gruzja także były w przeszłości karane za politykę niezgodną z oczekiwaniami Rosji (pisaliśmy o tym np. tu). To samo dotyczy samej UE (szczegóły można znaleźć tu).

Jednocześnie Moskwa podpisała szereg porozumień z Republiką Naddniestrza, w tym specjalne porozumienie handlowe które ma ułatwić eksport towarów z tego obszaru do Rosji. Republika Naddniestrza to zbuntowana prowincja Mołdawii, która deklaruje się jako niepodległe państwo.  Nie jest ona jednak oficjalnie uznawana jako państwo przez inne kraje (w tym również przez Rosję). Na ternie Republiki stacjonują obecnie rosyjskie sił zbrojne.

Naukowa Rada Doradcza przy prokuratorze MTK

Na zakończenie spotkania ekspertów naukowych reprezentujących różne wyspecjalizowane organizacje z całego świata (lista tu), zorganizowanego przez Prokurator Fatou Bensoudę w zeszłym tygodniu, ustanowiono Naukową Radę Doradczą. 

Radę powołano ponieważ czasem zbieranie dowodów przez biuro prokuratora MTK jest bardzo ograniczone nie tylko czasowo, ale również jeśli chodzi o możliwości techniczne. Rada ma wychodzić tym trudnościom naprzeciw, rekomendując pewne rozwiązania w zakresie technologii, metod naukowych, kolekcjonowania, zarządzania czy analizy dowodów odnoszących się do popełnianych zbrodni. Plan opisujący cele Rady znajduje się tu.

Krok dotyczący utworzenia Rady można uznać za bardzo obiecujący, zwłaszcza w świetle "ubywających" dowodów z czym mieliśmy/mamy do czynienia choćby w sprawie kenijskiej....

Narodziny Światowej Fundacji Identyfikatorów Podmiotów Prawnych (LEI)

Zgromadzenie Plenarne Rady Stabilności Finansowej (FSB) zatwierdziło dokumenty niezbędne do rejestracji Światowej Fundacji Identyfikatorów Podmiotów Prawnych (Global Entity Identifier Foundation). Równocześnie powołano Radę Dyrektorów inkorporowanej w Szwajcarii organizacji not for profit, na czele której jako pierwszy stanie Holender, Gerard Hartsink (FSB, Press Release). Inauguracyjne posiedzenie Rady odbyło 26 czerwca. 

Powołanie GLEIF - obok Regulacyjnego Komitetu Nadzorczego (ROC) oraz zrzeszonych Lokalnych Jednostek Operacyjnych - wieńczy budowę 3-warstwowej struktury światowego systemu LEI. GLEIF, podlegające nadzorowi ROC, będzie odpowiedzialne za wdrażanie LEI i zapewnienie konwergencji działań implementacyjnych.

Funkcję polskiego LOU pełnić będzie KDPW (KDPW, Informajce prasowe).

Techniczna niewypłacalność Argentyny

W związku z opisywanym przez nas w ubiegłym tygodniu wyrokiem rozstrzygającym 12 letni spór sądowy Argentyny z „sępimi funduszami” na korzyść tych ostatnich, w dniu wczorajszym upłynął termin spłaty właścicieli argentyńskich obligacji - zarówno zrestrukturyzowanych jak i niewspółpracujących. Ponieważ płatności nie dokonano, państwo znalazło się w stanie „technicznego defaultu”, tj. przysługuje mu 30-dniowa karencja na wypracowanie porozumienia z wierzycielami niewspółpracującymi. Mimo że część źródeł sugeruje, że intensywne negocjacje trwają w zaciszu gabinetów (o czym miałyby również świadczyć opisywane przez nas porozumienia z Klubem Paryskim i hiszpańskim Repsolem), doniesienia takie zdementował jeden z pracowników wysokiego szczebla Elliot Management (FT, Argentina hits out at court block on debt repayments, 1.7.2014). 

Gdyby sytuacji nie rozwiązano ugodowo, z końcem miesiąca Argentyna po 15 latach kolejny raz formalnie znajdzie się w stanie niewypłacalności. Zgodnie z dotychczasową polityką w sprawie władze Argentyny kolejny raz podkreśliły, że amerykańskie orzeczenie narusza suwerenny immunitet państwa i jako takie nie może zostać zaakceptowane.

Rezygnacja sędziego Kaula

Z powodów zdrowotnych przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym nie będzie już zasiadał niemiecki sędzia Hans-Peter Kaul. Jego kadencja, która miała trwać do marca przyszłego roku, zakończy się dziś. 

Niemiecki sędzia jest nie tylko jednym z autorów Statutu MTK, jako członek niemieckiej grupy negocjatorów opracowujących statut, ale przyczynił się także do rozwoju orzecznictwa samego trybunału w ciągu ostatnich 10 lat. 

Wśród jego osiągnięć przywołać należy choćby koncepcję definicji zbrodni przeciwko ludzkości w sprawie kenijskiej (szeroko komentarz tu) czy pełne poparcie dla ratyfikacji poprawki dotyczącej agresji (zobacz wywiad tu).