Ogłoszenia 29.07.2022 r.

1. Call for papers: Human Rights and Democracy (grudzień 2022 r.)

W dniach 12-14 grudnia br. w formie hybrydowej odbędą się warsztaty pt. "Human Rights and Democracy". Udział w wydarzeniu mogą wziąć osoby do 5 lat po uzyskaniu stopnia doktora.

Organizatorzy przewidzieli pięć paneli:

1. Democracies facing populisms: a multidisciplinary overview

2. Europe’s response to democratic backsliding

3. Freedom of expression and the protection of democracy

4. New technologies and human rights: which future for democracy?

5. Democracies, human rights, and global challenges: which protection for future generations?

Zgłoszenia (abstrakt do 500 słów) należy przesyłać do 31 lipca.

Więcej informacji można znaleźć tutaj.

Guest Post: Łotwa i Litwa interweniują przed MTS w sprawie Ukraina v. Rosji

 

Łotwa i Litwa interweniują przed MTS w sprawie Ukraina v. Rosji

 

Dnia 26 lutego 2022 r. Ukraina złożyła do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości skargę przeciwko Rosji w sprawie wynikłego między tymi państwami sporu na tle Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa. Istotą sporu jest to, że Rosja twierdzi, że na terytorium Ukrainy miały miejsce akty ludobójstwa i te oskarżenia wykorzystuje jako pretekst do agresji przeciwko Ukrainie. Ukraina stanowczo zaprzecza, że takie ludobójstwo miało miejsce. Tym samym podważa rosyjską legitymację inwazji dokonanej w deklarowanym celu zapobiegania i karania ludobójstwa.

Jak już informowaliśmy, dnia 16 marca 2022 r. MTS wydał w tej sprawie zarządzenie tymczasowe, w którym nakazał Rosji niezwłoczne zawieszenie „specjalnej operacji wojskowej" rozpoczętej w dniu 24 lutego 2022 r. oraz niezwłoczne zapewnienie, że wszelkie jednostki zbrojne, które mogą być przez nią kierowane lub wspierane, jak również wszelkie organizacje i osoby, które mogą podlegać jej kontroli, kierownictwu lub wpływom, nie podejmą żadnych kroków w celu wsparcia powyższej operacji. Nadto MTS nakazał obu stronom konfliktu zbrojnego powstrzymanie się od dalszych działań skutkiem których byłoby jego zaognienie lub rozszerzenie.

Stosownie do art. 63 Statutu MTS, w razie wysunięcia sprawy interpretacji jakiejś konwencji, w której stronami są inne państwa niż będące w sporze, Pisarz Trybunału zawiadomi je o tym natychmiast. Każde państwo, które otrzymało takie zawiadomienie, ma prawo interwencji w procesie i jeżeli z tego prawa skorzysta, to interpretacja zawarta w wyroku będzie dlań w równej mierze wiążąca. Dnia 21 lipca 2022 r. Łotwa, a dnia 22 lipca Litwa jako strony Konwencji ws. ludobójstwa, skorzystały z prawa do interwencji w tej sprawie.

Ich stanowiska procesowe skonstruowane są podobnie. Zaczynają się od krótkiego wprowadzenia, w których przywołane zostały podstawy prawne interwencji. Następnie każde z państw omawia historię proceduralną sprawy, jej znaczenie dla społeczności międzynarodowej jako całości oraz uzasadnia swoje prawo do interwencji. W części merytorycznej  każde z państw przedstawia swoje poglądy na wykładnię Konwencji.

Łotwa wskazuje, że jej zdaniem:

·       Klauzula sądowa Konwencji (art. IX) odnosząca się do sporów o jej „wykonanie” rozciąga się również na spory w których wnosi się o stwierdzenie, że Konwencja nie została naruszona. Jeśli więc jedno państwo zarzuca drugiemu ludobójstwo to ostatnie może zwrócić się do MTS o stwierdzenie bezpodstawności tych zarzutów pod względem faktycznym i prawnym.

·       Art. I Konwencji interpretowany łącznie z jej innymi częściami, w tym art. I, VIII, IX i preambułą zakazuje jej wykorzystania w sposób stanowiący nadużycie prawa. Dopuszczenie nadużycia byłoby sprzeczne z przedmiotem i celem Konwencji, która dotyczy zbrodni o szczególnie poważnym charakterze, naruszającej najbardziej podstawowe zasady moralności. W tym kontekście Łotwa wskazuje, że Konwencja musi być interpretowana w dobrej wierze, że jednostronne i bezpodstawne oskarżenia o ludobójstwo stanowią nadużycie przez co są sprzeczne z literą i duchem Konwencji, oraz że Konwencja wskazuje w jaki sposób zapobiegać i karać ludobójstwo zgodnie z prawem.

·       Konwencja nie tylko nie legalizuje bezprawnego jednostronnego użycia siły jako środka zapobiegania i karania ludobójstwa (zapobieganie i karanie ludobójstwu nie może polegać na bezprawnym użyciu siły) ale wręcz takiego użycia zakazuje. O tym kiedy użycie siły jest bezprawne decydują właściwe normy prawa międzynarodowego, a mianowicie Karty Narodów Zjednoczonych i zwyczajowego prawa międzynarodowego.

Litwa wskazuje, że jej zdaniem:

·       Art. I Konwencji nakłada na wszystkie Państwa-Strony obowiązek zapobiegania ludobójstwu. Wypełniając obowiązek zapobiegania ludobójstwu Umawiające się Strony muszą działać w granicach dozwolonych przez prawo międzynarodowe. Litwa uważa, że ​​prawidłowa wykładnia powołanego przepisu wskazuje, że wszelkie jednostronne działania zapobiegawcze muszą być uzasadnione istotnymi dowodami, a państwo, które zamierza działać, jest zobowiązane do zachowania należytej staranności, aby zebrać takie dowody z niezależnych źródeł przed podjęciem jakichkolwiek dalszych działań w wykonaniu art. I. Litwa ponadto stwierdza, że obowiązek karania ludobójstwa na podstawie art. I jest ograniczony do środków o charakterze karnym skierowanych przeciwko jednostkom.

·       Art. VIII Konwencji stanowi, że Państwa-Strony mogą wezwać właściwe organy Narodów Zjednoczonych do podjęcia działań na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych w celu zapobiegania i zwalczania aktów ludobójstwa. Litwa twierdzi, że prawidłowa wykładnia art. VIII wymaga, aby wspomniany przepis był odczytywany łącznie z art. I, a więc legalność wszelkich ekstraterytorialnych jednostronnych środków zapobiegawczych jest uzależniona od uprzedniego zwrócenia się do właściwych organów ONZ oraz niepodejmowania przez takie organy działań zgodnie z Kartą NZ.

·       Artykuł IX. Konwencji zezwala na wnoszenie do MTS sporów „dotyczących wykładni, stosowania lub wykonywania” Konwencji przez każde Państwo będące stroną takiego sporu. Litwa twierdzi, że art. IX powinien być interpretowany szeroko, jako dający MTS jurysdykcję w sporach dotyczących rzekomego spełnienia przez Umawiającą się Stronę jej zobowiązań wynikających z Konwencji. W szczególności Litwa twierdzi, że jurysdykcja MTS na podstawie art. IX rozciąga się na spory dotyczące jednostronnego użycia siły zbrojnej w podawanym celu zapobieżenia i ukarania domniemanego ludobójstwa.

 

dr Przemysław Domagała (UKSW)

Zastrzeżenia wstępne Mjanmy odrzucone przez MTS

Wczoraj Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości wydał wyrok w sprawie wytoczonej Mjanmie przez Gambię a dotyczącej naruszenia Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa. Gambia zarzuca Mjanmie, że ta naruszyła i nadal narusza swoje zobowiązania wynikające z konwencji o ludobójstwie poprzez akty przyjęte, podjęte i zaakceptowane przez jej rząd przeciwko członkom grupy etnicznej Rohingya. Gambia twierdzi, że w październiku 2016 r. wojsko Mjanmy i inne siły bezpieczeństwa  zaczęły prowadzić systematyczne „operacje czyszczące” przeciwko grupie Rohingya, podczas których dokonywano masowych morderstw, gwałtów i innych form przemocy seksualnej, a także prowadzono systematyczne wyniszczenie wiosek Rohingya poprzez ich podpalanie, często z mieszkańcami zamkniętymi w płonących domach. Gambia zarzuca Mjanmie zamiar zniszczenia Rohingyów jako grupy, w całości lub w części. Pisaliśmy o tym m.in. tu i tu.

Wczorajsze postanowienie dotyczy wstępnych zastrzeżeń. Mjanma podniosła 4 zastrzeżenia wstępne, ale wszystkie zostały większością głosów odrzucone przez Trybunał.

Zastrzeżenia Mjanmy dotyczyły jurysdykcji Trybunału i dopuszczalności skargi. W  pierwszym zastrzeżeniu wstępnym Mjanma twierdziła, że Trybunał nie posiada jurysdykcji lub alternatywnie, że wniosek Gambii jest niedopuszczalny, ponieważ „prawdziwym wnioskodawcą” w postępowaniu jest Organizacja Współpracy Islamskiej.

Zgodnie z drugim zastrzeżeniem wstępnym skarga jest niedopuszczalna, ponieważ Gambii brakuje legitymacji do wniesienia tej sprawy. 

Trzecie zastrzeżenie dotyczyło tego, że zdaniem Mjanmy, Trybunał nie ma jurysdykcji lub że skarga jest niedopuszczalna, ponieważ Gambia nie może skutecznie wnieść sprawy do Trybunału w świetle zastrzeżenia Mjanmy do art. VIII Konwencji o ludobójstwie. 

W czwartym zastrzeżeniu Mjanma twierdzi, że Trybunał nie ma jurysdykcji, lub alternatywnie, że wniosek Gambii jest niedopuszczalny, ponieważ nie było sporu między Stronami na podstawie Konwencji o ludobójstwie w dniu złożenia wniosku.

Trybunał stwierdził między innymi, że Bangladesz, który graniczy z Mjanmą, stanął w obliczu dużego napływu członków grupy Rohingya, którzy uciekli z Mjanmy. Jednak fakt ten nie ma wpływu na prawo wszystkich innych Umawiających się Stron do dochodzenia wspólnego interesu zgodnie z zobowiązaniami erga omnes partes wynikającymi z Konwencji w sprawie ludobójstwa, a zatem nie wyklucza legitymacji Gambii w tej sprawie.

Teraz Trybunał zajmie się meritum sprawy.

Wczorajsze postanowienie znajduje się: tutaj.

Ogłoszenia 22.07.2022 r.

1. Call for papers: Caribbean Law Review

Redakcja Caribbean Law Review zaprasza do przesyłania zgłoszeń do numeru specjalnego pt. "Unhealthy Food, Alcohol, Tobacco and the Law”.

Opis tematyki numeru:

Non-communicable diseases (NCDs), such as chronic respiratory illnesses, cardiovascular diseases, diabetes, and some cancers, are the leading cause of deaths and premature deaths globally. This is particularly evident in the Caribbean region which has the highest NCD mortality rates in the Americas. The Caribbean Law Review plans to publish a special issue on “Unhealthy Food, Alcohol, Tobacco and the Law” in the Spring/Summer of 2023.The goal of this special issue is to take stock of the current state of NCD risk factor regulation and highlight the challenges and potential solutions associated with the adoption or implementation of recommended legal interventions related to these products.

Artykuły (6.000-8.000 słów) należy przesyłać do 31 lipca za pośrednictwem formularza.

2. Call for papers: Psychology, Crime and Law

Redakcja Psychology, Crime and Law czeka na zgłoszenia do numeru specjalnego czasopisma pt. "Cross-cultural issues in psychology and the law".

Teksty mogą dotyczyć następujących tematów:

• the impact of culture, ethnicity and race on interactions with the criminal justice system
• the impact of culture, ethnicity and race on clinical and forensic assessment;
• The impact of culture, ethnicity and race on legal decision-making;
• The impact of programming and intervention strategies with diverse justice-involved populations.
• The experiences of minoritized populations who come into contact with the criminal justice system
• Offending and desistance pathways across diverse populations
• Cultural sensitivity in psycho-legal practice
• Racial disparities and bias in criminal justice settings
• and more.

Artykuły należy przesyłać do 31 grudnia br.

Więcej informacji można znaleźć tutaj.

Decyzja Komitetu CEDAW w sprawie przemocy położniczej

 

27 czerwca br. Komitet do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet (Komitet CEDAW), organ ekspercki powołany do monitorowania realizacji przez państwa-strony Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (Konwencja CEDAW) ogłosił decyzję w sprawie skargi indywidualnej dotyczącej traktowania kobiety w czasie porodu.

Sprawa N.A.E p. Hiszpanii dotyczyła nadmiernej medykalizacji porodu i paternalistycznego traktowania rodzącej, która pomimo prawidłowego przebiegu akcji porodowej została poddana cesarskiemu cięciu i innym procedurom medycznym bez swojej zgody, zmuszona do rodzenia ze związanymi rękami i w gronie praktykantów, a także pozbawiona możliwości porodu w obecności partnera oraz kontaktu zaraz po porodzie „skóra do skóry” z dzieckiem. Sytuacja ta wywołała u niej zespół stresu pourazowego. W skardze do Komitetu CEDAW zarzuciła naruszenie m.in. art. 12 Konwencji CEDAW, który zobowiązuje państwa-strony do zapewnienia kobietom odpowiedniej opieki zdrowotnej, w tym w trakcie porodu, a także art. 5 Konwencji CEDAW.

Komitet CEDAW przychylił się do zarzutów skarżącej. Jest to kolejna decyzja, po rozstrzygniętej dwa lata temu, podobnej sprawie (S.F.M p. Hiszpanii), w której organ ten uznał że tzw. przemoc położnicza (obstetric violence) stanowi naruszenie Konwencji CEDAW. Terminem tym określa się przemoc będącą udziałem kobiet w czasie porodu szpitalnego lub w innego rodzaju placówkach. Jak wskazała Specjalna Sprawozdawczyni ds. przemocy wobec kobiet w swoim raporcie z 2019 r., przemoc położnicza ma charakter powszechny i systemowy, skutkując naruszeniami praw człowieka, takich jak prawo do prywatności czy zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania. Przemoc ta przybiera różne formy, od braku zabezpieczenia podstawowych warunków sanitarnych, przez poniżanie pacjentek, nieudzielanie informacji czy nadużywanie ingerencji chirurgicznych takich jak nacięcie krocza lub cesarskie cięcie. Ma charakter globalny i doświadczają jej kobiety w biednych, jak i zamożnych krajach, gdzie służba zdrowia stoi na relatywnie wysokim poziomie, o czym świadczą przytoczone hiszpańskie sprawy. Przemoc położnicza jest głęboko zakorzeniona w paternalistycznym schemacie relacji „lekarz-pacjent/ka” oraz przekonaniach dotyczących roli kobiety i macierzyństwa – że wymaga ono poświęceń, że poród „musi boleć” oraz że potrzeby i odczucia kobiety mają charakter podrzędny.

Ogłoszenia 15.07.2022 r.

1. Zachęcamy do udziału w seminarium “Pushbacks or collective expulsions? Illegal, harmful and hurtful practice of EU border management”, które odbędzie się 28 lipca w godz. 12:00-16:00 za pośrednictwem Zooma.

Poniżej opis wydarzenia:

“The aim of the seminar is to take a closer look at illegal collective expulsions in Europe by taking into account different perspectives, including legal, political and personal ones, and by discussing potential solutions how to make EU borders less violent and more human rights-oriented.

The program will consist of three panels gathering varied discussants: representatives of academia, international and non-governmental organisations, and persons who experienced pushbacks in practice. The first panel will offer a general overview of the ‘pushbacks’ phenomenon – both globally and on the European level. During this panel, people who suffered from illegal expulsions will be also given a floor to present their perspectives on this practice and explain how it affected their lives. The second panel will focus on political backgrounds and legal assessment of pushbacks, including international judiciary responses to those practices. Finally, during the third panel, possible solutions on tackling pushbacks by international organisations and civil society will be discussed. The final program of the seminar will be available soon.”

Rejestracja na seminarium: https://forms.gle/6xHC38mykyUbM77v7

ETPC: piąta opinia doradcza na podstawie Protokołu nr 16 (Francuska Rada Stanu) oraz drugi wyrok w trybie art. 46 ust. 4 czyli stwierdzenie niewykonania wyroku (Kavala p. Turcji)

ETPC nie zwalnia tempa pracy pomimo miesięcy wakacyjnych.

11 lipca br. Trybunał wydał drugi w historii (o pierwszym wyroku ETPC wydanym w trybie art. 46 Konwencji w sprawie Mammadov p. Azerbejdżanowi pisaliśmy tu) wyrok na podstawie art. 46 ust. 4. Na wniosek Komitetu Ministrów stwierdził, że Turcja nie wykonała wyroku w sprawie Kavala p. Tucji (o wniosku KM pisaliśmy tu). Jest to dopiero drugi wyrok wydany w tej procedurze, dlatego też w trakcie jego realizacji pojawi się z pewnością wiele nowych problemów prawnych. Już teraz trzeba jednak zwrócić uwagę na okoliczności, którymi ETPC uzasadnił swoją decyzję.

Sąd krajowy doprowadził 18 lutego 2022 r. do uniewinnienia skarżącego od zarzutów, które w pierwotnym wyroku ETPC z 2019 r. zostały ocenione jako bezpodstawne, co miało prowadzić do wypuszczenia go z więzienia i wykonania wyroku Trybunału. W tym samym dniu, kiedy skarżący miał opuścić areszt dokonano jednak jego ponownego zatrzymania i w kolejnych dniach przedstawiono mu nowe zarzuty. Trybunał krytycznie ocenił te okoliczności. Jako brak wykonania wyroku z 2019 r. ocenił kontynuację pozbawienia wolności skarżącego bez wystarczająco dobrze uzasadnionych powodów i na podstawie tych samych okoliczności faktycznych, jedynie po ich "reklasyfikacji", które doprowadziły do pierwotnego pozbawienia wolności i w konsekwencji wydania wyroku ETPC z 2019 r. Teraz "piłeczka" w zakresie wykonania orzeczenia ETPC leży po stronie Turcji.

Z kolei 13 lipca br. Trybunał wydał swoją piątą już opinię doradczą w trybie Protokołu nr 16 do EKPC. Inicjatorem postępowania była ponownie (już drugi raz) francuska Rada Stanu. Treść opinii dostępna jest tu.

Kolejny raz ETPC nakłada na Polskę środki tymczasowe w związku z postępowaniem przed Izbą Dyscyplinarną SN – Raczkowski p. Polsce

12 lipca 2022 r. ETPC poinformował o nałożeniu w dniu 8 lipca br. na władze polskie kolejny raz środków tymczasowych zmierzających do wstrzymania rozpatrywania sprawy przed Izbą Dyscyplinarną SN o uchylenie immunitetu sędziego, przeciwko któremu wszczęte zostało postępowanie dyscyplinarne w związku z krytyką reform wymiaru sądownictwa. Trybunał zwrócił się do władz w sprawie Raczkowski p. Polsce (skarga nr 33082/22) o zapewnienie, że postępowanie dotyczące uchylenia immunitetu sędziowskiego skarżącego będzie spełniało wymogi „rzetelnego procesu” w świetle art. 6 EKPC, w szczególności wymóg „sądu ustanowionego ustawą” – tak jak został ten wymóg zinterpretowany przez Trybunał w sprawie Reczkowicz p. Polsce (skarga nr 43447/19, wyrok z 22 lipca 2021 r.) i że żadna ostateczna decyzja nie zostanie wydana w jego sprawie do czasu zakończenia postępowania przed ETPC (komunikat ETPC dostępny tu).

Sprawa jest identyczna z wcześniejszymi sprawami sędziego Andrzeja Wróbla, w której środki tymczasowe zostały nałożone w dniu 8 lutego br. (na blogu pisaliśmy tu) oraz sędziego Andrzeja Stępki – środki tymczasowe nałożone 14 kwietnia br.

 

W doniesieniach medialnych brak jest informacji, czy posiedzenie zaplanowane na 11 lipca odbyło się, raczej należy w to wątpić, choć pewnie nie ze względu na decyzję ETPC, a fakt, że 15 lipca br., wchodzi w życie nowelizacja przepisów likwidująca ID. Natomiast trzeba zauważyć, że pod względem proceduralnym wykonanie zarządzenia byłoby dość karkołomnym zadaniem. 

Przypomnijmy, że we wskazanym przez Trybunał wyroku w sprawie Reczkowicz p. Polsce, Trybunał stwierdził naruszenie prawa do sądu poprzez prowadzenie postępowania dyscyplinarnego przed Izbą Dyscyplinarną SN, kwestionując jej status jako sądu ustanowionego ustawą. Jednakże TK w wyroku z 10 marca 2022 r. (sygn. akt K 7/21), w którym uznał on niekonstytucyjność art. 6 Konwencji w określonych okolicznościach (właśnie mając na względzie orzeczenia wydawane przez ETPC)  wskazał, że skutkiem jego wyroku jest brak obowiązku po stronie władz polskich wykonania rozstrzygnięć wydanych przez ETPC na podstawie art. 6 EKPC dot. problematyki praworządności, m.in. wyroku w sprawie Reczkowicz p. Polsce. Można więc domniemywać, że intencją TK byłoby pewnie również objęcie takich decyzji Trybunału, jak ta z 8 lipca br. 

Niestety konkluzja , która nasuwa się patrząc na tę sprawę jest jedna: sytuacja prawna w Polsce w zakresie funkcjonowania w europejskim systemie prawnym (czy to strasburskim, czy luksemburskim) staje się z miesiąca na miesiąc coraz bardziej skomplikowana.   

Ogłoszenia 8.07.2022 r.

1. Call for papers: EP-JMN Conference - "Are the EU Member States Still Sovereign States Under International Law?" (Rzym, grudzień 2022 r.)

W dniach 15-16 grudnia br. na Uniwersytecie Sapienza w Rzymie odbędzie się konferencja "Are the EU Member States Still Sovereign States Under International Law?"

Propozycje wystąpień mogą dotyczyć następujących tematów:

1. EU and Member States in international law making: competition or cooperation?

2. Inter-state international law as an alternative to EU law in the process of European integration.

3. Domaine réservé of the Member States and limits from EU law (e.g.: attribution and withdrawal of citizenship, internal organisation of the judiciary).

4. EU and Member States in the maintenance of international peace and security.

5. The implementation of international law through the action of the EU and the Member States.

6. The outside looking in: the EU and the Member States regarded from an international law perspective.

Zgłoszenia (abstrakt 700-1200 słów wraz z krótką notką biograficzną lub resumé) należy przesyłać do 5 września br.

Planowana jest publikacja pokonferencyjna.

Organizatorzy pokrywają koszty zakwaterowania i podróży.

Więcej informacji można znaleźć tutaj.

Dr Grażyna Baranowska członkinią Grupy Roboczej Rady Praw Człowieka ds. Wymuszonych Zaginięć

 

Miło nam poinformować, że w dn. 8 lipca br. podczas 50 sesji Rady Praw Człowieka ONZ  dr Grażyna Baranowska została powołana na stanowisko członkini Grupy Roboczej ds. Wymuszonych Zaginięć.

Powołana w 1980 r., Grupa funkcjonuje jako mandat tematyczny w ramach mechanizmu specjalnych procedur Rady Praw Człowieka ONZ. W grupie zasiada 5 niezależnych ekspertek i ekspertów o uznanej międzynarodowej renomie i doświadczeniu związanym z pracami grupy.

Dr Grażyna Baranowska jest adiunktem w Poznańskim Centrum Praw Człowieka INP PAN. W 2016 r. obroniła rozprawę doktorską na temat międzynarodowych standardów w zakresie wymuszonych zaginięć, na podstawie której w 2021 r. opublikowała w Intersentia monografię Rights of Families of Disappeared Persons. Jest także znana czytelnikom naszego bloga jako inicjatorka i autorka postów dotyczących metod badawczych w naukach prawnych. Od 2021 r. dr Baranowska przebywa jako stypendystka Marie Skłodowska-Curie Postdoctoral Fellowship w Hertie School w Berlinie, gdzie realizuje projekt badawczy dotyczący zaginionych migrantów. 

Serdecznie gratulujemy i życzymy wiele satysfakcji z realizacji nowych wyzwań!