Guest post: Odpowiedzialność państwa-strony EKPC z tytułu niewykonania wyroku – pierwsze orzeczenie ETPC w trybie art. 46 ust. 4 Konwencji

Warto odnotować wyrok ETPC z 29 maja 2019 r., wydany na podstawie art. 46 ust. 4 Konwencji w sprawie Ilgar Mammadov p. Azerbejdżanowi, gdyż jest to pierwsze orzeczenie o naruszeniu zobowiązania państwa do wykonania wyroku ETPC w tym trybie. Przypomnijmy, że z mocy art. 46 ust. 1 Konwencji państwa-strony zobowiązały się do przestrzegania wszystkich wyroków, w których są stronami. Nad wykonywaniem wyroków czuwa Komitet Ministrów Rady Europy (art. 46 ust. 2 EKPC). Natomiast art. 46 ust. 4 EKPC (wprowadzony Protokołem nr 14 w 2010 r.) dotyczy kompetencji Komitetu Ministrów do zwrócenia się do ETPC z pytaniem, czy państwo-strona wykonała zobowiązanie określone w art. 46 ust. 1 Konwencji. Komitet Ministrów RE zdecydował się po raz pierwszy wykorzystać tę kompetencję w 2017 r. i zapytał, czy Republika Azerbejdżanu naruszyła swoje zobowiązania w związku z brakiem pełnego wykonania wyroku w sprawie Ilgar Mammadov p. Azerbejdżanowi z 22 maja 2014 r. (na blogu pisaliśmy o sprawie tu i tu). Esencją tej sprawy było stwierdzenie naruszenia kilku postanowień Konwencji (w tym art. 5 ust. 1(c), a także – co zdarza się nieczęsto – art. 18 EKPC) w zw. z postawieniem skarżącemu zarzutów i jego tymczasowym aresztowaniem, które miało charakter polityczny. W sprawie Ilgara Mammadova zapadł także drugi wyrok ETPC – z 16 listopada 2017 r. – w którym ETPC stwierdził naruszenie standardów rzetelnego procesu w postępowaniu karnym. W obu wyrokach ETPC zasądził słuszne zadośćuczynienie, które w obu przypadkach zostało zapłacone. Problemem było jednak to, że mimo jednoznacznego stwierdzenia bezprawności aresztu – w świetle art. 5 ust. 1 (c) Konwencji, a konkretnie: braku przesłanki „uzasadnionego podejrzenia” – skarżący pozostawał pozbawiony wolności od 4 lutego 2013 do 18 sierpnia 2018 r. Nie wnikając w szczegóły przebiegu postępowania karnego (uchylenie pierwszego wyroku w 2015 r. i ponowne skazanie w 2016 r.), był to okres detencji zakwestionowany przez ETPC zarówno w okresie tymczasowego aresztu (art. 5 ust. 1 (c), jak i co do zasady w okresie detention after conviction, skoro całe postępowanie przeciwko skarżącemu nie spełniało gwarancji art. 6 Konwencji (wniosek płynący z drugiego wyroku Mammadov p. Azerbejdżanowi).

Wielka Brytania przegrywa głosowanie w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ dotyczące archipelagu Czagos

W lutym br. pisaliśmy na Blogu o opinii doradczej MTS w sprawie konsekwencji prawnych oddzielenia archipelagu Czagos od Mauritiusa w 1965 r. Przypomnijmy, że MTS stwierdził, iż w wyniku niezgodnego z prawem odłączenia archipelagu Czagos od Mauritiusa i włączenia go do nowej brytyjskiej kolonii, proces dekolonizacji Mauritiusa nie został zakończony zgodnie z prawem. W konsekwencji, sprawowanie przez Wielką Brytanię administracji nad archipelagiem Czagos jest aktem międzynarodowo bezprawnym, który pociąga za sobą odpowiedzialność międzynarodową Wielkiej Brytanii. Wielka Brytania ma więc obowiązek zaprzestać administrowania archipelagiem najszybciej jak to możliwe, umożliwiając tym samym Mauritiusowi dokończenie dekolonizacji swojego terytorium w sposób zgodny z prawem do samostanowienia.

W zeszłym tygodniu Zgromadzenia Ogólne ONZ uchwaliło rezolucję 73/295 (oficjalny tekst rezolucji nie jeszcze dostępny; projekt o sygn. A/73/L.84/Rev.1 można znaleźć tutaj), która realizuje wnioski Trybunału zawarte w opinii doradczej. Rezolucja potwierdza ustalenia opinii, jak również żąda od Wielkiej Brytanii wycofania administracji kolonialnej z archipelagu Czagos w ciągu 6 miesięcy od uchwalenia rezolucji, tak, aby umożliwić Mauritiusowi dokończenie procesu dekolonizacji. Wzywa także Wielką Brytanię do współpracy z Mauritiusem w kwestii przesiedlenia dawnych mieszkańców archipelagu Czagos z powrotem na wyspy. Rezolucja jest skierowana również do pozostałych państw członkowskich ONZ, aby umożliwiły ukończenie dekolonizacji Mauritiusa jak najszybciej to możliwe. Wymaga też od ONZ, jej agencji wyspecjalizowanych, jak i międzynarodowych, regionalnych i międzyrządowych organizacji uznania archipelagu Czagos za integralną część Mauritiusa.

Mongolia przystępuje do Stałego Trybunału Arbitrażowego

14 maja b.r. nabrało mocy prawnej oświadczenie Mongolii o przystąpieniu do Konwencji haskiej z 1907 r. o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych. Państwo to stało się tym samym 122. stroną  Haskiej konwencji z 1899 lub 1907 r., stanowiących podstawę jurysdykcji Stałego Trybunału Arbitrażowego.

Zob. także: informacja prasowa o złożeniu dokumentu akcesji u depozytariusza konwencji, rządu Holandii.

Unijny krajobraz powyborczy - Spitzenkandidaci, Brexit i nowy układ sił w PE?

Wczoraj zakończyły się wybory do Parlamentu Europejskiego. Czy zgodnie z zapowiedziami były one rzeczywiście przełomowe?

Zarządzenia tymczasowe ETPC - nowe obszary stosowania: eksmisja i odłączenie od aparatury podtrzymującej życie

ETPCz nie przestaje być kreatywny nie tylko w stosowaniu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, ale także w obszarze nakładania na państwa środków tymczasowych zobowiązujących je do określonego działania lub zaniechania w celu zapobieżenia naruszeniom praw jednostek.

W tym tygodniu Trybunał został dwukrotnie skonfrontowany z koniecznością rozważenia zastosowania tych środków.

Po pierwsze, zastosował środek tymczasowy w sprawie P.H. i inni p. Włochom. Sprawa dotyczy trzech obywateli bośniackich pochodzenia romskiego, którzy wraz z małoletnimi dziećmi zostali eksmitowani z zajmowanych pomieszczeń w kwietniu tego roku. Trybunał zobowiązał władze włoskie do zapewnienia małoletnim i ich rodzicom czasowych pomieszczeń bez konieczności ich rozdzielania. Należy podkreślić, że jest to jeden z pierwszych przykładów zastosowania środków tymczasowych w tego typu sytuacji.

Publikacja raportu sejmowej komisji śledczej nie stanowi naruszenia EKPC

Interesujących rozstrzygnięć ETPC przeciwko Polsce jest w ostatnich latach coraz mniej, warto więc zwrócić uwagę na jedną z ostatnich decyzji w sprawie Kwiatkowski p. Polsce. Trybunał ocenił jako niedopuszczalną skargę złożoną przez Roberta Kwiatkowskiego w zw. z przyjęciem przez Sejm w 2004 r. raportu dotyczącego korupcji przy okazji nowelizacji ustawy o radiofonii, czyli w tle tzw. afery Rywina. Skarżący zarzucał, że raport naruszył jego dobra osobiste, a także był dla niego równoznaczny z sankcją karną. Bezskutecznie dochodził stwierdzenia naruszenia swoich dóbr osobistych przed sądami krajowymi. 

Trybunał zasiadając w składzie Komitetu złożonego z 3 sędziów nie podzielił zarzutów skarżącego. Uznał, że w raporcie Sejmu nie rozstrzygano o winie skarżącego, a jedynie dokonano politycznej oceny jego działalności jako osoby pełniącej wysoką funkcję publiczną. Skarżący nie został skazany na jakąkolwiek sankcję karną, dlatego też ETPC doszedł do wniosku, że art. 6 ust. 1 Konwencji nie będzie miał zastosowania w sprawie.

Osądzenie Al-Bashira w Sudanie

Miesiąc temu informowaliśmy o obaleniu Omara Al-Bashira, prezydenta Sudanu (zobacz tu). Obecnie władzę w Sudanie sprawuje Przejściowa Rada Wojskowa (Transitional military council). Nie zgadza się ona na ekstradycję Al-Bashira do Międzynarodowego Trybunału Karnego w celu jego sądzenia (ciążą na nim zarzuty popełnienia zbrodni wojennych i ludobójstwa). Były dyktator ma być sądzony w kraju. Na razie Prokurator postawił mu zarzuty podżegania i współudziału w zabójstwach osób demonstrujących na ulicach w ciągu ostatnich miesięcy, ma także zostać przesłuchany w związku z podejrzeniem finansowania terroryzmu i prania brudnych pieniędzy.

Guest post: CEPA Indonesia-Australia and the Missed Opportunity for Transformative Environmental Change Through Trade

Background

As a country expected to become the world’s fifth-largest economy, Indonesia has been an attractive trading partner for many developed countries. The fact that Indonesia is a democracy further helps to establish these relationships, albeit reports that 311 people have died in its recent elections are deeply concerning. Nonetheless, Indonesia has recently concluded trade and investment agreements with EFTA states, Australia and has been negotiating with the EU.

This post evaluates the Indonesia-Australia Comprehensive Economic Partnership Agreement (hereafter IA-CEPA), which was signed on 4 March 2019 and will enter into force after national ratification procedures have been completed. The IA-CEPA builds on the existing relationship between the countries and the previously concluded ASEAN-Australia-New Zealand Free Trade Agreement (AANZFTA). It provides a legal framework for deepening of the cooperation between the two regional partners through achieving greater market liberalisation in a number of sectors and bringing improvements to business conditions for investors.

Pierwotni mieszkańcy ekwadorskiej Amazonii zwyciężają w starciu z koncernami naftowymi

Źródło: http://droitinternational.ek.la/victoire-indigene-contre-l-industrie-petroliere-a161966890

 Mapa prowincji Pastaza

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Prowincja_Pastaza#/media/File:Pastaza_in_Ecuador_(%2BGalapagos).svg

20 kwietnia Sąd karny dla prowincji Pastaza w Puyo, we wschodnim Ekwadorze, wydał wyrok na rzecz ludu Huaorani (Waorani), wstrzymując planowaną eksploatację złóż ropy naftowej w amazońskiej dżungli (tekst wyroku). Decyzja trzyosobowego składu sędziowskiego unieważniła także proces konsultacji z Huaorani, podjęty przez rząd Ekwadoru w 2012 r., zawieszając na czas nieokreślony inwestycje koncernów naftowych na terenach należących do Indian. Wyrok wstrzymuje również planowaną aukcję 16 bloków naftowych, które obejmują prawie 3 miliony hektarów puszczy, której część stanowi Rezerwat Człowieka i Biosfery UNESCO. Szacuje się, że na 2,5 hektara tego obszaru (Park Narodowy Yasuní) przypada więcej gatunków drzew i owadów niż występuje w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych razem wziętych (zob. tu i tu). Sąd nakazał władzom państwowym ponowne przeprowadzenie konsultacji publicznych zgodnie z wymogami Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka (MTPC). Władze Ekwadoru mogą odwołać się od wyroku.

USA wysyłają okręty wojenne na Bliski Wschód

5 maja Biały Dom opublikował oświadczenie doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego USA Johna Boltona, w którym stwierdza on, że z uwagi na "niepokojące sygnały", Stany Zjednoczone podjęły decyzję o rozmieszczeniu okrętu USS Abraham Lincoln i sił zadaniowych na Bliskim Wschodzie, „aby wysłać jasną i nie pozostawiającą wątpliwości wiadomość do irańskiego reżimu, że jakikolwiek atak przeciwko interesom Stanów Zjednoczonych albo naszych sojuszników spotka się z nieubłaganą siłą”. John Bolton w oświadczeniu podkreślił także, że USA „nie szukają wojny z irańskim reżimem”, ale są gotowe odpowiedzieć na każdy atak, niezależnie od tego czy przeprowadzą go regularne czy nieregularne siły zbrojne związane z Iranem.

Szwecja wznawia postępowanie przeciwko Julianowi Asasnge

Z początkiem kwietnia informowaliśmy, że Ekwador zaprzestał udzielania ochrony dyplomatycznego Julianowi Assange i zezwolił brytyjskiej policji na wejście i aresztowanie go na terenie ambasady. Podstawą do aresztowania było naruszenie warunków zwolnienia za kaucją, ustanowionych przez szwedzki sąd, mimo późniejszego umorzenia odnośnego postępowania przez szwedzką prokuraturę.

Guest post: Decyzja Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu ws. Caster Semenya i rozwoju zaburzeń płci

Rok 2016, Igrzyska w Rio, finał biegu kobiet na 800 m., zwycięzcą Caster Semenya – umięśniona lekkoatletka, którą prawnicy Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych („IAFF”) chcieliby zakwalifikować jako zawodniczkę z zaburzeniami rozwoju płci, ze względu na swój wysoki poziom testosteronu w organizmie. To właśnie między innymi jej zwycięstwo doprowadziło do wznowienia dyskusji w zakresie potrzeby regulacji tzw. nierównych szans wśród biegaczek biorących udział w międzynarodowych imprezach sportowych ze względu na wysoki poziom testosteronu. Problem, który wydawałby się uregulowany za sprawą skargi wniesionej przez Dutte Chand, w której Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu w Lozannie („CAS”) w 2015 r. orzekł częściowo na korzyść biegaczki, zawieszając obowiązujące przepisy w tym zakresie z powodu braku wystarczających dowodów w przedstawianych przez IAAF tezach (Regulacje w zakresie Androgenizmu – „RA”) (CAS 2014/A/3759 Dutee Chand v AFI & IAAF).

Źródło:
IOL, IAAF say Caster Semenya and other DSD athletes can run with men ‘without restriction’, 

Biorąc pod uwagę powyższe orzeczenie CAS z 2015 r., tym bardziej istotna zdaje się argumentacja Trybunału w sprawie, w której decyzja zapadła 30 kwietnia 2019 r. na korzyść IAFF, i jak niektórzy twierdzą całego świata kobiecej rywalizacji sportowej. 

Guest post: Open Letter in Support of Professor Wojciech Sadurski

Two months ago Armin von Bogdandy and Luke Dimitrios Spieker highlighted the plight of our colleague Wojciech Sadurski, a distinguished professor of law at the Universities of Sydney and Warsaw, and formerly at the European University Institute in Florence. Professor Sadurski finds himself facing an array of charges and lawsuits in Poland for his outspoken criticism of the governing party, PiS. As von Bogdandy and Spieker pointed out, such attempts to silence critics are not solely a matter of Polish law but also of European Union law and European human rights law, particularly in the context of the ongoing Article 7 TEU procedure against Poland. But matters have continued to worsen since that time for Sadurski, who has been targeted by no less than three sets of legal proceedings aimed at silencing him and punishing him for speaking out. We write to draw attention to the legal harassment of Professor Sadurski by the Polish government and its allies, to the right of academics across the European Union to freely speak out and to criticize political leaders, and to publicly express our support for Wojciech Sadurski.

Guest post: System rozstrzygania sporów CETA zgodny z prawem UE

W zeszłym tygodniu zamieściliśmy posta dotyczącego opinia TSUE w sprawie CETA. Dziś ciąg dalszy, tym razem w formie guest posta i z trochę innej perspektywy.

***

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał 30 kwietnia 2019 roku w pełnym składzie Opinię 1/17 (Opinia TSUE), która odzwierciedla wydaną 29 stycznia 2019 roku przez opinię Rzecznika Generalnego Yves’a Bot’a (Opinia Rzecznika Generalnego), odpowiadając tym samym twierdząco na zapytanie Królestwa Belgii dotyczące zgodności z prawem traktatowym UE, w tym z prawami podstawowymi UE, rozdziału 8 „Inwestycje” sekcji F „Rozstrzyganie sporów inwestycyjnych między inwestorami a państwami” Kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej między Kanadą a Unią Europejską i jej państwami członkowskimi (CETA). 

Negatywne rozstrzygnięcie TSUE mogłoby spowodować wiele politycznych komplikacji, w tym prawdopodobnie konieczność zmiany CETA (zgodnie z art. 218(11) TFUE). 

Al-Mahdi odsiaduje swój wyrok w Wielkiej Brytanii

Dziś Międzynarodowy Trybunał Karny poinformował, że Ahmad Al Faqi Al Mahdi odsiaduje swój wyrok pozbawienia wolności w Wielkiej Brytanii. Skazany na 9 lat więzienia za zbrodnie wojenne w Mali już od pewnego czasu znajduje się w Szkocji, jednak dopiero dziś ta informacja pojawiła się na stronach MTK. Jest to to spowodowane koniecznością zapewnienia mu bezpieczeństwa. Być może MTK miał w pamięci sprawę Radislava Krsticia skazanego przez Trybunał jugosłowiański, który musiał być przekazany z więzienia brytyjskiego do Polski, ponieważ w Wielkiej Brytanii próbowano go zabić. 

O Mahdim pisaliśmy tu oraz na przykład tu.

Polecamy także państwa uwadze artykuł w Studiach Prawniczych dotyczący kwestii skazania Al Mahdiego (wolny dostęp).

Info na stronie MTK tu.

Guest post: TSUE ponownie o kontrowersyjnych tematach, czyli czy Airbnb jest usługą społeczeństwa informacyjnego?

30 kwietnia przedstawiona została opinia rzecznika generalnego Macieja Szpunara w sprawie C-390/18, dotycząca Airbnb i tego w jaki sposób platforma ta powinna być postrzegana z perspektywy prawa unijnego. Sprawa jest wynikiem pytań prejudycjalnych zadanych przez sąd francuski w związku ze sprawą dotyczącą oskarżenia Airbnb o prowadzenie działalności w zakresie obrotu nieruchomościami bez spełnienia odpowiednich wymogów w zakresie kwalifikacji do wykonywania zawodu pośrednika. Sąd francuski zdecydował się zadać dwa pytania prejudycjalne, z których pierwsze dotyczy fundamentalnej kwestii uznawania usług świadczonych we Francji przez spółkę Airbnb Ireland za pośrednictwem platformy elektronicznej prowadzonej z Irlandii za usługę społeczeństwa informacyjnego, korzystającą ze swobody świadczenia usług, o której mowa w art. 3 dyrektywy o e-handlu. Pytanie drugie odnosi się natomiast do możliwości stosowania ograniczeń dotyczących wykonywania zawodu pośrednika w obrocie nieruchomościami we Francji wobec spółki Airbnb Ireland.

Stany Zjednoczone nie wykluczają zbrojnej interwencji w Wenezueli

O napiętej sytuacji w Wenezueli pisaliśmy kilkukrotnie w ostatnich tygodniach (m.in. tutaj). Przypomnijmy, że od stycznia br. w Wenezueli dochodzi do protestów i zamieszek między zwolennikami dotychczasowego prezydenta Nicolása Maduro a popierającymi przywódcę opozycji Juana Guaido, który zyskał wsparcie wielu państw. Według doniesień, wczoraj prezydent Maduro chciał zbiec na Kubę, ale za namową rosyjskich dyplomatów (co Rosja od razu zdementowała) pozostał w kraju.

Wspominaliśmy również, że prezydent USA Donald Trump w rozmowach ze swoimi doradcami nie wykluczał możliwości zbrojnej interwencji w Wenezueli. Nigdy do tej pory jednak żaden z wysokich przedstawicieli amerykańskiej administracji nie potwierdził wprost, że USA są gotowe właśnie na użycie siły w Wenezueli. Do wczoraj, kiedy Sekretarz Stanu USA Mike Pompeo udzielił wywiadu Fox Business Network, w którym powiedział, że interwencja jest "możliwa".