"Wszyscy pamiętamy trybunał, który wymierzył sprawiedliwość po okrucieństwach nazizmu. Świat nigdy nie zapomni Norymbergi. Lata później, kiedy nienawiść i wojna powróciły do części Europy, potrzebny był kolejny trybunał, tym razem w sprawie zbrodni w byłej Jugosławii. Teraz potrzebujemy tego samego dla osądzenia rosyjskiej agresji w Ukrainie" – powiedział wczoraj prezydent Ukrainy - Władimir Zełenski - w przemówieniu do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, które wiązało się z podpisaniem umowy z Radą Europy dotyczącej utworzenia Specjalnego Trybunału ds. Agresji w Ukrainie.
Po ponad dwóch latach dyskusji dotyczących tego, czy taki trybunał w ogóle jest potrzebny i dlaczego Międzynarodowy Trybunał Karny nie może działać skoro może osądzać zbrodnię agresji (zob. Texts adopted - The establishment of a tribunal on the crime of aggression against Ukraine - Thursday, 19 January 2023; U.N. General Assembly Should Recommend Creation Of Crime Of Aggression Tribunal For Ukraine: Nuremberg Is Not The Model ), a potem jak utworzyć specjalny trybunał (zob. Forging a Cooperative Relationship Between ICC and a Special Tribunal for Russian Aggression Against Ukraine | Council on Foreign Relations, zobacz też Frequently Asked Questions - Special Tribunal for the Crime of Aggression against Ukraine - Portal) - w końcu umowa doszła do skutku.
Została zawarta pomiędzy Ukrainą i Radą Europy (zob. https://search.coe.int/cm?i=0900001680b678c9). Specjalny Trybunał będzie miał mandat do ścigania najwyższych przywódców za zbrodnię agresji przeciwko Ukrainie. W umowie przypomniano o obowiązku każdego państwa do ścigania osób odpowiedzialnych za popełnienie zbrodni.
Nie sposób w tym miejscu omówić wszystkich postanowień statutu, dlatego odniosę się tylko do kilku.
Definicja agresji została umieszczona w artykule 2 Statutu (https://search.coe.int/cm?i=0900001680b678ca) i stanowi, że:
(1) Na potrzeby niniejszego Statutu, „zbrodnia agresji” oznacza planowanie, przygotowanie, wszczęcie lub wykonanie przez osobę, która jest w stanie faktycznie sprawować kontrolę nad działaniami politycznymi lub wojskowymi państwa lub nimi kierować, aktu agresji, który ze względu na swój charakter, wagę i skalę stanowi oczywiste naruszenie Karty Narodów Zjednoczonych.
(2) Na potrzeby ustępu 1 niniejszego artykułu, „akt agresji” oznacza użycie siły zbrojnej przez państwo przeciwko suwerenności, integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej innego państwa, lub w jakikolwiek inny sposób niezgodny z Kartą Narodów Zjednoczonych.
(3) W celu ustalenia, czy akt agresji, ze względu na swój charakter, wagę i skalę, stanowi oczywiste naruszenie Karty Narodów Zjednoczonych, Specjalny Trybunał weźmie pod uwagę Rezolucję Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych 3314 (XXIX) z 14 grudnia 1974 r. oraz wszystkie odpowiednie rezolucje Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych dotyczące Ukrainy, w tym te wymienione w preambule Porozumienia między Radą Europy a Ukrainą w sprawie Ustanowienia Specjalnego Trybunału ds. Zbrodni Agresji przeciwko Ukrainie (...)
(4) Na potrzeby niniejszego Statutu, w kontekście agresji przeciwko Ukrainie, akt agresji, który ze względu na swój charakter, wagę i skalę zostanie uznany za oczywiste naruszenie Karty Narodów Zjednoczonych, będzie również uznawany za wojnę agresywną.
Jak można zauważyć definicja ta oparta jest o definicję ze Statutu MTK, zrezygnowano jednak z wymieniania, co może być zakwalifikowane jako akt agresji. Przed trybunałem ma obowiązywać zasada indywidualnej odpowiedzialności za popełnione zbrodnie oraz irrelewantności pełnionej funkcji, nie będą też uznawane stosowane przez państwa amnestie (art. 4). Nie będą też miały zastosowania immunitety funkcjonalne (art. 23). Immunitety ratione personae będą brane pod uwagę o tyle, że każdy akt oskarżenia przeciwko tzw. "trojce" będzie musiał być zawieszony do czasu zakończenia pełnienia funkcji przez te osoby (art. 23). Dużo wątpliwości będzie zapewne budzić możliwość prowadzenia postepowań pod nieobecność podejrzanego, pozostawiono jednak osobie skazanej zaocznie prawo do ponownego procesu, o ile nie zaakceptuje ona wyroku (art. 28).
Niestety to wszystko nie oznacza jednak, że Trybunał natychmiast zacznie działać. Specjalny Trybunał został formalnie "utworzony" poprzez podpisanie porozumienia, ale nie zacznie on faktycznie działać i prowadzić postępowań, dopóki nie zostanie zabezpieczone jego finansowanie i zarządzanie poprzez przystąpienie odpowiedniej liczby państw do Rozszerzonego Porozumienia Częściowego (Enlarged Partial Agreement). To oznacza, że choć ramy prawne już są, praktyczne funkcjonowanie Trybunału zależy od konkretnych deklaracji i wsparcia ze strony państw, które jeśli chcą dołączyć do Rozszerzonego Porozumienia Częściowego, są zaproszone do pisemnego powiadomienia Sekretarza Generalnego RE o swoim zamiarze.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz