Unijne sankcje w odpowiedzi na aresztowanie Aleksieja Nawalnego - dobrze przemyślane czy nieadekwatne?

Aleksiej Nawalny został aresztowany 18 stycznia, zaraz po powrocie do Rosji z leczenia w Niemczech. Wiele państw i organizacji międzynarodowych skrytykowało posunięcie rosyjskich władz, w tym Stany Zjednoczone, Unia Europejska, jak również państwa zrzeszone w G7 (a więc oprócz wspomnianych jeszcze Kanada, Japonia i Wielka Brytania).

Jeśli chodzi o Unię Europejską, oczekiwania co do stanowczej reakcji były podwójnie duże. Z jednej strony, po szeroko skrytykowanej, również wewnątrz samej Unii, wizycie Wysokiego Przedstawiciela  Josepa Borrella w Moskwie, można było oczekiwać, że Unia będzie chciała pokazać Rosji, że jest graczem, z którym należy się liczyć, mimo lekceważącego tonu Siergieja Ławrowa podczas wspólnej konferencji prasowej. Po drugie, sam Josep Borrell mówił podczas przemówienia w Parlamencie Europejskim, że możliwe jest uchwalenie nowych sankcji przeciwko Rosji.

"Restytucja" zbroi Zygmunta Augusta z Budapesztu do Krakowa: sukces czy wpadka polskiej dyplomacji kulturalnej?

 

Źródło: https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-02-17/zbroja-zygmunta-ii-augusta-przekazana-polsce

 

17 lutego 2021 r. na Zamku Królewskim na Wawelu w ramach obchodów jubileuszu 30-lecia Grupy Wyszehradzkiej (Grupa V4) odbyła się uroczystość przekazania do zbiorów polskich cennego eksponatu: dziecięcej zbroi paradnej Zygmunta II Augusta. Eksponat należący do grudnia 2020 r. do najcenniejszych skarbów Muzeum Narodowego w Budapeszcie został oficjalnie podarowany w imieniu państwa węgierskiego przez premiera Viktora Orbána, który stwierdził, iż "Oddaliśmy wam to, co zawsze było wasze" (zob. tu i tu). W uroczystości wzięli również udział premier RP Mateusz Morawiecki oraz wicepremier Piotr Gliński. W oficjalnych komunikatach rządów polskiego i węgierskiego, Zamku Królewskiego na Wawelu oraz w prasie polskiej wskazuje się na znaczenie tego daru dla współpracy międzynarodowej i regionalnej, podkreśla się walory artystyczne oraz wartość rynkową zbroi. W polskich mediach panuje atmosfera sukcesu i radości z faktu, iż zbroja polskiego króla powróciła do Ojczyzny. Mniej entuzjastycznie sprawa oceniana jest na Węgrzech. Czy węgierski dar to zatem powód do radości? Czy wpłynie on pozytywnie na stosunki kulturalne między tymi krajami i narodami? Czy jest to sukces polskiej dyplomacji, czy raczej możliwy powód przyszłych problemów?

Rada Bezpieczeństwa ONZ znowu nie może dojść do porozumienia w sprawie Syrii

Międzynarodowa opinia publiczna została w ostatnim czasie poinformowana przez Radę Bezpieczeństwa ONZ o posiedzeniu tego organu z 4 lutego dotyczącym syryjskiej broni chemicznej, ale niewiele uwagi poświęcono zamkniętemu spotkaniu Rady w sprawie Syrii, które odbyło się 9 lutego.

Nowym Prokuratorem MTK został Brytyjczyk Karim Khan

O wyborach prokuratora MTK pisaliśmy ostatnio tutaj, wskazując na czterech "gorących" kandydatów, którymi byli Fergal Gaynor z Irlandii, Karim Khan (z Wielkiej Brytanii), Carlos Castresana Fernandez (z Hiszpanii) oraz Francesco La Voi (z Włoch). 

W 1 turze głosowania oddano 123 głosy ważne i poszczególni kandydaci mieli następujące wyniki: Carlos otrzymał 12 głosów, La Voi 5, Khan 59 i Gaynor 47. W drugiej turze oddano 122 ważne głosy. Głosami 5 dla Castresany, 42 dla Gaynora, 3 dla La Voi i 72 dla Khana wybrano nowego Prokuratora MTK. 

Ostatecznie (ubiegłej nocy) wygrał Karim Khan, który dla wielu od samego początku był pewniakiem, z silnym międzynarodowym poparciem, zobacz między innymi tu. Niestety wiążą się z nim obawy, że nie będzie chciał kontynuować podjętych przez Bensoudę postępowań dotyczących sytuacji Afganistanu czy Palestyny. A czy tak będzie - zobaczymy.

Ngozi Okonjo-Iweala bliska objęcia sterów Światowej Organizacji Handlu

Była minister finansów Nigerii, Ngozi Okonjo-Iweala, jest już nieomal pewna nominacji na stanowisko Dyrektor Generalnej Światowej Organizacji Handlu (WTO). Stało się tak w związku z wycofaniem z wyścigu drugiej finalistki, koreańskiej minister handlu, Yoo Myung-hee (NYT, Ngozi Okonjo-Iweala Set to Become W.T.O.’s First Female Leader).

Ponieważ DG WTO wybierany jest w drodze konsensusu, szczególnie istotne było poparcie ze strony nowej administracji USA. Normalnie nie byłoby to zaskakujące zważywszy na fakt, że Okonjo-Iweala posiada również obywatelstwo USA. Jak jednak pisaliśmy w listopadzie ubiegłego roku, to właśnie głosy USA i Korei - w opozycji do pozostałych członków Organizacji - wstrzymały wybór następczyni Roberta Azevêdo. Ten ostatni podał się do dymisji ze względów osobistych w maju ub.r.

Tym samym stanowisko Dyrektor Generalnej WTO pierwszy raz przypadnie Afrykance. Będzie to również pierwsza kobieta piastująca ten urząd, co zbiega się w czasie z kadencjami kobiet na czele innych najważniejszych międzynarodowych organizacji gospodarczych:  Kristalina Georgieva jest Prezesem Międzynarodowego Funduszu Walutowego a Christine Lagarde kieruje Europejskim Bankiem Centralnym (a także Ursula von der Leyen będąca przewodniczącą Komisji Europejskiej).

Immunitet jurysdykcyjny państwa a nazistowskie grabieże sztuki

 

 Średniowieczny krucyfiks stanowiący część tzw. Skarbu Welfów, Muzeum im. Bodego, Berlin
Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Guelph_Treasure#/media/File:Welfenkreuz_Vorderseite_detail_1_KGM.jpg

W środę, 3 lutego, Sąd Najwyższy USA orzekł w sprawie Niemcy przeciwko Philipp. Dotyczy ona kwestii jurysdykcji sądów amerykańskich w sprawach majątkowych wnoszonych przez osoby prywatne przeciwko obcym państwom na podstawie federalnych przepisów o immunitecie jurysdykcyjnym państwa Foreign SovereignImmunities Act (FSIA) z 1976 r. Chodzi tu mianowicie o wyjątek od generalnej ochrony immunitetowej przyznanej przez FSIA obcym państwom na terytorium USA, tj. o pozwy, których przedmiotem jest wywłaszczenie lub odebranie mienia dokonane z naruszeniem prawa międzynarodowego (zob. 28 U.S.C. § 1605 (a)(3)). W omawianej sprawie przedmiotem sporu są roszczenia trzech spadkobierców żydowskich antykwariuszy z Frankfurtu, którzy w 1935 r. zostali zmuszeni przez nazistów do sprzedaży na rzecz państwa pruskiego 42 niezwykle cennych dzieł sztuki, stanowiących część słynnego Skarbu Welfów (zbiorów średniowiecznej sztuki kościelnej, która pierwotnie znajdowała się w katedrze w Brunszwiku). Część antykwariuszy wyemigrowało z Trzeciej Rzeszy, część zginęła podczas II wojny światowej. Zbiory zakupione za 1/3 wartości znajdują się obecnie w Muzeum im. Bodego w Berlinie i są wyceniane na 250 milionów dolarów. Powodowie, z których dwaj to obywatele USA, podejmowali w RFN bezskuteczne próby unieważnienia sprzedaży z 1935 r. i odzyskania własności spornych dzieł sztuki. Zwrócili się zatem do sądów amerykańskich, wnosząc pozew przeciwko RFN, w którym żądali wypłaty odszkodowania w wysokości 250 milionów dolarów, w zamian za ich zgodę na pozostawienie dzieł w zbiorach publicznych. Powoływali się przy tym na cytowane przepisy FSIA, odmawiające immunitetu jurysdykcyjnego obcemu państwu w sprawach dotyczących wywłaszczenia dokonanego z pogwałceniem prawa międzynarodowego, za które uznaje się akty ludobójstwa dokonane przez partię nazistowską podczas II wojny światowej. W zeszłą środę, Sąd Najwyższy uznał jednak, iż przepisy te nie odnoszą się do aktów wywłaszczenia dokonywanych przez obce państwo wobec mienia należącego do jego własnych obywateli. Tym samym, ocena takich działań obcych państw nie leży w kognicji sądów amerykańskich.

Sędziowie Joan E. Donoghue i Kirill Gevorgian na czele Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

Zgromadzenie sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości wybrało pochodzącą z USA Joan E. Donoghue na prezesa Trybunału. Nowym w-ce prezesm MTSu został Rosjanin Kirill Gevorgian. 

Po wyborze w listopadzie 2020 r. 5 sędziów, aktualny skład MTS wygląda następująco:

• President Joan E. Donoghue (United States of America) 
• Vice-President Kirill Gevorgian (Russian Federation) 
• Peter Tomka (Slovakia) 
• Ronny Abraham (France) 
• Mohamed Bennouna (Morocco) 
• Antônio Augusto Cançado Trindade (Brazil) 
• Abdulqawi Ahmed Yusuf (Somalia) 
• Xue Hanqin (China) 
• Julia Sebutinde (Uganda) 
• Dalveer Bhandari (India) 
• Patrick Lipton Robinson (Jamaica) 
• James Richard Crawford (Australia) 
• Nawaf Salam (Lebanon) 
• Iwasawa Yuji (Japan) 
• Georg Nolte (Germany)

Decyzja MTK w sprawie jurysdykcji terytorialnej nad Palestyną

 W decyzji z 5 lutego 2021 roku Izba przygotowawcza MTK uznała większością głosów, że jurysdykcja terytorialna trybunału rozciąga się na terytoria okupowane przez Izrael od 1967 roku, to jest Gazę i zachodni Brzeg włączając Wschodnią Jerozolimę.

Decyzja uważana jest za kontrowersyjną, w dyskusjach miesza się w niej różne wątki dotyczące osądzania Izraelczyków, czy państwowości samej Palestyny. 

Decyzja Trybunału nie rozstrzyga jednak państwowości Palestyny, nie ma on takich kompetencji, rozstrzyga jedynie to, że MTK ma jurysdykcję odnośnie zbrodni, które miały miejsce na jej terytoriach ["the reference to ‘[t]he State on the territory of which the conduct in question occurred’ in article 12(2)(a) of the Statute cannot be taken to mean a State fulfilling the criteria for statehood under general international law. Such a construction would exceed the object and purpose of the Statute"].

Decyzja Trybunału znajduje się: tutaj.

Zdanie odrębne przygotował sędzia Kovać, zobacz tu.

Opinię częściowo odrębną przygotował sędzia Perrin De Brichambaut zobacz tu.

Guest Post: Sprawiedliwość dla ofiar Armii Bożego Oporu w północnej Ugandzie w wyroku Międzynarodowego Trybunału Karnego w sprawie Dominica Ongwena

Kto czytał „Nocnych wędrowców“ Wojciecha Jagielskiego, temu bliskie jest Gulu i jego mieszkańcy, ujęci na zdjęciu z Twittera 4 lutego 2021 roku, wsłuchani w Sędziego Międzynarodowego Trybunału Karnego Bertrama Schmitta odczytującego podsumowanie wyroku w sprawie Dominica Ongwena (zobacz tu).

W 2004 roku rząd Ugandy przekazał sytuację Armii Bożego Oporu (Lord's Resistance Army) do osądzenia przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym. Ongwen poddał się siłom specjalnym Stanów Zjednoczonych na terenie Republiki Środkowoafrykańskiej i w konsekwencji został przekazany do Hagi pod koniec roku 2015.

Dominic Ongwen - sam w dzieciństwie porwany przez Lord Resistance Army (LRA) - Armię Bożego Oporu, doszedł do stopnia komandora brygady Sinia, został uznany winnym popełnienia zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.

USA: przegląd sankcji wobec MTK i chińskich spółek technologicznych

Wczoraj informowaliśmy o zapowiedzi administracji USA doraźnego utrzymania sankcji nałożonych na Iran. Z kolejnych oświadczeń dowiedzieliśmy się, że nowa administracja dokona "gruntownego przeglądu" sankcji wobec funkcjonariuszy Międzynarodowego Trybunału Karnego (Reuters, Biden administration to review sanctions on International Criminal Court officials). Na złagodzenie amerykańskiego kursu na razie nie mogą natomiast liczyć chińskie spółki technologiczne, w szczegóności Huawei (Reuters, Biden Commerce nominee vows to protect U.S. networks from Huawei, ZTE).

Gubernator Gina Raimondo, kandydatka na Sekretarza Stanu, Boston Globe

Zob. nasze ostatnie posty dot.

• sankcji wobec MTK tu czy tu
• sankcji wobec chińskich spółek technologicznych Huawei i Sojuszu Pięciorga Oczu, TikTok czy Grindera.